LIBRARY OF THE

UNIVERSITY-OF ILLINOIS

AT URBANA-CHAMPAIGN

530o5

LI v.4

Blology

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Illinois Urbana-Champaign

http://www.archive.org/details/linnaea04schl

LINNAEA.

Ein

Journal für die Botanik

in ihrem ganzen Umfange.

Ilcrausgcgcbe

i Ü

]), F. L. von Schlechte ndal,

Med. Chir. et Phil. Dr., Bot. Professor. J^&t

Vierter Band. J a h r g a ri g 1 8 2 9.

Mit fünf Kupfertafeln.

Berlin, 1829.

Bei Ludwig O c hm i g k e.

SWS L-J-

7?

I n h a 1 t.

Original - Abhandlungen.

Seite

1. De plantis in expeditione speculatoria Romanzoffiana obser-

vatis disserere pergunt Ad. de Chamisso et Died. de Schlech-

tendal

Rubiaceae: Machaonia, Sectio IV. Psychotriaceae . . 1

Carapanulaceae arcticae auct. Adelb. de Chamisso . . -37

Rubiaceae» quae supersunt 129

Boragineae, auctore solo Chamissone (Tab. V.) . . . 435 Aquaticae quaedam diversae affinitatis recensente Adalb.

de Chamisso 497

2. Zwei botanisch -wissenschaftliche Berichte von Dr. H. Mer-

tens, Naturforscher auf der gegenwärtigen Russischen Ent- deckungsreise, am Bord des Siniavin Capt. v. Liitkens, ge- schrieben im Octbr. 1S27 in Kamsschatka, mitgetheilt durch den Vater, Prof. Mertens in Bremen, mit einigen Bemer- kungen versehn von Dr. Ad. v. Chamisso.

Erster Bericht über verschiedene Fucus -Arten ... 43 Zweiter Bericht über eine Excursion auf den Gipfel

des Werstovoi bei Neu- Archangel im Norfolk -Sund 5S

3. Medicago corymbifera. Eine neue deutsche Art, aufgefunden

und beschrieben von Dr. W. L. E. Schmidt (Tab. I.) . 74

4. De Digitali purpurea heptandra (cfr. Linn. 1. p. 571.) addit

Adelb. de Chamisso 77

5. Florida insulae Sti. Thomae Indiae occidentalis, concinnata a

D. F. L. de Schlechtendal ( Continuatio ) 78

6. De antheris et polline Asclepiadearum Schlechtendalio suo

Ehrenberg , 94

7. Ueber das periodische tägliche Wachsthum einiger Getreide-

Arten; vom Prof. E. Meyer in Königsberg 98

S. Plantarum vel novarum vel minus cognitarum descriptiones

auctore Fr. Rudolphi 114

Decas prima (Tab. II. f. 1.) , . 115

Decas secunda . 387

Dec*8tertia «MM*^ 5Ü9

IV

Seite 9. Bcssera elegans, Genus no-yum Hexandriae Monog. J. H. Schul-

tes ad Schlechtendalium epistola 121

10.. Botrychium Lunaria. D. F. L. de Sclileclitendal ad Roepe-

rura epistola 1L2S

11. Lessingia, novum genus e familia Compositarum auct. Adelb.

de Chamisso (Tab. II. f. 2.)

12. Botanische Berichte aus Mexico, mitgetheilt vom Dr. Schiede

(Aus Briefen an den Herausgeber.)

Erster Bericht über die Vegetation um Veracrux und

über die Reise von dort nach Jalapa 205

Zweiter Bericht über die Gegend um Jalapa und Ex-

cursion auf den Volcau de Orizaba 212

Dritter Bericht über die Gegenden von Papantla und

Misantla und über die Reise von Jalapa dorthin

und zurück 554

13. De insolita qua dam Mercurialis specie, disserit Ern. Meyer

Prof. Regiomontanus 237

14. De Synanthereis Herbarii Regii Berolinensis dissertatio prima,

auetore Chr. Fr. Lessing (Tab. II.) 240

15. Hepaticarum capensium a C. F. Eckion collectarum brevem

recensionem cum Schlechtendalio suo communieavit J. G.

C. Lehmann . 357

16.. Einiges zur deutscheu Flora von Dr. C. A. Fingerhuth (Tab.

III. u. IV.) 372

17. Plantarum cotyledonearum nova genera, auetoribus Hemprich

et Ehrenberg, primis lineis adumbrat Dr. C. G. Ehrenberg 396

18. Beitrag zur Renntnifs der Varietäten und Bastardformen ein-

heimischer Gewächse von Laich in Driesen 465

19. De Meyna Roxburghii. Candollio summo botanico S. P. D.

Schlechtendalius . . . 516

20. Enumeratio Hymenomycetum pileatorum Marchiae Branden-

burgicae nondum in Floris nostratibus nominatorum, cum observationibus in cognitos et novorum descriptionibus,

auetore Lasch 518

Register 584

DE

P L AN TIS

IN

EXPEDITIONE SPECULATORIA ROMANZOFFIANA

OBSERVATIS

DISSEREKE PERGUNT

ADELBERTUS de CHAMISSO

ET

DIEDERICUS de SCHLECHTENDAL.

RUBIACEAE.

MACHAONIA. Tribus IV. PSYCHOTRIACEAE.

Conspectus.

Jnsulae acquinoctiales Occani magni: Lngonia : Psy- chotria philippensis N. ; Ixora stricta Roxb.; Coffea lugo- niensis N. 0. Walm\ Coffea Kaduana N., Mariniana N.

Brasilia: Chiococca densifolia Mart. ; Coffea ara- bica L. culta. E planus Sellowianis: Machaonia spi- nosa N. j Declienxia chiococcoides H.B.K., oenanthoides Marl., spergulifoliaMart., cordigera Marl., ^faucaMart, pulve- rulenta Mart., mucronulataMart.jherbacealN.; Chiococca den- sifolia Mart., anguifuga Mart.; Palicurea rigida H. B. K., fas- tigiata N., lelraphylla JN., nicotianaefolialN., Marcgravii A. St. IUI. ; Psychotria alba R. P., c. v. tonsa N.> philippensis N.,

•r Bd. is Heft. 1

leiocarpa N., formosa N., nitidulaN«, nonatelioides N., cus- pidala Hb. Willd.; Tetramerium montevidense N., lati- fblium N., stipulaccum N.

Adnoiaiio.

Supersimt in herbariis nostris sthpes bene mullae, de- feetu vcl fruclus vel florum haud rite defmiendae , quas pro tempore reponere maluimus, quam dubia in me- dium ferre.

MACHAONIA.

(Char. gen. vide apud Humb. Bonpl. pl. cquin. I. t. 29

p. 101., Humb. Bonpl . Kunth Nov. gen. et sp. III.

p. 274.^

Genus singulare, nee superiori nee sequenti adnume- randum tribui. A Knoxia diversum: stipula, numero par- tium pluribusque. Duae innotuerunt species, tertiam affe- rimus, omniumque tradimus characteres differentiales :

Maciiaonia acuminata Humb. Bonpl., pl. cquin. I. c, Hb. Willd. n. 4046.

M. foliis ovato-elliptieis breviter acuminatis ulrinque pubescentibus.

IMaciiaonia brasiliensis Hb. Willd. n. 4047.

Cincbona brasiliensis Humb. Bcrl. Mag. 1. p. 104 et p. 119, R. S. Syst. 5. /;. 13, Spreng. Syst. 1. /;. 704. (Humboldt in Itin. edit. Svo III. p. 36 /am Macliaoniac esse speciem suspicatur.)

M. foliis oblongo-late lanceolatis acuminatis, venis subtus pubescentibus.

Folia illi trijpollicaria , 10 lin. lata, venis utrinsecus 7 8 sublus prominentibus. Cyma thyrsoidea. Fruclus magnitudine et specie congenerum.

Maciiaonia spinosa IN.

M. foliis clliptico lanceolatis utrinque acuminalis glabris.

In Brasilia legit Sellovv. ti.

Frutex praeter inflorescentiam , stipulas, foliorumque juniorum petiolos glaber, spinosus, ramulis opposilis, spi- nescentibus, e vetusliori ligno sub angulo fere semireclo patentibus. Rami teretes, ligno albo, cortice cinnamomeo- griseo, Internodia unguicularia. Folia pollicaria, medio 4 circiter lineas lata, elliptico-lanceolata, utrinque acumi- nata, in petiolum angustata, apice mucronulata, membra- nacea, firma, lacvia, supra nitida, subtus pallidiora opaca, nervo medio prominente, immerse et pellucide reliculato- venosa, venis primariis suboppositis , utrinsecus 3 5. Petiolaris angustata pars in junioribus pubescens et sub- ciliata. Slipula interpetiolaris squamiformis , brunnescens, caduca, ovato-lanceolata, acuminata, pubescens, acumine calvescente, in summitatibus modo observatur. Ex una alterave axilla folia crumpunt gemina , rami haud evoluti lestes. Cymae terminales, diametro 1| 3 pollicari, convexae, subfastigiatae, laxiusculae, pluries (3 6ies) dichotomae, "opposilione in extimis ramificalionibus non- nunquam perlurbata. Rami leretiusculi, pilis brevibus pa- tentibus dense pubescentes; primarü foliis sufFulli, celeri bracteis minutis lanceolatis aculis ramentaceis. Specimina nostra omnia fruclifera. Capsula sessilis, villoso- pubescens, oblongo-clavata, lateribus non sulcata, obscure tetragona, 2 2| lin. longa, denlibus calycinis 5, ellipticis, obtu- siusculis, lnerviis, puberulis, ciliatis, erectis, \ lin. longis coronala; bilocularis, bivalvis, quasi dicocca, ab apice nee a basi debiscens, dissepimenlo axili parallelo (spermapo- dio) coccis delapsis persistente. Dissepimentum lineari- euneatum, apice acutum, e nervis marginalibus conslans apice conniventibus atque e membrana tenui laminam ef- ficiente. Lamina vctuslate evanescit et dissepimentum fe-

1*

4

nestralum evadit. Valvulae dorso convexae marginibus inflexis coccos efliciunt indehiscentes , quorum mediain fa- ciem ipsum semen occupat; vel aliis verbis : Valvulae dorso convexae marginibus inflexis haud omnino claudun- tur, sed rimam facialem ostendunt, prius dissepimento an- gusto clausam, dein (valvula delapsa) apertam et semine injicientc occullam, hinc cocci auctorum, qui nunquam dehiscunt, et nunquam sunt clausi. Semen cylindraceum ulrinque acutum, laeve, pallidum.

Tribus IV. PSYCHOTRIACEAE.

Frulices, plerumque oppositifolii, germine plerumque bi- loculari, loculis uniovulatis. Fruclus drupaceus vel baccalus.

Affinia genera : Declieuxia, Chiococca, Ixora aliaque tri- bui maxime naturali, scquenlia aliaque complcclenli ge- nera, consociantur.

DECLIEUXIA. H.B.K.

(Char. gen. vide in H. B. K. Nov. Gen* et Sp. 3. p. 11h.)

Transitum demonstrans genus a Stellaüs ad sequen tia genera. Aliae species foliis vcrticillaHs , aliae foliis oppositis gaudent. Declieuxiam ocnanlhoidem Asperulam salutares, nisi corolla intus villosa, fruetus compressus dru- paceusque, endocarpio chartaceo - coriaeeo. Dentes caly- cini et in Stellatis, teste Sherardia, persistcre queunt.

Excludendum e charactere generico to: Stamina eoc- serta, criterium inier plantas rubiaceas nee ad speciem diliniendam utile. Inclusa in Declicuacia glauca observa- vimus, subinclusa et longe exserta in Declieuxia mu- cronulata.

Cum jam speciebus pluribus nomina dixere Martius

el Zuccarini apud R. S. Mant 3., Sellowianas noslras ce- lebcrrimo transmisimus auctori vecognoscendas , qui bene- vole lierbarii sui noniinibus eas ornavit. Declienxiam herbaceam vero e genere jussit expelli, quippe cui „fruc- ius non est baccatus" tanta invicti auctoritale congenerem esse contendimus. Fructus fabrica, indole, characleribus- que omnibus cum caeteris convenit speciebus, sarcocar- pium vero, in omnibus tenue, in hac lenuius.

1. Declieuxia chiococcoidcs H. B. K. /. c. p. 276. /. 281. R. S. Mant. 3. p. 111.

Houstonia fruticosa Hb. TVilld. n. 2688.

In vicinia urbis Rio Janeiro leetam misit Sellow. t>.

2. Declieuxia oenanthoides Marl.! R. S. Mant. 3. p. 112.

In Brasilia aequinoctiali legi! Sellow. 2j.- Glabra, laevis. Radix albida, crassa. Caules ex eadem radice pauci, simplices, erecti, stricti, iirmi, juncei, tere- tes, fistulosi, striata, virides, Spollicares et 2pedales, li- neam crassi, internodiis pollicaribus et (ki elalioribus) bi- pollicaribus. Folia caulina terna, floralia saepe quaterna, sessilia, ereeta subadpressa, angusle linearia, acutiuseula, supra subcanaliculata plana, subtus subcarinata, nervo me- dio marginibusque crassiusculis prominentibus; maxima 8 lin. longa. Panicula terminalis, e veiiicillis ramorum saepe binis et umbella terminali cum ilore centrali com- posita. Flores sessiles. Rami verlicilli superioris ad sum- mumqualerni; inferiore saepe depauperato. Umbella e ver- ticillis duobus confluentibus saepe constans, muhiradiata. Rami radiique dichotome cymosi, post primam diefeoto- miam indeterminati (verbis Roeperianis) ; flos alaris (termi- nalis) evolvilur, altero ramo vel abortive, vel abbreviato unifloro, hinc in ramo semel dicholomo flores solitarii vel gemini alterni aut sparst foliis duobus oppositis parvulis, germine paulo longioribus, (bracteis) suffulti. Germen den-

tibus calycinis coronatum quatuor, angustis, lanceolatis, sinu lato discretis, longitudine dimidium germen circiter aequantibus. Corolla 2 lin. longa, tubulosa, infundibuli- formis, intus leviter praesertim fauce pubescens, 4fida, la- ciniis ellipticis acutis. Stamina 4, in sinubus laciniarum inserta easque aequantia; antheris oblongis versatilibus. Stylus füiformis, stigmate bifido. Fructus immaturus di- dymus, compressus, sinu dentibus calycinis 2 coronatus, lateralibus demum oblitlerantibus.

3. Declieuxia spergulifolia Mart. in jR. et S. Mant. 3.p. 111.

In Brasilia aequinoctiali legit Sellow. t?.

Frutex glaber et laevis, ramosissimus, opposilifolius, caule irregulariter di- et tricholomo, deliquescente , ligno albo, epidermide cinerea fuscescente laevi. Specimina no- slra caules v. rami sesquipedales, teretes, crassitie pennae corvinae v. columbinae, ramis filiformibus slriato - angula- tis erectis, apice floriferis; internodiis unguicularibus ad pollicem usque elongatis. Folia anguste linearia, acuta, nervo marginibusque reflexis subtus prominulis, membra- nacea, erecta, flaccida, ad summum 15 lin. longa, | lin. lata, opposila, mediante margine angusto membranaceo (stipula) connata. Stipulae interfoliaceae media pars in apiculum foliolumve producitur, foliorum verticillatorum quasi rudimentum. Folia in quaque axiila 2 4 fasci- culata observanlur; quum evolvatur ramus basi instructus est nodis subconfluentibus subbinis foliiferis. Stipula no- bis intcrdum juxta folii insertionem utrinque puncto unico duobusve videbatur instructa, non autem semper. Paniculae terminales e cymis compositae, eadem lege ac in superiori specie dicbotomis, ramulis subcapillaribus elongatis erectis alternifloris, floribus geminis, allero ses- sili. Flores parvi, quam in praeccdente minores, scsqui- lineares, dentibus calycinis brevioribus inslructae. Calyx

4dentatus, denlibus parvulis subacqualibus , Corolla tubu- losa infundibuliformis, extus glabra, intus praeter majorem inferiorem nudam tubi parlem albo-villosa, quadripartita, laciniis brevibus lanceolatis. Slamina 4, inclusa, laciniis breviora, sub sinubus earum inserta, antheris oblongis ver- satilibus. Siylus fdiformis, fere longitudine corollae, stig- male bifido.

4. Declieüxia cordigera Marl ! in R. S.mant 3 p. 1 12.

E Brasilia tropica misit Sellow. fr. '

Fruticulus eleganlissimus. Radix lignosa plures pro- fert caules vel ramos subradicales, simplicissimos vel ima basi divisos, hornolinos, teretes, crassitie pennae passerinae, erectos, strictos, spithamaeos, foliis dense veslitos, inflo- rcscentia terminatos. Reliquiae caulium antecedentis anni igne adustae campeslrem stirpis sedem indicant. Tola planta praeter inflorescentiam glabrescentem pilis brevibus rigidulis scabrida, seabriüe in foliorum supera pagina mar- ginem versus majori. Folia opposiia, in unico specimine verticillata terna, cordata, sessilia, subsemiamplexicaulia, mediante stipula inlerfoliacea brevi connata; breviter sunt acuminata, acutissima, erecta, stricla^ costa media cauli adpressa, lateribus saepe reflexis ; internodia ae'quant supe- rantve, longitudine semipollicari, latitudine in aliis speci- minibus 6, in aliis 41ineari; subslantia sunt firmia, opaca, cleganler reticulato-venosa, costa media, venis primariis arcuatis utrinsecus subquinis, reteque vasculoso subtus im- primis prominentibus,, margine reflexo. Inflorescentia : pa- nicula terminalis, erecta, subglobosa, mulliflora, subdensi- flora, diametro circiter pollicari. Rami oppositi, angulali, striati, flexuosi, utplurimum semel dicbotomi, hinc flori- bus sessilibus, more generis subgeminatis sparsis omati. Rami primarii inferiores foliis sunt suffulti caulinis simili- bus; bracteae lineares acutiusculae ramificationcs florcsque suffulciunt, calycibus longiores. Germen minutum, com-

8

pressum, dentibus calycinis oblongis acutiusculis ipso paulo longioribus coronalum. Corolla tres lineas longa lon- giorve, anguste infundibuliformis , tubo longo (bilineari) gracili, limbo 4partlto, laciniis lanccolatis acutis. In sie eis valde corrugata observatur, an carnosula?, extus gla- bra, intus a medio tubo ad faucem albo-villosa. Stamina longitudine laciniarum; filamcnta filiformia, glabra, infra sinus laciniarum inserla ; antherae lineares , dorso affixae, versatiles. Stylus filiformis, glaber, exserlus, apice Slig- mate incrassato bifido. Fruclus generis drupaceus, didy- mus, compressus, in sinu dentibus calycinis persistentibus ornatus, diametro majori circiter lineari.

5. Declieuxia glauca. Mark in litt.

E Brasilia tropica misit Sellow, semel iterumque in- ventam -fr.

Superiori speciei quodammodo affinis. Fruticosa, gla- berrima, laevis, glauecscenti-pruinosa. Rami teretes, stricti, foliis imbricatis dense vestiti, inflorescentia terminati; e nodis infloresceniiae proximis ramos edentes eam superan- tes, oppositos alternosque, iterum eodem lege floriferos atque ramosos. Folia ovala, acutissima, sessilia, ereeta, adpressa, coriacea, reticulato-venosa, nervo medio, venis primariis utrinsecus 7 10 reteque vasculoso ulrinque promin entibus. Maxima sesquipollicem longa, 8 10 li- neas lata; ramulorum circiter pollicaria. Specimen adest inflorescentia terminali, inlernodiis elongatis suifulta, foliis bis fere longioribus; aliis folia omnia internodiis sesqui- longiora sunt. Slipula: margo interfoliaceus exiguus, media parte mucrone acuto instruetus, folii rudimen- tum. Inflorescentia omni respectu ramis bracteisque illi praeeuntis speciei similis, diametro ad summum sesqui- pollicari, foliis semi-immersa. Germen minutum denti- bus calycinis ipsius circiter longitudine coronatum, oblon- gis, acutiusculis, dorso nervosis, marginibus pellucidis.

i)

Corolla praccedenlis, paulo minor, intus supcra tubi parte\^ ad Cancern usque villoso-pubescens. Stamina quatuor in- clusa; filamenta brcvissima; antherae lineares, dorso paulo infra medium affixae, in superiori iubi parte degentes. Stylus filiformis capillorisve , glaber, exserlus, Stigmate ipso crassiori bifido. Fruclus generis, dentibus, calycinis in sinu inslructus, sarcocarpio tenuiori, diamelro majori duas lineas metiente vel longiori.

6. Declieuxia pulvcrulenta. Marl, in litt.

Brasilia aequinoclialis. Sellow. fr.

„Quam proxime accedit Declieuxiae albae." Martius in Sched. Ex lolo (corollis haud exceptis) pilis brevibus articulatis reclis flexuosisque crebris subtomenlosa, qui pili caulem et in infera foliorum pagina nervös venasque densius investiunt luxuriantes, dum supera pagina aetate calvescit. Caules basi lignescentes, ereeli, slricti, pedales, teretes, crassitie sesquilineari, inferne simplices, apicc saepe ex omni nodo tot ramis quot folia instrueti, in foliosam abientes paniculam. Folia ovata, acuta, interdum et acu- minata, sessilia, ereeta, opaca, supra plana vel nervo ve- nisque leviter impressis, nervo subtus venisque primariis utrinsecus 4 5 obliquis arcuatis prominentibus , mar- gine saepe reflexo. Caulina verticillata terna, raro oppo- sita, internodiis subaequalia, breviora longioraque; ma- xima sesquipollicem longa, 9 lineas lata, apicem versus sensim decrescentia, ramea semipollicaria , internodiis bre- viora. — Stipula margo interfoliaceus exiguus, medio processu subsetiformi instruclus. Cyma caulem terminat multi - (5?) radiala, subfastigiata, densa. Rami teretes, recti, pluries cum flore alari sessili dieholomi. Rami e superioribus axillis accessorii, inferiores sallem foliosi, cy- mis terminantur pauperioribus saepe sinipliciler pluries "<licliolomis. Omnes ramificationfs bracleis suffulciuntur linearibus, acutis, calyces superanlibus. Flores sessiles,

10

quam in superioribus specicbus minores. Germen minu- tum, denlibus calycinis ipso longioribus, angustis, subula- tis, laliori sinu disjunclis coronalum. Corolla infundibu- liformis, limbo brevi quadriparlilo, laciniis aculis; extus, ut tota planta, hirsuta; intus in superiori tubo pubescens. Slamina 4, in sinu laciniarum inserta, exserta; filamenla glabra, brevia; anlherae lineares, dorso affixae, versaiiles. Stylus filiformis, glaber, vix exsertus, crassiori stigmate bi- fido terminatus. Fruclus compressus, didymus, sinu den- tibus calycinis instructus, hivsutiei germinis vestigiis as- per, majori diametro sesqui-bilineari.

7. Declieuxia nmcromdata. Marl, in litt.

E Brasilia tropica misit Sellow. ft.

Ex toto glaberrima. Caulis bipedalis elatiorquc, in- ferne lignescens, \\ 2 lin. crassus, sursum ex inflorcs- centia pluries (4) dicholomus, ramisque e nodis inflores- centiae proximis ornatus, opposilis, decussatis, elongalis, eadem lege dichotomis, cymam fastigiatam referens. Cau- lis nervique teretes subbialati, nervo prominente alaeformi e stipulae mucrone medio deorsum ad axillam folii infe- rioris decurrente. Epidermis nitida. Internodia in infe- riori caule saltem sesquipollicaria, foliis longiora. Folia opposita, elliptica obovataque, basi anguslata subcuneata- que, sessilia, apice acuta rotundataque, mucronulata, vel potius in acumen brcve acutum ex abrupto producta, mu- crone acumineve saepe reflexo: „essentia speciei in fo- liis mucronulatis" Mart. in Sched. Opaca sunt, supra nitida, plana, nervo vix prominulo ; subtus pallidiora, nervo venisque primariis obliquis circiter 4 prominulis, margine reflexo. Maxima caulina sesquipollicaria, 8 lin. lata; ra- mea pollicaria brevioraque. Stipula, margo interfoliaceus exiguus , medio mucrone brevi instructus. Inflorescentia : cyma terminalis, Line alaris, multiflora, snbfastigiata, dia- metro ad suminum bipollicari, breviler peduneulata, rarius

11

quadriradiata, saepius simpliciter dichotoma cum flore alari sessili. Rami angulati, recti, eadem lege multolies (8) dichotomi. Bracteae lineares, acutae, calycibus multo- longiores, omnes suffulciunt dichotomias. Flores sessiles. Germen minutum, dentibus 4 minutis acutis, sinu latiori disjunctis coronatum. Corolla infundibuliformis , 2 lineas longa; lubus breviusculus laciniis limbi paulo longior; laciniae 4 ovatae acuminatae. Forma quoad genitalia duplex occurrit. Tubus interior alterius formae in maxima superiori parte ad faucem usque dense est villosus, villis longis, albidis. Stamina faucem occupant; filamenta bre- vissima, inferius inserta. Antherae lineares, inferiori dor- sali parti affixae, summo apice e fauce emergentes. Stylus filiformis, glaber, stigmate crassiori bifido exsertus, stamina superans, lacinias vix aequans. Stamina in altera forma exserta, corollam superantia; filamenta filiformia glabra in ipso laciniarum sinu inserta; antherae lineares pariter in- ferae dorsali parti affixae. Stylus staminibus brevior, vix exsertus. Faux in hac forma pubescenti-villosa; pili vil- live breviores, rariores, angustiorem occupantes zonam, infera major inferioris tubi pars glabra. Fructus com- presso-didymus, coccis suborbicularibus, denlibus calycinis in sinu omatus, diametro majori subbilineari.

8. Declieüxia herbacea N.

Knoxia brasiliensis Spr. Sp. pl. 1. p. 406.

E vicinia urbis Rio Janeiro misit Scllowius.

Stirps glabra, habitu, herba, foliis, Borreriae laxae nostrae similis, annua vel paucos annos perdurans. Ra- dix sublignescens, albida, ramosa, herbae bipedalis tres circiter pollices longae, crassitie pennae corvinae; unicum extollens caulem, a basi ramosum^ ramis oppositis ad- scendenlibus ullerius ramosis. Caulis ramique subgraciles, recti, firmi, tereles, cadem lege ac praecedeniis spcciei subbialati, laeves, cavo medullari tenui subfislulosi. Intcr-

12

nodia in medio maximc evoluto caule ad 4 usque polli- ces elongata. Folia opposila, petiolala, laxiuscula, mem- branacea , tenuia, ex ovalo lanceolata, altenuala, acuta; barsi in petiolum angustata; nervo subtus prominente, ve- nisque primariis obliquis utrinsecus 7 8 prominulis. Maxima cum petiolo semipollicari 3 pollices longa, pol- licem lata; apices versus decrescentia ; ramea caulinis mi- nora. Petiolus, decurrenle lamina, supra canaliculatus, subtus convexus. Stipula, margo interpetiolaris exiguus, medio processu subulato, in inferiori caule 3 lineas longo, arcuatus; inlerdum juxta petiolum utrinsecus dens minu- tus glandulave conica, nunc simplcx nunc duplex, observa- batur. Inflorescenlia : cyinae axillares , in summitatibus plantae ex omnibus axillis, longe pedunculalae , folia ple- rumque superantes, nunc solitariae, nunc ex eadem axilla geminatae, exteriore tardius evolula. Pedunculus filifor- mis. Cyma patula, quinqueradiata , radiis inaequaliter evolutis, saepe abortivis, 3 2 radiata, flore subsessili pro deficiente ramo. Rami semel dichotomi vel simpli- cissimi, floribus, dichotomiae loco, subgeminatis sparsis remotiusculis ornali. Ramus maxime evolutus 16 lin. lon- gus, nodis 5 floriferus. Bracteolae lanceolatae minutae omnes suffulciunt ramificationes nodosque florigeros. Ger- men subrotundum, compressum, dentibus calycinis ipso brevioribus, oblongis, obtusiusculis, inaequalibus corona- lum. Corolla parvula (lineam longa), intundibuliformis limbo 4fido, laciniis ovatis aculis lubo brevioribus; tener- rima est diaphana, in siccis alba, nervosa: nervi 8 prima- rii sinus apicesque laciniarum petunt, secundarii submar- ginales in laciniis utrinsecus solitarii decurrunt. Interio- ris tubi pars supcrior fauxque rariter villoso pubescentes. Stamina 4, e fauce exscrta, laciniis breviora; filamenta filiformia glabra, infra sinus inserta; antberae oblongae linearesvc, medio dorso affixae, versatiles. Stylus fdifor-

13

mis, glaber, stigmate crassiori biüdo lacinias corollinas su- perans. Fructus compressus didymus, dentibus calycinis in sinu instructus, exsuccus; cocci calyce minus quam in aliis speciebus incrassato sunt vcstili, epidermidc in siccis baud rugosa, sed albo punctata.

CHIOCOCCA.

(Char gen. ap. H. B. K. JSov. gen. III. p. 275., Matt. Spcc. mat. med. p. 17. )

Trcs Americanas vidimus species hujus generis;

Chiococca racemosa L., Andr. bot. Bep. t. 284, Dill Elth. p. 306 t. 228 /. 295 (eoccludendum inter Sy- nonyma Plnm. Amer. t. 217 f. %).

Insularum Antillarum incola, horlorum nostrorum vul- garis hospes, frutex debilis sarmentosus, quam in plantis cxsiccatis Marlinicensibus Sieber sub n. 83 communicavil, quam ex Sti. Thomae insula misit C. Ebrenbergius.

Chiococca densifolia Mart. spec. mat. med. Bras. p. 17. t. 6.

Legimus et nos ad fretum Slae. Catbarinae Brasiliae. Pulcherrima arbuscula floribus odoratis albidis onusta. A Sellowio frutex dicitur alte scandens, quem in variis Brasiliae meridionalis regionibus lectum tradidit, nee sem- per scandentem (Campo d'Utna).

Chiococca anguifuga Mart. spec. I. c. t. 5.

Chiococca paniculata Hb. Willd. n. 4142 (Parä Brasil. Hoffmarmsegg ) , B. Seh. Syst. 5. p. 203.

Chioc. racemosa Hb. Willd. n. 4139 (speeimen Iser- tianum), H. B. K. Nov. gen. 3 p. 275.

Chioc. pubescens Hb. Willd. n. 4141. B. Schult. Syst. 5 p. 202.

Chioc. parviflora Hb. Willd. n. 4140. B. Schult. Syst. 5 p. 202.

14

Chiococcae racemosae affinis Sieber pl. exs. ins. Tri- nit. n. 38.

A Brasilia ad Antillas insulas usque procedit, prope Santos alibique in Brasilia tropica legit Sellow.

Corolla irifundibuliformis, tubo gracili quam praeceden- lis speciei sesqiiilongior subsemipollicaris , limbo 5fido, laciniis ovato-triangularibus acutis; extus glabra, intus fauce hiriella v. glabrescens. Stamina 5; filamenta inferiori tubo inserta, hirtella, longitudine tubi. Antherae inclusae, li- neares, basifixae, erectae, introrsae, biloculares. Stylus co- rollam superans, filiformis, sursum incrassatus, stigma terminale.

Chiococca brachiata R. P. flor. Per. 2 p. 67 t. 219 ejusdem forsitan speciei synonymon, jus sibi vindicans prio- ritatis. Componant litem, quibus specimina autogra- pha non deficiant.

Chiococca raccmosa Pursh Fl. Am. sept. 1. p. 160, on the sea-shore of Georgia and Florida. Flowers yello- wish white. It appears io differ in some respecls froni the West-indian plant, but can be considered nothing morc then a variety.

I X O R A.

(Char. Gen. vidc apud Roxb.fl. ind. 1 /;. 385, qui Linnacanum genus Pavetta includit.)

1. Ixoka stricta Roxb. ß. ind. 1 p. 388. Ixora cocci- nea Curt. mag. 169.

Ex Insula Luconia retulimus. Magna circa haue fini- timasque species synonymorum et auetorum confusio. Ci- tata nostram stirpem abunde illustrant.

Obs. Ixora sp. Sieber plant. Maurit. No. 66., ca- lyce tubuloso, genninc supero, minime hujus loci.

Pavetta Cornelia Reichb. Sieber plant, exsicc. Sene-

15

gal. n. 21. est Canthium Cornelia N. (Character gen. apud Roxb. 1 p. 169,) inter inermia Canihio didymo Gärlner 3 t. 196 (C. cymosum Pers., W'ebera cymosa Willd. herb. 5118) proximum, a quo differt: foliis ovatis subcordatis breviter acuminatis utrinque sparse, in nervo et venis dense pilosis. Folia venis primariis utrinsecus 6 8 subtus prominentibus instructa, \\ 3 pollices longa, -f \\ poll. lata, peliolo billneari. Rami, pedunculi, bracteae, germina pilosa. Cymae axillares densi- et multiflorae pe- dunculatae, foliis breviores. Corollae in siccis coerulescen- tes. Fructus non vidimus. Flos, Stylus exsertus, stigma mitraeforme generis.

PALICUREA Aubl.

(Char. gen. apud A. St. HU. plant, remarq. d. Bres. p. 230.J

1. Palicükea rigida H. B. K. nov. Gen. et Sp. 3. p. 289.

Psychotria rigida Herb. Willd. n. 4106 (fol. 1 Brc- demeyer, Caracas fol. 2. Humboldt , Cumana.J

Psychotria byrsophylla Spr. et rigida Spr. Spec. pl. 1 p. Ihn et p. 743.

Palicurea strepens Mart. Reise Vol. II e sententia ipsius auctoris.

E Brasilia tropica misit Sellowius. £?•

,,Frutex humilis, floribus lutcis. " Bredemeyer in schedula. Videtur celeberrimus Kunth ramos solummodo hornotinos vidisse: annotini incrassati, crassitie digili pol- licisve, obtuse tetragoni, ligno albo, cortice crassiori su- beroso spongioso pallido laevi longitutlinaliter rimoso. Sti- pula bidentata, dentibus magnis acutis, sinu amplo rotun- dato interjecto, in ramis annotinis, indoüs corticis parliceps, inctassata persislens, nodosque quasi corniculis stipans.

16

Fnictus in specimine Humboldtiano nostro immaturus im- perfectusque, late ellipticus, compressiuscalus , axi circiter bilineari, costatus, exsuccus, in vivis recognoscendus. Specimina Sellowiana et Brcdemeyeri sub anthesi lecta.

2. Palicurea fastigiata N.

E vicinia urbis Rio de Janeiro misit Sellow. ft.

Superiori speciei subsimilis glabra laevisque. Rami annotini teretes, laeves, nigrescentes, crassitie pennae cy- gneae, ligno tenui, cavo medulla farcto amplo. Folia pe- tiolata, lOpollicaria pedaliaque, 5 6 pollices lata, am- pliora at minus rigida et resonanlia ac in Palicurea ri- gida, planiora, venis paucioribus utrinsecus 10 14 per- cursa; legitime evolula elliptica, utrinque acuta; semper in petiolum attenuata, margine saepe undulato. Petiolus sesquipollicaris , angulalus nee canaliculatus. Slipula bi- dentata, dentibus obtusis, sinu obtuso amplo inlerjeclo. Panicula ramosa consimilium in hac specie contrahitur di- lalaturque, cymam subfastigiatam referens, ramosissimaiu, multifloram, diametro 5 6 pollicari, ramis ramulis pc- dicellisque allernis sparsis; peduneulo fertur 3 4 pol- licari. Rami angulati, compressi; primarii bracteola squa- miformi suffulti, sub extimis ramificationibus pedicellisque deficienle. Specimina nostra, sub grossificatione fruetus collecla, floribus perfectis carent. Quae supersunt flori- bus Palicurcae rigidae minores. Calycis margo liber exi- guus, vix dentalus, disco epigyno (neetario) placentiformi superatus. Corolla glabra, basi gibba; tubus brevis, cras- sus; laciniae limbi breves; cingulum in inferiori tubo villorum albidorum, villis brevibus uniseriatis in fascicu- los penicillatos digestis. Stamina inclusa, filamentis brevi- bus, medio tubo insertis. Drupa dipyrena; immatura co- lorata, subrotundo-ovata, compressiuscula, costata, disco epigyno apiculata, axi bilineari ; pyrenis facie plana, medio longitudinaliter sulcata; dorso öcostato, sectione transversa / pro-

17

profunde sinualo - 51obata. Semina matura desiderantur. Flores permulli abortiunt, grossificantur germina pauca.

3. Palicüiiea tctraphylla N.

E Brasilia tropica inisit Sellowius. fr.

Rami telragoni, oblusanguli, laeves, alropurpurascen- les. Folia vertieillato-qualema, brevitcr petiolata, ovato- vel lanceolato-oblonga, in petiolum attenuata, apice acu- minata acuta, lOpollicaria, 4 pollices lata, petiolo \ f poll. longo; firmia, nee lamen coriacea, plana, reticulato- venosa, venis primariis obliquis subarcuatis utrinsecus 15 IS; supra glabra, nervo venisque impressis; sublus dense hirlo-pubescentia, imprimis in nervo venisque pro- minentibus. Peliolus supra planus, subtus teres. Pubes- cenlia per lalera petioli ad inlerpetiolarem nodi faciem decurrit. Stipula bidentala vcl potius bifida, laciniis lineari- lanceolalis acutis tenuissime ciliatis, sinu nunc acuto, nunc latiori sublruncalo disjunetis. Panicula terminalis pyramidala ampla ; pedunculus 7 pollices longus , teres, angulatus sulcatusque, rariter pubescens; ipsa panicula se- mipedalis, diamclro ad basin 4 5 pollicari, densius hirto- pubescens. Rami allerni, sparsi, patentes, subdivaricati, angulati, compressi, in raebidem sursum et deorsum de- currentes, nulla suflulti bractea, sed allius bractea instrueti lineari-lanceolala, acuta, rariter pubescente et ciliata, erecla, quae in inferioribus ad semipollicem usque elongatur; ra- muli pedicellique bracteis similibus multo minoribus inor- dinate adspersi. Calyx hirto- pubescens; germen turbina- tum, dentibus calycinis 5 ipso vix brevioribus ovato-lan- ceolatis acutis coronatum; neclarium epigynum crassum pyramidatum dentibus calycinis vix brevius. Corolla gla- bra, tubulosa, 5 lineas longa, basi gibba, limbo brevi 5fido, laciniis ovatis oblusiusculis apice exlus pilis brevi- bus raris subbarbatis. Cingulum in inferiori tubo villorum albidorum, uniseriatorum, in fasciculos 5 penicillatorum. 4r Bd. ls Heft. 2

18

Stamina 5 medio inserta lubo; filamenta brevia; anlherae lineares, dorso infra medium affixae, infera parle bifidae. Fructus desideratur.

Palicureae longifoliae A. St. Hil. plant, remarq. d. Bres. p. 232 foliis verlicillatis quaternis similis, caeterum jam pubescentia diversa.

4. Palicurea nicotianaefolia N.

E Brasilia aequinoctiali misit Sellowius. fo.

Rami teretcs vel obsolete obtuse letragoni, laeves, atropurpurascentes. Internodia 2 6 pollicaria. Folia membranacea, pellucida, plana, breviter petiolala, ovato- lanceolata, in petiolum atlenuata, apice acuminata acula, acumine nunc recto nunc obliquo; 6 7 pollices longa, 2^ 3 pollices lata, supra glabra, sublus pubescentia, venis primariis parallelis obliquis arcuatis utrinsecus circi ter 15 subtus prominulis. Petiolus semipollicaris , supra planus^ subtus convexus. Stipula tenuiter pubescens, in- terpetiolaris, truncala, utrinque juxta petiolum dente lan- ceolato acuto instructa. Panicula terminalis laxiflora, cum pedunculo 2 3-pollicari lOpolücaris, diametro ad ba- sin 2-| pollicari, pubescens, pube apicem versus uberiori. Rami alterni, sparsi, inferiores pluries ramosi, superiores subtrillori; omnes sub anthesi erecti, sub grossiücatione patentes, braclea lineari-lanceolata acuta pubescente suf- fulti; ramificationes omnes similibus suffulciuntur bracteo- lis. Calyx pubescens; germen turbinatum dentibus caly- cinis 5 ipso multo brevioribus late ovatis aculiusculis co- ronalum; nectarium epigynum placenliforme crassum, den- tes calycinos aequans. Corolla extus in alabastris pubes- cens, demum glabrescens nee omnino glabra, tubulosa, se- mipollicem longa, basi ventricosa gibbosa, subarcuata, limbo 5fido brevi vix* reflexo, laciniis ovatis, acutiusculis, erectis, apice extus pilis brevibus raris obsolete subbarba- lis, (laciniae aequales, inaequalesve ? duo interdum latiorcs

19

longioresque videbanlur). Cingulum villorum albidorum uniseriatorum in inferiori tubo supra ejus dilatationem, e fasciculis villorum majoribus 5 penicillalis confluentibus constans, corolla intus caelerum glabra. Slamina 5 a cin- gulo villoso distantia, iilamentis brevibus medio tubo in« serlis ; antherae lineares, basi vel infimo dorso affixae, ses- quilineam longae, apice paululum e fauce emergentes, di- midias lacinias attingentes. Stylus filiformis, glaber, an- theras paululum superans, apice stigmalifero paululum di- latatus incrassatusve, vix aulem biüdus. Drupa dipyrena; immalura colorata, dilalato-suborbiculata, complanata, cos- tata, dentibus calycinis coronata.

Psychotrlac macrobotrydi R. et P. flor. Per. 2 p. 56. t. 203. secundum descriptionem et iconem valde certe aftinis; flore tarnen gravissimisque characteribus diversa, si aucloribus est fides.

5. Palicukea Marcgravii A. St. Hil. plant, remarq. d. Bres. p. 231 t. 22. /ig. A.

Varielatem puberulam e Brasilia tropica misit Sello- wius, pluribus locis lectam. ff.

PSYCHOTRIA.

(Chor. gen. v. in Tl. B. Kunt h JSova gcnera et spec.

III. p. 217, quae de longitudine gcnitalium proferun-

tur .sunt delenda.)

1. Psychotkia alba Ruiz et Pavon ! 2 p. 58 £.205 a., Hb. JVilld. n. 4063 (speeimina autographa Rnizii flo- rifera).

Psycbotria avdisiaefolia H. B. K. Nov. gen. et sp. 3 p. 280, Hb. Willd. n. 4060 (speeimen ßoriferum Hum- boldtianum sub nomine Ps. densißora) , R. Seh. Syst. 5. p. 189.

Psycbotria patula Hb. Willd. n. 4057 (speeimen flo-

2*

20

riferum Humboldtianum „fluvii Nares "J , R. Seh. Syst. 5. p. 189.

In Brasilia aequinoctiali plura variis locis nee pro- cul ab urbe Rio Janeiro legit speeimina florifera Sello- wius, copiosa vero transmisit e Brasilia meridionali pluri- bus locis et temporibus leeta flores frulusque gerentia (Rio Pardo in fruticetis umbrosis, Monte Pacin, Estrella do Campo Agudo etc.)

Icon Florae Peruanae 1. c. mala, calycem acute exi- mie 5-dentatum sistens, qui revera in omnibus speeimini- bus Peruvianis, Brasiliensibus, Carthagenensibus et Novo- Granatensibus obsolete dentatus, subtruncatus. Ruiziana speeimina foliis majoribus ad 7 usque pollices elongatis insigniuntur , qüae in nostris sie ut in Humboldlianis 5- circiter pollicaria, ceterum omnibus conveniunt cbarac- teribus. .

Descriptionibus auetorum, ceterum omni modo conve- nientibus, pauca addamus, omnibus supra laudalis speeimi- nibus communia.

Pili breves, patentes, monostiebi, paginae adpressi, ner- vum medium venasque primarias utrinsecus sequuntur in pagina infera, quod in speeiminibus Ruizianis nostrisque Brasiliensibus plurimis eximie, in Humboldlianis vero aliis- que Brasiliae meridionalis obsoletius conspicitur igiturque a Kunthio silenlio praeteritur. Stipulae amplectentes, saepe marginibus invicem cohaerentes, oebream mtrapetio- larem simulant, quae mox basi rupta, libera in ramulis annuli ad instar haeret, margine cicalricis interioris villis rufescenlibus stipato. Stamina longitudine laciniarum co- rollae, iisque revolutis exserta. Drupa ellipsoidea, calyce coronata, sub-10-costa!a^ dipyrena; pyrenis dorso 5 sulca- lis, facie planis, pulamine tenui lignoso. Nucleus confor- mis pulamini pariterque costalus. Axis fruetus 2 lin. longa.

21

Var. tonsa.

In Brasilia aequinoctiali in vicinia urbis Rio Janeiro lcgit Sellowius specimina florifera. ft.

Foliis magis obovatis, venis pancioribus , ulrinsecus subsenis (in specie 8 10) et perfecta glabritie, defectu nempe pilorum nervös marginantium , differt, characleres gravioris momenti ad speciem distinguendam frustra quae- sivimus.

2. Psychotria philippensis N.

Legimus in maritimis circa Tierra-alta Luconiae. ff.

Affinis similisque videtur Psychotria obtusifolia Poir. Enc, cui autem inflorescentia terminalis et folia multo ampliora tribuuntur, cui, ex icone, calyx acute dentalus. Si fides est scriptis, satis superque dislincta.

Arbuscula glaberrima, e gemmis, stipulis ramulisque no- vellis resinam exsudans diaphanam in Alcohol solubilem, nee in aqua. Rami axillares supraaxillaresve oppositi, bracteati, letragoni, ad nodos eompressi, internodiis brevi- bus {\ \\ pollicaribus). Folia coriacea, petiolata, late obovata, obtusissima, basi in petiolum alienuata, duos pol- lices longa, 14 lineas lata, petiolo semipollieari ; nervo subimmerso, venis paucis pinnatis obliquis rectilineis im- mersis; margine reflexo; petiolo snpra convexo, subtus lamina decurrente subcanaliculato. Slipula persistens, margo intrapeliolaris angustus, sursum leviter arcuatus, velustiori statu dilatatus subrectus. Inflorescentia, cymae oppositae duae axillares vel supraaxiilares in apice ramo- rum, foliis circiter ter breviores, ter dichotomae cum flo- ribus alaribus. Flores breviter peduneulati sessilesque. Germen cylindraceum sesquilineare, ampliori ealycis limbo membranaceo cupuliformi truncato subtruncatove semili- neam longo eoronalum. Corolla infundibuliformis , tubo bilineari, limbo 5fido, laciniis sesquilinearibus ovalo-lan- ceolalis acutis; intus a medio tubo ad faucem villis albis

22

dense villosa. Stamina 5 laciniis corollae expansis re- flexisve exserla; filamenta filiformia, glabra, brevia, inter lacinias inserta; antherae sagittato -lineares, acutae, dorso infra medium affixae, lineam longae. Stylus filiformis, glaber, tubo corollae duplo longior, apiee clavatus; stig- matibus filiformibus brevibus 2. Drupa oblongo-ellipsoi- dea subcylindracea , jugis 8 acutis, sulcis totidem interje- ctis profunde eximie exsculpta, limbo calycis tubuloso trun- cato coronata, dipyrena. Pyrenae dorso quadrijugo, facie plana sulco exarala; pulamen crassum exiguam fovens ca vitatem teretem, cui nucleus conformis, cylindraceus , curvulus.

3. PsycHOTRiA leiocarpa N.

E Brasilia tropica misit Sellow, varietatemque e pro- vinciis meridionalibus. ft.

Floribus tetrandris et fruclu ecostato insignis species, genere tarnen a Psychotriis non separanda. Faramca Aubl. Guian. 1 p. 102 T. 40. corolla telrandra, germine biloculari, fruclu ignolo, a Psycholria numero partium, charactere inter Rubiaceas, ut jam Stellatae nostrae evin- cunt, levioris momenti, male distinguitur. Ps. leiocarpa nostra a Farameis Aubl. stipula et habitu abhorret.

a. tropica.

Praeter inflorescentiam glaberrima. Rami teretes, lae- ves, fusco-purpurascentes; novelli compressi; nodi tumi- duli; internodia \\ 2-f- pollicaria. Folia petiolata, an- guste lanceolata, in acumen angustum longe attenuata, membranacea , plana, margine interdum subsinuato, nervo medio subtus prominente, venisque primariis patulis ar- cuatis utrinsecus circiter 10 12 prominulis. Venae se- cundariae inter primarias binae ternaeve, illis subparallelae et subaequales, falsam folii lineati speciem mentiuntur. La- mina 3 3^ pollicem longa, 6—8 lineas lata. Petio- lus supra lamina decunente marginatus canaliculatus, sub-

23

tus convexus, 3 5 lineas longus. Slipula pcrsistens, margo inlerpetiolaris laxiusculus angustus, truncatus, juxta pctiolum ulrinque dcnte minuto subseliformi inslructus. Inflorescentia cyma terminalis subfastigiata , breviter pe- dunculata, foliis duplo brevior, rarius e rarnis 4 verticillatis cum 5-to centrali, saepius perparia duo decussatis e centrali orientibus conslans. Opposilione vero saepe perturbata rami pseudo-opposili allenii approximati fiunt. Rami fili- formes, sursum compressi, cymoso -bis-dichotomi, opposi- iione saepe perturbata^ flore alari sie ut laterales pedicel- lalo. Bracteae lineari - acutae subsetaceae ramos sufful- ciunt, bracteolae minores ultimas eorum ramificaliones. Inflorescentia cum calycibus corollisque oculo armato te- nuissime pubescens. Flores tetrandri ; rarius provenientes et pentandros observavimus, corolla 5-iida, calyce 5-den- iato. Germen globosum, apici dilalato pedicelli sesqiü- bilinearisve insidens, coronatum limbo campanulato caly- cis, ipso paulo ampliori, acute 4-dentato. Corolla tubu- losa infundibuliformis , 3 lineas longa, limbo brevi 4-fido, laciniis ovatis acutiusculis ; intus glabra, fauce cingulo pu- bescente instrueta. Stamina 4 ; antherae lineares, medifixae. Stylus filiformis; stigma bilamellatum. Duplex in aliis speeiminibus oecurrit varietas: altera slaminibus exserlis, stylo incluso; altera staminibus inclusis, stylo exserlo. Drupa subdidyma, suecosa, vertice limbo calycino coro- nata, axi sesquilineari, dipyrena. Pyrenae subglobosae, obiuse pentagonae, angulis dorsalibus tribus apicem ver- sus subcarinatis ; facie sulco profundo exarata. Putamen tenue. Nucleus conformis. Embryo affinium familiarium. Costae congenerum in hac specie complanantur, sie ut Sectio singulae pyrenae transversa obtuse pentagona, mi- nime autem sinuato 5-lobata appareat.

ß. extratropica.

Habitu a superiori differt ut planta in nemoiibus

24

umbrosls educta a sororibus in apricis provenientibus. Subdicholome ramosa. Rami virides, nee colorati, inter- nodiis circiter bipollicaribus. Folia molliora, venis seeun- dariis minus conspieuis rarioribus reticulata, nee ullam lineationis speciem ferenlia; latiora quam in a; maxime evoluta 3 4 pollicaria, 10 12 lineas lata latioraque, petiolo 2 4 lineaii. Inflorescentia glaberrima. Flores triandri tetrandis immixti; pentandros in hac varietate non observavimus. Germen magis lurbinatum videbatur, den- tes calycini acutiores inaequales; corollae nondam erant explicatae. Fraclus paulo major; pyrenae ovoideae ma- nifestius penlagonae, angulis minus obsolelis. 4. Psychotria formosa N. E Brasilia aequinoctioli misit Sellowius. ff. Deficiente fruetu quo ad genus recognoscenda species ; germen certe biloculare. Similis Psychotriae albae R. et P. indole et consistentia foliorum, nee non cicatrieibus stipularum rufo - villosis ; inflorescentia caeterisque diversa.

Praeter inflorescentiam glabra. Rami teretes, grisei, nigrescentes , internodiis inaequalibus pollicaribus tripolli- caribusque. Folia breviler petiolata , pergamentacea sub- coriaceave, nunc obovata, nunc elliptica, breviter acumi- nata, basi euneata acuminatave, longius in petiolum atte- nuata; supra plana, nervo subtus prominente venisquepri- mariis utrinsecus 6—^8 obliquis paululum arcuatis pro- minulis, margine inflexo, scrobiculis venarum axillaribus vel nullis vel inconspieuis. Maxime evoluta 6 pollicaria, poll. lata, petiolo semipollicari supra piano subtus con- vexo. Stipulae, mox deeiduae, cicatrice rufo-villosa su- perstite, in apieibus observantur iuterpeliolares , integrae, ovatae, acutae, parvae. Inflorescentia, panicula terminalis, peduneulata, laxa, sub anthesi patens, pyramidata, magna, folia superans. Pedunculus communis 2^ pollicaiis; ipsa panicula 4 pollicaiis, diamelro öpollicari. Ramorum stricte

25

oppositorum paria circiler 6, infimi qulnquies ramosi. Bracteolae ovatae, acutae, mox deciduae, in axillis lanu- sine villisve rufis munitae, omnes suffulciunl ramificationes. Rami ramulique, praesertim in superiori vel interiori la- tere, pilis subulatis inaequaliter dissitis pubescunt. Omnis flos pedicellatus, pedicello \\ 2-bilineari. Pubes illa pe- dicellos invadit rarescens, nee calyces semper omnino gla- bri. Germen minutum biloculare. Calycis limbus germen coronans, eo amplior, membranaceus , laxus, cupuliformis, subtruncatus, denlibus 5minutis aculis inslructus. Corolla infundibuliformis, 2^ lineas longa, extus glabra. Tubus brevis, intus praeter basin glabram luteo-villosus. Laciniae 5, tubum subaequantes, lanceolatae, acutae, demum reflexae, intus lulescenti-pubescentes et apice barbatae. Stamina inclusa, infra medium tubum inserta; antherae lineares, subsessiles, villis fotae, apice paululum e fauce emergen- tes. Stylus filiformis, apice exsertus, laciniis corollinis brevior, stigmatibus crassioribus üliformibus recurvis. 5. Psychotru mtidula N. E Brasilia tropica misit Sellow. ft. Fructu non viso, quo ad genus recognoscenda. Ger- men certe biloculare, loculis uniovulatis. Pluribus cum af- finibus glabritie foliisque lanceolatis conveniens, ob nume- rum quinarium a Ps. leiocarpa, ob inflorescentiam im- perturbata ramorum oppositione cymosam a Ps. nonate- lioide facile distinguitur.

Glaberrima. Rami tereles vel obsolete obtuse tetra- goni, brunnescentes ; novelli virides , minus quam in affini- bus compressi. Internodia 1 3 pollicaria. Folia bre- viter petiolata, lanceolata, acuminata, membranacea, pellu- eida, firmiora et nilidiora quam in affinibus; reticulato- venosa, costa media subtus prominente, venisque utrinse- cus circiter 11 patulis arcuatis leviler prominulis; mar- gine exsiccatione saepe reflexo. Longitudine variant 3 4

26

pollicari, latitudine 10 IS lineari. Petiolus lamina de- currenle supra marginatus, subtus teres, duas circiter li- neas longus. Stipula interpetiolaris minuta; junior inte- gra, triangularis, acuta ; persistens bifida, marcescens demum et oblitterans. Cyma terminales, pedunculata, foliis paulo brevior, saepius öradiata (verlicillo quaternario cum cen- trali), rarius e ramis constans pro verlicillatis per paria duo oppositis. Rami bracleis linearibus acutis suffulli, filiformes, sursum compressi, bis vel ter dichotomi cum flore alari sessili, tertia saepius bifureatione alterius pe- dunculi defectu imcompleta. Omnes bifurcationes bracteo- lis acutis suffultae, bracteolae sub lateralibus ultimis flori- bus nisum indicant laterales ramos ulterius procreandi. Germen turbinatum, minutum, limbo calycino ampliori cu- puliformi acute ödentato coronatum. Corolla tubuloso in- fundibuliformis, 2^ lineas longa, extus glabra; limbus öfidus, laciniis ovalo oblongis obtusis; tubus medius in- terne cingulo pubescenti instructus, ibidem staminum in- sertio. Filamenta filiformia glabra; anlherae lineares me- difixae. Stylus filiformis glaber; stigmate bifido. More familiarium plurium variat relativa genitalium dimensio: stamina in aliis longitudine corollae, laciniis reflexis exserta, stylo incluso; slamina in aliis inclusa, vix apice e fauce emergentia, stylo exserto.

6. Psychotria nonatclioides N.

Psychotria involucrata H. Ffrilld. n. 4090 (nee au~ clorum, quae Nonatelia qfßcinalis Äubl. Guian. 1 p. 182 t. 70., fruetu et genere certe diversa) Specimcn Brcde- meyerianum e Caraccas.

E Brasilia tropica misit Sellow. ff.

Defectu fruetus incertam quo ad genus stirpem Psy- cliotriis censuimus esse adnumerandam. Germen certo certius biloculare, loculis uniovulatis. Inflorescenlia ad Psycholriam cordijoliam H. B. K. ( Sidcrodcndron pa-

27

niculatum Hb. Willd. n. 2811), speciem auctori dubiam, accedit.

Glabra laevlsque. Specimina noslra pedalia rami sunt teretes, cortice griseo, crassitie inferne sesquilineari , ex omni fere nodo sub angulo semirecto majorique dicho- tomi, nodis paululum incrassalis, internodiis lf pollicari- bus. Ramuli novelli compressi. Folia patula, lanceolaia, basi in petiolum brevem contracta, apice longius aüenuata, acuminata, acuta, acumine saepe obliquo; membranacea, pellucida, reticulato-venosa, nervo venisque utrinque, sub- tus vero magis prominulis; venis primariis utrinsecus sub- quinis arcuatis; margine reflexo; maxima quadripollicaria, pollicem lata latioraque. Petiolus subtus eonvexus, supra canaliculatus, subbilinearis. Stipula exigua, persistens, bi- dentata vel potius bifida, laciniis sesqui-trilinearibus e la- tiori basi in acumen subsetaceum productis, sinu (in ju- niori statu) acuto interjecto. Inflorescentia terminalis, fo- liis dimidio brevior, cymoso-racemosa; racemo laxifloro pedunculato, infera nuda rachidis parte (pedunculo) ilori- feram subaequante. Flores cymoso - racemosos dicimus, quippe qui in racemum sunt disposili, cujus pedunculi simpliciter cymosi, triflori; flore medio alari sessili uni- bracteato, lateralibus breviter pedicellatis tribracteatis. Pe- dunculi nulla suflulti bractea, basi compressi et quasi sursum in rachin decurrentes, divaricali, rarius in rachide recta oppositi, saepius alterni sparsi, rachide plus minusve flexuosa. Bracteae laterales minutissimi, reliquae lanceo- latae. Germen ovale, biloculare, loculis uniovulatis, limbo calycino coronatum brevi, subcampanulato. 5 dentato, den- tibus triangularibus acutis. Corolla infundibuliformis, ses- quilineam longa , 5 fida , extus glabra , intus a medio tubo ad faucem leviter villosa, laciniis oblongis aculiusculis pa- len libus glabris. Stamina inclusa , faucem vix superantia, antherae 5, lineares, subsessiles, cum laciniis alternantes.

28

Stylus longitudine slaminum, glaber, apice sensim dilala- tus et in Stigmata duo abiens. Fructus non visus.

7. Psychotria cuspidata Herb. Willd. n. 4109., R. S. 5 p. 192. (Specimen Bredemeyerianum e Caraccas.J

E Brasilia tropica. Rio Janeiro. Sellow. ft.

Superiori speciei arctissime aftiinis et certe congener. Habitu, glabritie, indole foliorum, stipula, inflorescenlia convenit, paucis discrepans, at omnibus partibus major* Foliis Psychotria e covnifolioe H. B. K. subsimilis, jam ramis inflorescentiae alternis diversa.

Internodia 2 5 pollicaria. Folia ovata ellipticave, basi cuneata acuminatave in petiolum brevem attenuata (rarissime rotundata); apice longius in acumen producta angustum, acutum, saepe obliquum; venis primariis utrin- secus 10 12 palulis, margine reflexo; vetustiora sublus in axillis venarum scrobiculata ; maxima in Sellowianis speciminibus 5 pollices longa, 2|- lata, petiolo vix bili- neari; multo majora in Bredemeyerianis 8 pollices longa, k\ pollices lata, petiolo semipollicari. lila in apricis si- tienlibus, haec in umbrosis humidis videntur educta, nulla praelerea differentia. Folia subtus, in axillis praesertim ve- narum, aeque ac inflorescentia omni pube non sunt expertia, oculo tandem armalo cernibili, specimina Bredemeyeriana paulo magis pubescunt. Stipula truncata, bidentata, dcn- tibus acutis lineam, ad summum sesquilineam longis. Pa- nicula terminalis pedunculata, foliis bis quaterve brevior, abbreviata, semiglobosa, subfastigiata, Rami cymosi, an- gulosi, compressi, complanati, ad ramificaliones dilatati, patentes, demum divaricati; inferiores e verlicillo qualer- nario, lege perlurbata, approximati allerni, bracteola vel suffulti vel altius instructi, sub apice pluries dichotome aut trichotome ramosi cum flore alari sessili, oppositione saepius perturbata. Flores Ultimi terni cymosi; alaris ses- silis, braclea minula paululum deorsum remota munitus;

29

laterales duo breviter pedunculati , unibracteati. Gcrmen ovale, biloculare ; loculis uniovulatis. Calycis limbus ger- men coronans brevis, subcampanulatus laxus, ödentatus, dentibus brevibus triangularibus acutis. Corolla infundibu- liformis (in alabastro 2< lineas longa) extus glabra, intus in medio tubo chigulo villoso instructa, laciniis oblongis aculiusculis. Staraina 5 inclusa, paululum e fauce emer- genlia; filamenta brevia, glabra; antherae lineares, medi- lixae, supra cingulum villosum sitae. Stylus filiformis, apice paululum dilatatus. Sligma bilamellatum, rotundum, tenuissime pubescens, Pistillum stamina superat, corollam aequans. Quae florem attinent ex alabastri observatione redundarunt. Fructus desideratur.

TETRAMERIUM. Gaert. Gl

(Char. Gen. apud H. B. K. Nov. Gen. et Sp. 3. p. 291. t. 287 .J

Species subsequentes inter se et cum Coffea oeeiden- tali Auctorum tantopere conveniunt, ut differentiae inter eas aegre sint exprimendae, nee botanicis arrideant; tarnen sejungere maluimus formas, quam conjungere, quum nee omnes omni in siatu, nee Coffeae oecidentalis speeimina completa et autographa videre licuerit.

1. Tetrameritjm montevidense N.

Telramerium odoratissimum Gaert.?

In Brasilia meridionali legit Sellow. ft.

Speeimina noslra fruetifera foliis cum speeimine Cof- feae oecidentalis Hb. Willd. n. 4135. (Brcdemeyeri St. Domingo, Portorico) ad amussim conveniunt, juniora for- san basi magis attenuata; magniludine fructus cum icone Gaertneri (3 1. 196.). Calyx tarnen anguste tubulosus trun- catus fruetum coronans, nee ut apud Gaerlnerum (3 p. 90) obtuse 4-dentatus connivens; semen vero convenit. In

30

icone Plumieri (Americ. t. 156 f. 2) fructus olivaeformis, axi 7 8 lineari. Slipula speciminum Brasiliensium de- cidua, minor, mucrone, quam in Willdenowiano supva citalo, longiori instructa, aristam 3 lin. longam sistente. Rami in apicibus (ex inflorescenlia?) dichotomi.

Obs. Species generis Telramerium inter se proximae, plu- res forsitan sub Coffea occidentali Auctorum latent, in speci- mine Herbarii Willdenowiani : Pedicelli circiter 3 lin. longi. Limbus calycis liber, cupuliformis, truncatus, subintegerri- mus, longitudine dimidii germinis. Corolla usque ad la- ciniarum apices 14 lin. longa; laciniae 5 lin. longae, e lanceolata basi longe acuminatae. Tubus longus, graeilis, 9 lin. longus, a basi usque ad faucem sensim dilatatus. Stamina in summo tubo, nee in medio tubo ut Jacquin (Amer. p. 67 t. A1J. Stylus cum stigmate longitudine di- midii tubi, nee tubum superans ut Jacquin. Quanti rela- tiva genitalium altitudo sit aeslumanda in Rubiaceis, com- pertum jamjam liabemus.

2. Tetramerium latifolium N.

Tetramerium odoratissimum Gärtn.*!

In Provincia Rio de Janeiro Brasiliae aequinoclialis legit Sellow. ff.

A Tetr. odoratissimo , cui foliis simillimum, differl: floribus multo brevioribus, crassioribus ; a Tetr. panicu- lato, floribus multo major ibus; a Tetr. coeruleo Nees Marl., inflorescentia , quae cum illa Tetr. odoratissimi alio- rumque convenit.

Rami oppositi. Folia ad summum 5< poll. longa, 3 poll. lata, acumine et petiolo semi-pollicaribus. Stipulae Tetr. odoratissimi, sed citius deeiduae, in apicibus modo observandae, mucrone paulo longiori instruetae, character ceterum levioris momenli. Pedicelli 3 lin. longi. Caly- cis limbus dimidio germine paulo longior, denticulis 4 ob- tusiusculis aut subintegerrimus. Corolla ad apices laci-

31

niarum usque fere 9 lin. longa, laciniis oblongo-lanceola- lis obtusiusculis k\ lin. longis, tubo cylindraceo, crasso, ad faucem vix crassiori, 4^ lin. longo. Stamina in medio tubo inserta. Stylus tubum aequans, sligmalibus 2 subcla- vatis exsertus. Fruclus non vidimus.

3. Tetkämekium siipulaceurti N.

Tetramerium odoralissimum Gärtn.?

In Brasilia aequinocliali legit Sellow. fr.

Foliis angustioribus basi atlenuatis et acutis c. Tetr. jasminoide (H. B. K. I. c, Coffca Jlavicans Hb. Wühl. n. 4132 spccimina Humboldtiana) convenit; folia tarnen majora, 4f poll. longa, 14 15 lin. lata (in Tetr. jas- minoide 3-pollicaria), inter venas primarias crassiores laxe reliculato-venosa, nee ut in illo venis seeundariis minus inaequalibus , inter primarias subternis, parallele e costa media orientibus, dense coslato-venosa. Rami oppositi. Stipulae arcuatae vel late ovatae, acutae, dorso in mucro- nem excurrente, foliis quoque delapsis persistentes; margo albidus quasi emareidus; mucro junioribus brevior, vetus- tioribus longior validiorque, longitudine circiter ipsius sti- pulae; hinc similiores sunt stipulis Tetr. odoratissimi quam jasminoidis , quae magnae, deeiduae, vagina brevi truncata superslite. Rami saepe ad basin in ipsa axilla sti- pulis sunt instrueli; rami axillares abbreviati, paribus sti- pularum pluribus imbricati, strobilos quasi mentiuntur; an slatus normalis? Calyx Tetr. odoratissimi, sed eviden- ter denticulatus, denticulis minutis acutis. Corolla ad api- ces laciniarum usque 7 lin. longa, laciniis e lanceolato- acuminatis, 2 lin. longis; tubo 5 lin. longo, media parte paululum incrassato, hie antherae; Stylus tubum aequans, stigmatibus vix incrassatis subexsertis. Pedicelli semipol- licares. Flores quam in praecedente graciliores. Fructus globosus, diametro 4-lineari, calyce brevi quadridentato.

32

COFFEA L.

(Character genericus apud ff. B. K. Nov. Gen. et Spec. 3. p. 289J

1. Coffea arabica L.

Stirpem, favente sole, ubique terrarum nunc a no- stratibus cultam, in Brasilia primum offendimus, collegi- musque specimina.

S p u r i a e.

Quae naturalia e turba specierum, Coffeae sub signo militantium , prodire queant genera, disjudicent autopsia sedulaque stirpium collatione, quibus erit datum botanici. Quas novas hujus gentis, ne dicamus generis, adferimus species, flore fructuque descriptis, facilius suo tempore ad sua redigenda erunt genera.

2. Coffea Lugoniensis N.

E Luc,onia insula circa pagum Tierra alta lectam re- tulimus. tj.

Glabra, laevis, glaucescens. Rami teretes, fistulosi. Folia lanceolata, utrinque acuta et saepe breviter acumi- nata, petiolata, 5 pollices longa, lf poll. lata, petiolo 6 9 lineas longo; chartacea, opaca, supra plana, nervo medio venisque tenuibus utrinsecus 14 16 patulis sub- tus prominulis, margine leviter reflexo. Petiolus supra planus et lamina decurrente submarginatus , subtus leviter convexus. Stipula subscariosa, magna, ovato - oblonga, acuta, facilius decidua, margine cicatricis interiori villis rarescentibus brevibus rufis obsolete stipato. Inflorescen- tia: cyma terminalis, sessilis, sub anthesi contracta, densa, capituliformis , stipulis spathaceo-involucrata, petiolis fb- liorum suffulcientium saepe brcvior; sub grossificatione fructus ramis evolutis subfastigiata, diamelro 2 2^ pol-

licari.

33

licari. Germen minulum, verlice (nectario epigyno) libe- rum, inferius laxioris amplioris calycls limbo subtruncato cinctum. Corolla 4 5 6 andra, hypocraleriformis, extus glabra; tubus brevissimus ; limbus expansus diame- tro ad summum 31ineari, laciniae numero staminum ova- to-aculae; faux villis longis albis dense vestila. Stamina breviler e fauce exserta; filamenla filiformia, glabra, infra laciniarum sinus inserta ; antherae parvulae, ellipiicae, basi vel inferiori dorsali parte affixae, ereciae', introrsae, bilo- culares, loculis rima faciali debiscentibus. Stylus lllifor- rnis, apice paululum iucrassatus, stigmate bilamellato di- latato. Flos capituli apicalis, primus explicatus, semel iterumque hexandrus observatus est, examini subjectorum plures letrandri, pauci penlandri, idque in eodem speci- mine. Bacca deprcsso-comprcsso-subglobosa, axi 3 lineas, diameiro majori 3 3\ lineas metiens; basi acuta, vertice deniibus calycinis omnino obliteratis leviter circum notato; disperma. Semina endocarpio (arillus Gaertn.) membranaceo vel pergamentaceo nee dehiscente nee partibili undique teeta, late obcordaJa, dorso convexo, angulis rotundatis, facie vix plana, invicem ineumbentia^ lamina sarcocarpii lenuissima interjeeta. Semen adhuc immaturum nigrum, endocarpium haud explens, illi con- forme, erectum, facie haud sulcata, funiculo umbilicali basi inserta. Baccae inter normales oecurrunt abortu al- terius seminis monospermae, deformes, subdimidiatae. In his semen superstes ut in dispermis, viduum autem alte- rius seminis loculamentum excrelum quidem, sed compla- natum seminifero adpressum observatur.

3. Coffea Kaduana N.

In nemorosis montium Insulae O-Wahu A. D. 1817' legimus. t?.

A sequenli specie diversa : fauce corollae imberbi, ca- lyce ciliato et foliis eunealo - obovalis.

4r Bd. U Heft. 3

34

Glabra atque laevis. Rami grlsei, compressi, articu lati, foliorum et stipularum cicatricibus ad nodos nolali, apice, internodiis nondum evolutis, foliis ornali. Folia breviter petiolata, firmia, opaca, breviter petiolata, cuneato- obovata, angulo apicali obtuso, supra plana, nervo medio, quam crassus latiori, venisque tenuissimis oblique arcuatis utrinsecus 7 9 subtus prominulis, (pili in axillis vena- rum aliquot scrobicularumque indicia), margine reflexo; maxima 3 pollices longa, 14 lineas lata, petiolo 3 lineari. Petiolus supra planus, subtus convexus. Stipula ovata, obtusa, parvula (1£ 2 lineas longa), interiori cicalricis margine rufo-villosa. Inflorescentia, cyma pedunculata, quinque - radiata , verticillo quaternario cum ramo cenirali; vcl rarius (specimen fructiferum unicum), verticillo reso- luto , e ramorum paribus duobus decussatis constans , sie et cymae e. g. Corni albi ludere solent; sub antbesi ter- minalis, conferta , folia juniora minora eam suffulcientia subaequans; sub maturitate fruetus alaris, ramis evolutis laxior, magis fasligiala. Rami sub apicem bis terve cum flore alari dichotomi, floribus omnibus sessilibus, imper- turbata oppositionis lege. Margine exiguo, sie ut caly- ces rufo-ciliato, ramificaliones omnes bracleantur suffulciun- turque. Gcrmen parvum, turbinatum, ampliori calycis limbo coronatum cupuliformi, subtruncato, pilis brevibus rigidis hirtello-ciliato. Nectarium epigynum placentiforme basin styli non arete cingens. Corolla expansa diamelro circiler bilineari, exlus et intus glabra, vestigiis villorum solitorum nullis; hypocrateril'ormis, tubo brevi, limbo 5fido, laciniis oblongis obtusis. Stamina 5, filamenta paulo in- fra laciniarum sinus inserta, glabra, e fauce emergeniia; anlherae parvulae, oblongae, medio dorso affixae. Stylus fdiformis, glaber, tubum corollae superans, laciniis bre- vior, stigmate dilatato bilamellato. Vidimus et flores qua- dripartitos tetrandros. Bacca ellipsoidea, basi attenuata;

35

axi semipollicari diametrum plus duplo superante, vertice llbera, limbo calycino obliteranlc moxjuxta verlicem, mox inferius cincta zonatave, disperma. Semina endocarpio chartaceo crassiusculo opaco undique lecta, dorso convexo, angulis acutis, facie plana, invicem incumbentia , arcteque adpressa nulla sarcocarpii lamina interjecta Paries fa- cialis endocarpii a dorsali facilius, quasi valvata, scinditur, nervo medio basi est notata, ibidem funiculus umbilica- lis. Semen erectum, adhuc immaturum nigrum, endocar- pio conforme, facie impressam litterae T ii^uram gerente; basali lilterae parte dilalata excisaque funiculum umbilica- lem recipiente. Baccae paucae abortu alterius seminis monospermae, deformes, subdimidiatae.

4. Coffea Mariniana N.

Legimus in nemorosis montium O-Wahu A. D. 1816. fc.

Congener simillimaque Coffeac Kacluanae, differt: fauce corollae barbata, calyce non ciliato et foliis ellipticis.

Rami minus compressi. Folia in apicibus conferfa, elliptica, utrinque acuta, apice tarnen obtusiuscula , venis utrinsecus 8 10 notata; maxima 3^ poll. longa, \\ poll. lata, petiolo ad summum semipollicari, lamina decurrenle marginato. Indoles et compages foliorum prorsus eadem; eadem scrobicula venarum axillaria. Stipulae late ovatae, acutiusculae, deciduae, minus tarnen fugaces; cicatrices minus conspicue rufo-villosae. Cyma lerminalis peduncu- lata, longitudine foliorum, e paribus ramorum duobus de- cussatis. Rami inflorescentiae compressi. Bracteae margo angustus, minime ciliatus, ramificationes suffulciens. Flo- res sessiles, pentandri quam in praecedente majores, ex- plicati non visi. Germen lurbinatum, ampliori calycis limbo cupuliformi subtruncato minime ciliato coronatum. Corolla hypocrateriformis, tubo brevi, limbo 5fido. Faux villosa, villis penicillatis una serie inter staminum inser-

3*

36

lionem dispositis; filamenta iiliformia, glabra; antherae el- lipticae, basi vel inferiori dorsali parte affixae. Stylus brevis, clavatus, in Stigmata duo, ipso laliora crassioraque abiens. Bacca paulo brcvior at crasslor quam in superiori specie, axi 4 5 lineari, diametro 3| lineari, omnis fa- brica caelerum eadem. Semen maturum nigrum, endo- carpium explens, subrotundo - ellipticum , dorso convexo gyroso-rugoso- impresso, facie plana impressam litlerae T figuram gerente. Baccae exstant nobis duae tantum, utra- que alterius seminis abortu deformis, subdimidiata. Quam aperuimus inane fovebat loculamentum compressum, com- planatum, semiuifero adpressum, illique ambitu aequale, fabrica simile.

Sequentur reliquae Rubiaceae,

Coccoloba brasiliensis Spr. a Rubiaceis, quibus ni- mis leviter adnumerari jussimus, est vemovenda. Hcdyos- mi species est, verosimililer nova.

37

CAMPANULACEAE ARCTICAE.

AUCTORE ADELBERTO de CHAMISSO.

Unalaschka: Campanula uniflora L., dasyantha IM. B., lasiocarpa N.

E planus Redowsk't anis kamtschaticis: Campanula punctata Lam., hoinallanthina Ledeb.

In omni, quam ingressi surnus, terra, ab Unalaschka borcam versus jacente, desiderabanlur Campanulaceae.

CAMPANULA.

1. Campanula uniflora L. R. S. 5. p. 89.

In montibus Unalasclikae rara.

Cum speeiminibus Lapponicis ad amussim conveniunt Unalaschcensia nostra. Familiarium frigoris quam maxime patiens, sedes servat sub arclo, polo proximas, nee mon- tes petit Europae magis australis. Uli sunt patriae : Lap- ponia (Wahl. läpp. p. 63. ) , Groenlandia (Rottb. Act. hafn. 10 p. 432. T. 6. flg. Vd.) , desertum inter Point Lake et mare glaciale Americae maxime borealis (Ri- chardson R. Brown ex Ed. Nees 1. p. A61.J, Melville insulae (ibid p. 400 exclusis citatis omnibus ad sequen- tem speetaniibus Andromedam tetragonam L. , cujus no- men lapsu omissum), Unalaschka Aleutorum (nos ipsi).

2. Campanula dasyantha M.B. Taur. Canc. 3. p. 147. In petrosis muscosisque montium Unalaschcae vul- garis. 2L.

„C. rupestri (Biebersteiniana R. S.), saxifragae, ci-

38

liatae perquam affinis. Sibiriae maxime Orientalis et vicini archipelagi incola. Ex itinere Billingsiano quon- dam relata, et inter plantas Redowskianas Sibiriae maxime Orientalis prostans. Synonyma dubia: C. caule unifloro, foliis ovatis dentatis, calyce hirsuto Gmel. Sib. p. 160 No. 28. C. humilis Bellidis folio, flore majore coeruleo. Stell, plant. Ins. Beeringil Manuscrpt. Nr. 38." M. B. I, c.

Inter plantas Redowskianas non habemus. Exstant specimina Pallasiana Sieversianaque in Herb. Willd. sup plemento.

Radix crassiuscula , obliqua, alba, parce fibrillosa, saepe multiceps, collo incrassato reliquiis foliorum emar- cidorum vestito. Folia radicalia 6 10, longe petiolata, erecta, spathulato-obovata, elliplica lanceolatave ; exteriora primigena breviora latiora; omnia crenata, reticulato-ve- nosa, venis pellucidis ; petiolus, dilatata praesertim basi, pi- lis simplicibus longis albis ciliatus; Iamina obsolete ci- liata, pilis similibus rariter adspersa, glabrescens, glabra. Crenae inlerdum in dentes abeunt inaequales, subduplica- to's, inflexos, mucronatos, mucrone incurvo; rarius obso- lescunt in margine irregulariter sinuato. Caulis lateralis adscendens, folia radicalia plus minusve superans, ad sum- mum digitalis, teres, gracilis, glabriusculus, foliosus, uni- florus; nunc solitarius, nunc 2 3 ex eodem radicis collo. Folia caulina 3 8, saepius 5, sparsa, ciliata pi- losaque, ciliis in caulem decurrentibus ; inferiora caulinis similia, brevius petiolata, minora; sursum decrescentia ; superiora magis pilosa, calyce breviora, sessilia, lanceo- lata, acuta, margine obsolete crenalo et integerrimo. Flos spectabilis, pollicaris sesquipollicarisque, cernuus, sub gros- sificatione fruclus magis nutans. Germen turbinatum, breve, glabrescens, siimbus calycis obtectum. Calycis la- ciniae villosae; erectae 5 ovato-lanccolatac, intcgerrimae,

39

aculae, seniipollicares ; reflexae e sinubus earum 5, an- guslae, acutae, 2 circiler lineas longae. Corolla magni- tudine et forma C. Trackein, campanulata, limbo 5fido, laciniis ovatis aculis; glabra, margine limbi villoso; coe- rulea, nervosa, reticulato-venosa, nervis primariis 3 in quaque lacinia dorsalibus. Stamina brevia; fdamenlorum dilatata pars ovata, villoso -fimbriata, genilalibus caeterum glabris; anlherae lineares, majusculae, apice mucronatae. Slylus rectus, inclusus, sinus limbi haud superans, stig- mate trilobo.

3. Campanula lasiocarpa N.

In collibus et montibus Unalaschcae cum praecedente, nee minus frequens. 2\..

Exstant specimina in herb. Willd. sub Campanula Adami N. 3861 fol. 5 et 6. Fol. 6. nomine C. sa- janensis signavit Fischer. Exslat sub eodem No. et schedula herb. Pallasiani, (nee illius manu scripta): „C. minuta nova species allaica C. sajanensis" cujus sit speeiminis incertum.

Alia est Campanula sajanensis herb. Pallasiani, herb. Willd. sappl., R. S. 5 p. 102; nempe: Campanula mar- supiiflora Fisch. Stirps notissima, in hortis nunc vulgaris.

Campanula sajanensis Spr. Sp. pl. 1 p. 729. nulla praeeuntium R. et S. ralione habita, rursus ad nostram nunc describendam speciem speclare videtur.

In tanla rerum synonymorumque confusione, nomen stirpi decrevimus servare, sub quo jam olim cum amicis communieavimus.

Radix gracilis, albida, vix fibrillosa, obliqua saepe et multieeps. Folia radicalia 10 20 ereeta, longe petio- lata, (exteriora majora, interiora juniora minora), membra- nacea sunt tenuia, pellucida, reticulato-venosa, rete vas- culoso tenui opaco. Lamina lanceolata vel rarius ellip- üca, acuta, in peliolum latum decurrens, margine dentata,

40 '

dentibüs remolis utrinsecus 3 5, anguslis, acutis, nunc patenlibus, nunc antrorsis. Petiolus, praesertim dilatata basi, villis lenuibus albis patentibus ciliatus, ciliis in la- / mina evanescenlibus , caeterum cum ipsa lamina glaber. Caulis lateralis, adscendens, folia radicalia plus minusve superans, palmaris, digitalis, vix unquam öpollicaris, te- res, gracilis, inferne glaber, foliosus, uniflörus (de speci- minibus muliifloris infra), nunc solitarius, nunc 2 3 ean- dem stipantes foliorum cespitem. Foliorum cespes est vero novus caulis nondum evolutus, caule elongato eva- nescunt folia radicalia. Folia caulina radicalibus similia, angustiora, acutiora, lamina cum petiolo confluente; ma- gnitudine et numero variabilia; superiora sessilia, linearia, ciliata, dentibüs saepe produclis quasi pectinato - pinnati- fida; calyce solent esse longiora. Flos erectus, magnitu- dine et forma flori C. persicifoliae aequiparandus, minus tarnen patens. Germen obconicum, angulatum, dense vil- losum lanuginosumve , villis in superum caulem excurren- tibus. Laciniae calycinae 5 erectae, angustae, acutae, &ub- lineares, dentibüs productis utrinsecus 1 2 subpinnati- fidae, rarius integerrimae, glabrescentes, basin versus prae- sertim ciliatae, 4 5 lineas longae, corolla plus duplo breviores, sinu latiori obtuso dissitis. Corolla subpollica- ris, coerulea, glabra, 5nervia, tenuissime reticulato venosa, late campanulala, limbo 5fido, laciniis semi - orbicularibus late ovatisve, acuminatis^ dorso uninerviis. Stamina 5, stylo breviora ; dilatata basilaris pars füamentorum brevis, semi- circularis , leviter fimbriata , genitalibus caeterum glabris ; filamentum inde angustatum, subulatum; antherae linea- res. Stylus rectus, inclusus, sinus limbi haud attingens, stigmate trilobo. Catvescit sub grossificatione Capsula tri- locularis, subcylindracea , lOnervia, extus sub apiccm in- ter nervös disrumpens seminaque cmiltens , calycis limbo corollaque emarcida more generis pcrsistenlibus.

41

Speeimina duo prostant caule ramoso mullifloro, nee quam in unifloris elatiori, insignia. E foliorum praesertim in- feriorum axillis evumpunt rami caule breviores , foliosi , uni- llori. Flores ramorum caulino apicali minores. Monstruosa potius quam legilima vegetioris plantae evolutio.

4. Campanula punctata Lam., R. S. 5 p. 138. Inier planlas Redowskianas habemus.

Specimina nunc mulliflora, latifolia , hortensibus simi- lia; nunc macilenta, gracilia, lOpollicaria, biflora, foliis omnibus lanceolatis.

5. Campanula homallanthina Ledeb. Act. Petro- pol. 5 p. 524.

Inter planlas Redowskianas habemus.

Nomine salutavimus olim inventoris Campanulam lle- dorvskianam, quam nee glabram, nee inlegerrimifoliam, racemo sub-5floro, laciniis calycinis germine vix longiori- bus, nee longissimis, inslructam, a descriptione Ledcbou- riana nimis aberranlem videbamus. Nunc persuasum ha- bemus, qui jam plures Redowskianas descripsit planlas, celeberrimum Ledebour et nostram Campanulam de- scripsisse.

Speciminum nostrorum descriptio : Caulis simplicissi- mus, erectus, gracilis, spithamaeus lOpollicarisque, teres, inferne glabrescens, sursum cum peduneulis, bracteis, ger- minibus calyeibusque hirlellus, pilis brevibus patentibus. Folia lineari-lanceolata, remote obsolete dentata, nonnun- quam apice eximie. tridentala, membranacea, pellucida, rele vasculoso tenui opaco, nervo medio sublus prominulo, marginibus reflexis. Inferiora desunt, in medio caule ma- jora lv| 2^ pollicaria, 1 3 lineas lata; superiora minora. Tcneriora superiora , sie ut bracteae , marginibus et nervo ciliata, inferiora glabresccntia, glaberrimave. Spe- eimina foliis firmioribus angustioribus erectis inslructa ma- gis sunt hirtella ; speeimina foliis lalioribus tenuioribus

42

laxioribus patenlibus instructa glabrescunt. In racemum abit caulis pauciflorum, sub 5florum, elongalum, folia su- perantem, floribus remotis breviter pedunculatis nutanti- bus. Bracteae ( folia floralia ) suffulciunt pedunculos, iisdem paulo longiores. Pedunculus floris inferioris maxime elon- gatus, ad summum semipollicaris. Germen turbinatum^ angulatum, hirtellum; laciniae calyclnae 5 lineares, an- gustae, acutae, dentatae, hirtellae ciliataeve, patentes, ger- mlne vix longiores. Corolla campanulato-rotata, expansa diametro 8 10 lineari, limbo profunde (ullra medium) quinquefido, laciniis ovato-lanceolalis acutis; önervia, te- nuiter reticulato-venosa, nervo laciniarum dorsali exlus pubescente, pube in speciminibus magis hirtellis totam invadente corollam. Stamina 5, laciniis corollinis paulo breviora; filamentorum dilatata pars ovato-lanceolata, ma- juseula, margine et apicem versus facie favoso-villosa; antherae 2 lineas longae, e latiori basi apicem versus at- tenuatae. Stylus laciniis corollinis paulo longior, inferne praesertim pubescens, stigmate tripartito.

43

Zwei botanisch -wissenschaftliche Berichte vom Dr. Heinrich Mertens, Natur- forscher auf der gegenwärtigen Russi- schen Entdeckungsreise am Bord des Siniavin, Capt. v. Lütkens, geschrieben im October 1827 in Kamtschatka, mit- getheilt durch den Vater, Prof. Mer- tens in Bremen, mit einigen Bemer- kungen versehen von Dr. Adelbert v. Chamisso.

Erster Bericht

über verschiedene Fucus -Arten, an den Vater, Prof.

Mertens in Bremen.

Wir begegneten Fucus pyriferus zum ersten Male in der INähe der Falklands -Inseln. Wie wir uns von dort den stürmischen Gegenden näherten, die das Cap Hörn bezeichnen, wurde er immer häufiger, in noch südlichem Breiten nahm er mit der gröfsern Entfernung vom Lande wieder an Menge ab: am häufigsten aber er- schien er uns, wie wir darauf längs den Küsten Chili's steuerten. In grofsen Massen, die schwimmenden Inseln glichen, und bisweilen selbst mit zahlreichen Seevögeln besetzt, trugen ihn die Wogen des Meeres vorüber. In der Bai von Conception umzog er alle Küsten. Seltner bot er sich um Valparaiso dar, und ich glaubte ihn zum letzten Male geschn zu haben, als wir diese, an Seepflan-

zen überhaupt arme Rhcde verliessen, mich erinnernd, dafs er von den Schriftstellern nur als ein Bewohner der Küsten der südlichen Hemisphäre angeführt wird. Ich war daher nicht wenig erstaunt, ihn an den Küsten des nordwestlichen Amerika's wieder zu treffen.*) Der ganze Norfolksund ist damit angefüllt, er wuchert um alle In- seln desselben. Weniger häufig, obgleich immer noch in Menge, kommt, er bei Unalaschka vor; an den mehr öst- lich liegenden Inseln der Aleuten sah ich ihn nicht, eben- sowenig nördlicher von denselben an der St. Georgs -In- sel. Die Küsten der Matweis - Insel zeigten auch nicht ein einziges vegetabilisches Seeprodukt. Die Exem- plare, die ich an dem Strande von Sitcha fand, zeigten mir die Fructification dieser Gruppe der Tange. Der Sitz derselben ist in einer kammförmigen Verdickung der Blalt- substanz unmittelbar oberhalb der Blase, welche Verdik- kuug sich durch ihre dunkle Farbe auszeichnet. Die Wur- zel ist durchaus die der Laminarien.

Unter den Rejectamenten des Meeres zeigte sich so- wohl in der Bucht von Conceplion als der von Valparaiso ein anderer gigantischer Fucus**), an beiden Orten gleich häufig, den ich nicht bestimmt unterbringen kann. Eine sehr verzweigte Wurzel, wie wir sie bei F. saccharinus, esculenius u. ähnlichen sehen, treibt einen runden Stipes, der die Länge von einigen Fufscn erreicht; sein Quer- durchmesser ist ungefähr immer derselbe, 1 1| Zoll.

*) Ich liabe selber diesen Tang unter dem Auswurf des Meores in der Bucht von San Francisco (Neu-Calilomien 37° 48' N. Br.) angetroffen, Adelh. v. Ch.

*.?) Fuats antareticus Cham, in Choris voyagc pittoresque Tra- versre de Cronstadt an Chili p. 7, tah. VII. Botanische Zeitung Flora, 31. April 1823.

VUrvillea utilis Bory de St. Vincent. Ad. v. Ch.

45

Das Gewebe desselben besteht aus weiten unregelmäfsi- gen Zellen, die mit einer dicken gallertartigen Masse an- gefüllt sind. Dieser Stipes breitet sich zu einer, etwa ei- nen Zoll dicken, einen Fufs hohen und 2 5 Fufs brei- ten Frons aus, die in eine Menge langer, Anfangs flacher, dann aber rund werdender Riemen- oder richtiger Slrick- förmiger Zweige ausläuft. Diese Zweige messen bis ge- gen 30 Fufs, und endigen sich mit einer fast fadenförmi- gen Spitze. Ihr Bau ist durchaus der des Stipes, nur dafs die Zellen weiter, und die ganze Consistenz weicher ist. Beim Trocknen gewinnt der Stipes und die Frons eine sohlenlederartige Beschaffenheit, die Zweige aber, die sich frisch zu Tressen flechten lassen, springen in Chili's aus- dörrender Hilzc getrocknet wie Glas, so vorsichtig man damit auch zu Werke gehen mag. Nur mit sehr vieler Mühe habe ich einige Exemplare in einem einigermafsen leidlichen Zustande erhalten. Er ist ein vorzügliches Nah- rungsmittel der ärmeren Klasse der dortigen Einwohner, die eine schmackhafte Suppe daraus bereiten. Mit F. digitatus hat er nichts gemein, wie ich ihn denn auch überhaupt nicht zu den Laminarien rechnen möchte, ob- schon man selbst F. buccinalis dahin gebracht hat.

Der Norfolksund, den ich die Irische Bantry-Bai der Nordwestküste von Amerika nennen möchte, ist eben so reich an schönen Fucis, wie er es an seltenen und merk- würdigen Seethieren aus allen Familien ist. Ich zweifle, dafs es irgendwo einen gesegneteren Strand an Tangen geben kann, als diesen. Die Mannigfaltigkeit der Arten ist eben so grofs wie die Menge in welcher sie erschei- nen. Von den bekannten Arten führe ich, nur der augen- blicklichen Erinnerung folgend, an: Fucus tomentosus, floccosusl Larix! herbaceus! asplenioides! costatusl punetatus, ulvoides, saccatusl etc. F. vesiculosus , den ich jetzt zum ersten Male wieder sah, ist hier die hau-

46

figste Art, er kommt aber nur an Steinen vor und weicht von dem europäischen darin ab, dafs er keine Blasen trägt, ich war daher eine Zeitlang geneigt, ihn mehr für F. ce- ranoides zu halten. Die Kaloschen essen den untersten Theil des Stipes sowohl frisch als gekocht. Frisch habe ich ihn versucht, ihm aber keinen besondern Geschmack abgewinnen können. Fucus esculentus und saccharinus sind häufig, beide werden gegessen, ebenso edulis, der vorzüglich zum Wintervorrath eingesammelt wird. Fucus costatus ist gewifs nicht aus der Turn ersehen Abbildung zu erkennen, er ist von derberer Consistenz als digita- tus, erreicht die Länge und Breite von saccharinus, des- sen verschiedene Formen er überhaupt auch annimmt. Die Fructification findet in wulstförmigen Erhabenheiten Statt, die mit einer breiten Grundfläche an der Basis der Frons beginnen und sich, gegen die Mitte derselben spitz endend, längs den beiden Seiten der Rippen verlaufen.

Die vielen Arbeiten, welche mir in Sitcha oblagen, erlaubten mir nicht, mich besonders mit den mir unbe- kannten und vielleicht neuen Arten zu beschäftigen. Eine Art war mir indefs zu merkwürdig, als dafs ich sie mit Stillschweigen übergehen könnte, um so mehr, da sie un- zertrennbar vom Bilde des Norfolksunds ist. Eine nach Art der Laminarien verzweigte Wurzel treibt einen Bind- faden starken, überall gleich dicken, ungefähr 2 3 Fufs langen Stipes, der an seiner Spitze plötzlich zu einer voll- kommen runden Nufs grofsen Blase anschwillt. Die obere Hemisphäre dieser Blase trägt auf einem dieselbe halbi- renden Bogen einen Schopf von Zwillingsblätlern, die meistens aus fünf Stielen entspringen. Nie aber herrschte in der Vertheilung dieser Blattstiele eine solche Symme- trie, dafs der fünfte sich grade in der Mitte, dem Inser- tionspunkte des Stipes an der Blase gegenüber, befunden hätte; vielmehr waren immer auf der einen Seite drei,

47

während sich auf der andern nur zwei zeigten. Nur in seltenen Fällen bemerkte ich vier Blattstiele, die gleich- mäfsig auf beiden Seiten verlheilt waren. Der Scheitel- punkt der Blase bot stets einen freien Raum dar. Die Blätter sind lanzettförmig, an beiden Enden scharf zuge- spitzt, von der Consistenz der Frons bei Fucus phyllitis, etwa \\ 2 Fufs lang, und messen in der gröfsien Breite ungefähr 2 Zoll. In ungleicher Anzahl sieht man Längs- nerven von der Basis bis gegen die Mitte des Blattes lau- fen, wo sie sich in die Substanz desselben verlieren. So ist das Bild, welches dieser Fucus im Jugendalter ge- währt: mit der weitern Ausbildung verändert es sich fast bis zur Unkenntlichkeit, und erst dann gewinnt es die wichtige Bedeutung, von der ich oben sprach, und die ich jetzt weiter erörtern werde. Mit vorrückendem Alter erreicht der Stipes eine ungeheure Länge, ohne jedoch gleichmäfsig an Dicke zuzunehmen; während er an der Basis die Dicke eines Bindfadens oder Schnürchens bei- behält, mifst sein Durchmesser, 10 15 Faden von der- selben entfernt, kaum 2| Linie. Die Blase verwandelt sich allmählig in einen, mehr als einen Faden langen, rü- benförmigen oder retortenarligen Cylinder, der in seiner breitesten Dimension, nahe am blattragenden Ende 4 6 Zoll und selbst darüber im Durchmesser mifst, während das untere Ende sich allmählig und ganz unmerklich in den Stipes verliert. Die Frons hält in ihrer Ausbildung gleichen Schritt mit diesen beiden Theilen. Die oben be- schriebenen Blätter haben sich vielfältig der Länge naeh gespalten, so wie die Nerven in den Jüngern Blättern die Spaltungsstellen andeuteten. Verwirrt an ihrer Basis durch- einander geflochten, haben sie eine sehr grofse Länge er- reicht und gleichmäfsig an Breite zugenommen. Der Schopf nimmt jetzt einen Ungeheuern Umfang bei sehr bedeutender Masse ein. In einem Individuum, welches

48

keinesweges zu den gröfsten gehörte, zählte ich über 50 Blätter, welche 27 Fufs an Länge mafsen. Die Russen nennen diesen Fucus (den ich vorläufig mit dem Namen F. Lütkeanus belegt habe, unserm würdigen Führer zu Ehren, der sich uns täglich als der eifrigste Beschützer und Beförderer unserer naturhistorischen Arbeiten zeigt): Seeotter Kohl. Die kostbare Lutra marina nämlich wählt sich vorzüglich die Dickichte, welche dieser gesellschaft- lich lebende Fucus bildet, zur Zuflucht und zum Aufent haltsorte. Auch schlafen und wiegen sie sich gern auf den langen Cylindern, die, Ungeheuern Seeschlangen gleich, auf der Oberfläche des Meeres liegen, und einzelne Durch- fahrten zwischen den kleinen Inseln selbst für Böte un- wegsam machen. Den Nachrichten zufolge, die ich bei verschiedenen Russen und Aleuten über seine Lebensdauer einzog, ist er einjährig. Im Herbste werden diese Fuci durch die dann herrschenden Seeslürme an das Ufer ge- trieben, wo sie bald verfaulen, im Frühjahr zeigt sich nir- gend eine Spur derselben. Die Aleuten benutzen den Stipes, welcher bisweilen eine Länge von 45 Faden er- reichen soll, zu Angelschnüren*); ich selbst habe einen solchen Fangapparat erstanden. Des Cylinders sah ich einst die Kadiakenser in Sitcha sich anstatt eines Hebers bedienen, um aus ihrer Beidarka, vermittelst desselben, Wasser auszupumpen, wozu man am Cap der guten Hoff- nung bekanntlich den F. buccinalis auch gebraucht. Trock- nen läfst sich dieser Fucus bei dem feuchten Klima von Sitcha nur zufällig. Mir gelang es kaum ein einziges Mal, welche Mühe und welches Verfahren ich auch im- mer

*) Diese Tangleinen sind uns auf Unalaschka gezeigt worden, wir liaben aber nicht Gelegenheit gehabt, den Fucus der sie liefert, selbst ku betrachten. Ad. v. Ch.

49

mcr anwenden mochte, den Cylinder oder die Blase zu trocknen; sie löste sich stets vollkommen auf; oder wenn es einmal gelang sie ziemlich zu trocknen, so waren die Biälter so spröde wie Glas geworden und brachen bei der leisesten Berührung. Das Oeffnen der Blase und das Her- auslassen des Seewassers, welches sie stets enthält, be- förderte nur den Zersetzungsprocefs. Die Blasen von F. pyriferus trockneten unter denselben Verhältnissen sehr leicht und schnell. In Spiritus habe ich mir einige der Jüngern Exemplare erhalten. Die Fruclificalion dieses Fucus geschieht in mehr oder weniger länglichen dunkler gefärbten Flecken, die unregelmäfsig in der Substanz der Blätter verlheilt sind. In der Bucht von Illulak sähe ich ihn nur an einer Stelle und späler gar nicht wieder.

Fucus ßlenzicsii habe ich, so oft ich mich auch nach demselben umsah, im Norfolksund nicht bemerken können.

Mehrere der in Sitcha beobachteten Fucus fand ich auf Unalaschka wieder. Die mit durchlöcherter Frons waren dort aber die interessantesten Arten. Hier sah ich zuerst den schönen Fucus Clathrus, den Agardh noch 1821 in die Rubrik der Specierum inquirendarum stellte, obschon er Chamisso's mitgebrachte Exemplare vor sich hatte. Seinem 3 Jahre später erschienenen Werke ver- danken die Botaniker keine nähere Kenntnifs dieser von Gmelin zuerst erwähnten Pflanze, denn nur wenigen möchte die Agardhsche Diagnose, die sich auf die Worte: „Fucus Clathrus, lamina stipitata ecostata cribrosa spira- liter involuta" beschränkt, genügen. Es ist dieser Fucus einer der schönsten Seesträucher, die es giebt; er erreicht nicht selten Mannes Höhe, ist meistens sehr ästig und je- der Ast trägt an seiner Spitze ein grofses breites Blatt, welches sich spiralförmig entwickelt, und durch diese Ent- wickelung grade, den Stipcs mit seinen Aesten und Ne-

4r Bd. U Heft. 4

50

benäslen erzeug!. Eine spiralförmig gewundene Leiste auf dem Stipes zeigt das Wachslhum der Frons an. Die Frons bildet eine grofse, eonvex gebogene Lamelle ohne INervcn, gewissermafsen ein Blatt, dem die eine Hallte fehlt, denn der Stipes könnte als Mittelnerv angesehen werden. Eine Menge strahlenförmig gestellter, länglicher, fast spallenartiger Löcher geben der Frons das Ansehn eines durchbrochenen Fächers. Diese Foramina entstehen durchaus gleichzeitig mit der Bildung der Frons und nicht etwa aus Unebenheilen in derselben , wie Turner es bei F. /Igartim annehmen möchte. Im ersten Erscheinen, unmittelbar am Stipes, an der einwärts gewundenen Stelle der Frons, sind diese Foramina rund mit stark nach aus- wärts gerichteten Rändern, bei weiterer Ausbildung wer- den sie aber immer länglicher und die Ränder verschwin- den; in der Mille der Frons gleichen sie wahren Spalten, gegen den ebenen Rand hin werden sie aber wieder durch die gröfsere Entwickelung der Blattsubstnnz mehr in die Breite gezogen und erscheinen daher mehr rund. Die Frons ist durchaus ganzrandig, wird aber oft zerrissen an getroffen, ihre Consistens ist pcrgamenl- lederartig. Fruc- tiücalion habe ich nicht daran bemerkt! Die Wurzel gleicht der der grölsern Laminarien, nur ist sie holziger. In der Bucht von Illulak und um die ganze Insel Amak- nak ist dieser Fucus sehr häutig. Er umzieht wie eine dicke Hecke die felsigen Gestade in einer Entfernung von 10 12 Faden, und gewährt, von einer mäfsigen Höhe betrachtet, einen sehr malerischen Anblick. Die Stengel schmückt noch vorzüglich der liebliche Fucus astplenio'i- (Ics, der nirgends vollkommener und üppiger angetroffen wird. Weniger häufig, kleiner, und nicht so ästig traf ich denselben in der Bucht von Awalscha an.

Aufser diesem Fucus habe ich bis jetzt noch 3 an- dere, sehr wohl von einander unterschiedene Arten mit

51

durchlöcherter Frons gefunden; es ist mir aber nicht mög- lich, aus den Ci taten iu Turner und Agardh zu ersehen, welche dieser drei Arten eigentlich die ist, welche Gme- lin (dessen Werk ich hier leider nicht vergleichen kann) ursprünglich Fiicus Agarum, nannte, ein einziger Blick auf die Gmclinschc Abbildung, möchte sie auch noch so schlecht sein, mül'slc meine Zweifel lösen, so verschieden sind alle drei Arien selbst auf den ersten Anblick. Alle drei sind Bewohner der Küsten von Kamtschatka; auf Una- laschka glaubte ich nur eine Art unterscheiden zu kön- nen und an andern Küsten sind mir bis jetzt keine Arten dieser Rolle vorgekommen. Die schönste dieser drei Ar- ten, die zugleich die gemeinste und gröfsle ist, traf ich zuerst in Unalaschka an, ich inufsle sie nolhwendig für Fucus Agarum halten*), und konnte nicht begreifen, wie Turner eine so schlechte Abbildung liefern konnte; erst in Kamtschatka fand ich die in der Historia Fucorum dar- gestellte Art, obgleich auch sie nur wenig mit der dorti- gen Abbildung übereinstimmt. Einige Punkte in der Tur- nerschen und Agardhschen Beschreibung lassen mich auch noch jetzt vermuthen , dafs dieser der eigentliche Fucus Agarum (Tab. 32) ist, und dafs Turner eine Art unter diesem Namen abbildet, welche ich weiter unten als Wu- chs cribro.su.s n. sp. anführen werde.

Der aus einer stark verzweigten Wurzel hervorge- hende, 2 3 Zoll lange, eine halbe spiralförmige Win- dung beschreibende, drei Linien breite und zwei Lin. dicke Stipes dehnt sich fast plötzlich zu einem, einen Zoll brei- ten Nerven aus. der durch die 2 2\ Fufs lange Frons läuft Die Form, welche die Frons umschreibt, ist im Allgemeinen ein Oval, allein da die Substanz des Bialtes

*) Ganz richtig. Mcrtens Vater.

4*

52

von dem Nerven gegen den Rand zu, sehr bedeutend an Volumen zunimmt, so wird, der dadurch entstehenden Fallen und Buchten wegen, die Gestalt undeutlich. Das Verhällnifs der Länge des halben Randes der Frons zur Länge des Nerven ist ungefähr wie 1 zu 7; in einem Exemplare nämlich, in welchem der Nerv 18 Zoll mafs, war die Länge des Randes von der Basis des Nerven bis zur Spitze desselben 10 Fufs und selbst noch etwas dar- über. Die ganze Frons ist von einer Menge, gröfstentheils fast kreisrunder Löcher ohne Ordnung durchbohrt. Die Gröfse derselben variirt von der eines Zolls im Durchmes- ser bis zu der einer Linie. Im Allgemeinen sind diese Foramina, je näher dem Nerven, desto gröfser; alle, nur nicht immer die dem Nerven zunächst liegenden, kommen darin überein, dafs ihr Rand wellig ist, wodurch er ein crenulirtes Ansehn bekommt. Dieser Umstand .ertheilt der Frons ein sehr hübsches und charakterisirendes An- sehen, er fehlt durchaus bei den übrigen Arten. Der Rand des Blattes ist vollkommen ganz und weder gezähnt noch ausgeschweift. Die Consistenz des Blattes ist sehr derb, fast castilaginös-lederarlig.

Den zweiten Tang dieser Rotte, den ich vorläufig F. cribrosus genannt habe, soll ohne Zweifel die Turnersche Abbildung darstellen. Von der vorigen Art unterscheidet er sich wesentlich. Er erreicht in der Regel kaum den dritten Theil der Gröfse von jenem. Seine Frons ist eben, bildet kaum einige Fältchen und ist fast so mem- branös als eine Ulva. Die Gestalt ist oval -lanzettförmig mit etwas herzförmiger Basis. Die ganze Frons ist im eigentlichen Sinne sieb förmig durchlöchert, die Löcher, sämmtlich mehr oder weniger rund, bieten weniger Ver- schiedenheiten hinsichtlich ihrer Gröfse dar, die gröfsten haben höchstens 3 4 Linien im Durchmesser. Der Rand derselben hat nichts von dem crenulirten Ansehn

53

der vorigen Art. Die jüngsten, der Basis am nächsten liegenden Löcher, haben das Eigen thümlichc, dafs ihre Ränder abwechselnd nach der einen und andern Seite der Frons hingerichtet sind. Der Nerv, der erst gegen die Mitte des Blattes etwas breiter wird, ist an seiner Basis sehr schmal, und schmaler selbst als der Stengel, wel- cher die gleichförmige Dicke eines Bindfaden und eine Länge von etwa Zoll hat. Der Rand der Frons ist auch hier vollkommen ganz. Sehr häufig sah ich diese Art von einer neuen noch unbeschriebenen Serlularie spinnwebenartig überzogen. Nur in der Bucht von Awatscha.

Die dritte Art endlich, die ich vorläufig F. pertusus genannt habe, unterscheidet sich von den beiden vorigen dadurch, dafs die Löcher nicht beim ersten Entstehen, z. B. an der Basis der Frons, als solche erscheinen, Statt der Löcher nämlich bemerkt man dort nur kleine Vertie- fungen und blasenförmige Erhabenheiten, in deren Grunde oder auf deren Höhe erst später sich ein Mangel an Blatt- substanz zeigt, wodurch ein anfangs kreisrundes, später aber immer mehr verzogenes Foramen sich bildet. Aus- serdem bemerkt man auch in der ganzen Frons, zwischen den Löchern, ähnliche Vertiefungen und Erhabenheiten. Die Form der Frons mag wahrscheinlich der der ersten Art verwandt sein, bis jetzt habe ich leider kein Exem- plar gefunden, welches sie mir vollkommen gezeigt hätte. Die Substanz ist vollkommen die eines Kohlblattes , mit dem es auch durch die Unebenheilen auf seiner Ober- fläche übereinkommt. Auch diese Art traf ich nur in der Nähe von Peter und Paul's Hafen an, wo sie unstreitig um diese Jahreszeit diejenige Species ist, die man am häufigsten ausgeworfen antrifft.

Höchst merkwürdig waren noch in der Umgebung

54

von Illulak die vielen und sonderbaren Varietäten des Fucus esculentus, die ich daselbst bemerkte. Ich möchte Unalaschka deshalb für den Centralpunkt, für die eigent- liche Heimath dieser Art halten. Bei einigen war die Frons ungemein breit, die Blätter der Bananen schienen sich durch diese Form wiederholen zu wollen*); die Wo gen des Meeres hatten sie eben so zerschlitzt wie wir so oft die Musa angetroffen haben; der Nerv war in dieser Form rund und homogen, in einer andern Form war der- selbe sehr breil, deutlich viereckig, dabei hohl und fast in unregelmäfsigen Abständen zusammengedrückt, so dafs er ein gegliedertes Ansehn bekam, die Frons war dabei gewöhnlich sehr schmal, manchmal nur wie eine den Ner ven verbrämende Franze; eine noch andere Form war spi- ralförmig gewunden**). Die Frucht tragenden Pinnen wi- chen dabei eben so sehr an Gestalt ab, bald erschienen sie fast rund, bald eiförmig, bald von beiden Seiten zuge- spitzt. Diese in ihren Extremen sehr verschiedenen For- men werden durch eine Menge Uebergangsstufen so mit- einander verbunden, dafs es unmöglich war, anzugeben, wo die eine aufhörte und die andere anfing. Die Kamt-

*) Der Fucus esculehtus bat in der Tliat eine täuschende Aehn- lichkeit mit den Blättern der Banane. Als im Frühjahr 1817 der Rurik in den Hafen von Unalaschka einlief, stand unser Freund Kadu aus Ulea neben mir auf dem Verdeck, und betrachtete schweigsam das neue Land, dem wir ihn zuführten, seine traurig -nackten Ufer, seine beschneiten Höhen. AVie sich aber der Fucus um das Schill sehen liefs, ergriff er hastig meine Hand, zeigte mir ihn und rief froh- lockend: Kaibaran ! Kaibaran ! (Bananen! Bananen!) Ungern ent- täuscht forderte er bald nachher mich, auf, als wir das Land betre- ten hatten, Cocos, die er noch besafs, zur künftigen Nahrung der Menschen hier anzupflanzen. Ad. v. Ch.

**) Unser Freund Tilesius hat uns seine trefflichen Zeichnungen dieser Modificationeu sehen lassen. Mertens Vater.

55

schalkischen Exemplare zeichnen sich durch besondere Kleinheit der Fruchlpinnen ans.

Die Bucht von Awafscha auf Kamtschatka, obgleich im Allgemeinen arm an Seepflanzen, lieferte mir doch, aufser den schon angeführten Arien, noch mehrere inter- essante Species, von denen ich drei, als bestimmt neu, noch gleich mit anführen kann.

Die eine derselben ist ebenfalls eine Laminaria. Die Frons ist einfach bandartig, oft von mehr als eines Faden Länge, ncrvenlos, mit einer spontonförmigen Basis. Die Ohren dieses Spontons sind schneckenförmig nach innen gekehrt, wodurch gewissermafsen zwei Füllhörner darge- stellt werden, weshalb ich ihm den Namen Fucus Cornu- copiae beigelegt habe. Die Slipiles, deren je zwei aus jeder ^Yurzel entspringen, sind in entgegengesetzter Rich- tung von einander ansteigend und senden an ihrem nie- dergedrückten Theile noch einige Wurzelfasern herab; sobald er sieh erhebt, breitet er sich aus und geht schnell in die Ohren der Frons über. Diese Laminaria, die der Laminaria saccharina am nächsten steht, kann weder mit dieser noch mit irgend einer andern verwechselt wer- den. Einzeln kommt sie nie vor. Die Wurzeln von 6 bis 8 Exemplaren pflegen in der Regel so in einander verflochten zu sein , dafs man sie nicht einzeln darstellen kann. Vielleicht ist der F. bijidtis Gmel. ein unvoll- kommenes Exemplar dieser Art, und unvollkommen be- schrieben. *)

Eine zweite bisher unbeschriebene Species ist eben- falls nichts weniger als seilen an diesen Küsten Kamt- schatkas; vorzugsweise scheint sie die Stipites des F. Clathrus zum "Wohnorte zu wählen. Ihr Ansehn ist

*) Sehr wahrscheinlich F. bißdus Gmel. Tab. 29.

Mertens Vcuer.

56

durchaus spongiös und auf den ersten Anblick möchte man sie für eine Spongia halten, allein eine selbst nur flüchtige Untersuchung des innern Baues läfst keinen Zwei- fel über ihre vegetabilische, oder vielmehr fucoidische Na- tur obwallen. Sie möchte ihren Platz in der Nähe von F. tomentosus , also in der Agardhschen Gatlung Codium finden. Vorläufig habe ich sie Fucus damaecomis ge- nannt. Die Frons ist sessilis, fast bis auf die Basis und ohne Ordnung vielfach eingeschlitzt, die einzelnen Lap- pen sind wieder unregelmäfsig fingerförmig gelappt, so dafs das Ganze und die einzelnen Theile ein dammhirsch- geweihartiges Ansehen bekommen. Die Farbe ist ein brauner Purpur, dem Gefühl und Ansehen nach Manche- ster -sammtartig. Der Kreis, den eine Frons umschreiben kann, mifst nicht selten einen Fufs und darüber im Durch- messer. Die Dicke der Frons beträgt wenigstens eine. Linie \ schneidet man sie der Fläche nach durch, so fin- det man zwischen Fasern eine Menge gelber, mit einer Flüssigkeit gefüllter Körner eingebettet. Es trocknet diese Art wider Erwarten sehr leicht, und sie verursacht dabei keinen unangenehmen Geruch.

Der dritten neuen, hier ebenfalls sehr häufigen, ob- gleich schwer in guten Exemplaren zu erhaltenden Spe- cies, erwähnt freilich, wie es scheint, Turner schon in seiner Historia Fucorum, allein die Abbildung und selbst die Beschreibung, welche er von derselben liefert, läfst noch sehr vieles über dieselbe zu wünschen übrig. Es ist nämlich dies die in der Historia Fucorum als Kamt- schatkische Form des Fucus saccatus erwähnte Art. Agardh führt diese Form als die ursprüngliche eigentliche Gestalt dieses Fucus auf, allein sie ist wesentlich von dem ei- gentlichen F. saccatus, wie er sehr häufig im Norfolk- sunde und seltener auch hier erscheint, verschieden. Ich schweige hier von dem äufsern Ansehen der Pflanze, da

57

Agardh dasselbe ziemlich gut angiebt, und führe hier nur an, dafs die Substanz beider Arien ganz heterogen ist. In der amerikanischen Art ist der Sack rund, die ihn con- stituirende Haut sehr dünn, drückt man den mit Seewas- ser angefüllten Sack mit den Fingern zusammen, so ent- weicht der Inhalt fonlainenartig durch eine Menge Poren nach allen Seilen. In der hier häufigsten Art dagegen ist der Sack platt zusammengedrückt, von pergamentartiger Beschaffenheit. Das wenige in demselben enthaltene Was- ser läfst sich nicht durch den Druck entfernen. Die Farbe des Sackes ist bei diesem immer rolh, während sie bei dem andern grün ist. Aufser diesen beiden Arten glaube ich aber hier noch eine dritte, am meisten mit der ersten verwandte Species unterscheiden zu müssen. Bei dieser nämlich verläuft der Grund des Sackes in eine Spitze, während er in der andern Art stets abgerundet ist. Die amerikanische Art fand ich nur auf F. vesiculosus , die hier vorkommende nur auf Steinen , die abwechselnd von der Fluth bedeckt werden. Schliesslich bemerke ich noch, dafs ich in Sitcha häufig noch eine vierte sackför- mige Art, die den F. Larioc bewohnt, eingesammelt habe, indefs bin ich noch zweifelhaft, ob diese letzte Species überhaupt zu den Fucis gehöre , da ein Bestreben des Sackes, in eine gallertartige Haut überzugehn, nicht zu verkennen ist.

Fucus digitatus kommt hier unter mancherlei Ge- stalt vor, in diesem Augenblicke habe ich gegen ein Dut- zend verschiedener Formen neben einander ausgebreitet, die unmerklich in einander übergehen. Ob die Agardh- schen Arten: Laminaria reniformis, brevipes und selbst Belvisii wohl genau untersucht sein mögen? Die Fructi- fication geschieht in dunkleren, erhabeneren, landchartcn- artig umschriebenen Stellen der Frons.

In dem Fucus evanescens Agardh, den Chamisso hier

58

sammelte, möchte ich doch in der That nichts weiter als eine Varietät des F. vcslculosu.s erkennen, ohschon er die einzige hier vorkommende Form dieses Tanges ist.

Nach Fuchs Jlyrica habe ich mich vergebens umge- sehn- über F. crinitus bin ich noch in Zweifel.

Zweiter Bericht über eine Excursion auf den Gipfel des Werstovoi bei Neu- Archangel imlNorfolksimd, in einem Schrei- ben an einen Freund in St. Petersburg.

Vorerinnerung von Ad. v. Chamisso.

Der Norfolk -Sund (Sitka oder Siteha der Russen), von dessen üppiger Vegetation vor unsern Augen hier ein gelehrter Naturforscher ein treffliches Bild entfaltet, liegt unter dem 57. Grad N. B. an der Nordwest- Küste Ame- rica's, im Osten des weiten Meerbusens , den diese Küste bildet, indem sie unter dem 60. Grad N. B. in veränder- ter Richtung nach Westen sich erstreckt, und das vulka- nische Gebirg, welches sie bildet, sich weiter nach W.S.W, in die Halbinsel Alaschka und die Kette der Aleutischen Inseln verlängert. Im Westen vom Norfolksund liegt zwi- schen der Americanischen und der entgegenstehenden Asia- tischen Küste eine Meeresfläche von beiläufig 4000 Mei- len Breite (60 zu einem Aequatorial- Grad), die nur die obenerwähnte schmale Landzunge von Alaschka un- terbricht.

Wenn wir die hochstämmigen Wälder von Siteha mit den winterlichen Küsten von Kamtschatka vergleichen, wo 4 Grad südlicher, bei Petro-Paul, die Birke nur noch

m

sich baumartig zu erheben vermag.*) so finden wir auch dort das Geselz bestätigt, welches aus der Venrlciehuna; der Klimale von Lissabon und Philadelphia. Paris und Quebec, England und Labrador, Drontheim und Island sich ergiebt , und nach welchem die im Osten der Meere gelegenen Lande sich einer mildern Temperatur erfreuen, als die ihnen im Westen gegenüberstehenden.

Die Theorie erklärt ungezwungen die Thatsachen. Die Meere sind die Ausgleicher der Temperatur. So wie die Ostwinde zwischen den Wendekreisen beständig sind, sind in höheren Breiten die Westwinde vorherrschend. Sie bedingen den westlichen Küsten der Festlande, die sie über das wärmere Meer anwehen, einen milderen W in- ter, und hinwiederum einen strengeren den Ostküsten, die sie über das schneebedeckte kältere Land erreichen. Der Seewind, der im W inter dem nördlichen Europa Wärme zuweht, hat erst als Landwind von Grönland her, Kälte der Insel Island zugeführt, und vergleichende meteorolo- gische Beobachtungen erweisen in der That, dafs ein ent- gegengesetztes Verhallen der Temperatur auf Island und im Norden von Europa statt findet, so dafs unsere kälte- ren W inter und Monate gelinderen W intern und Monaten auf Island entsprechen, und umgekehrt.

Vor allen unter gleichen Breiten gelegenen Landen ist aber Europa begünstigt. Es bildet den westlichen Saum des Festlandes, dem es angehört; der Golfstrom bringt in dem westlichen Meer, dem nördlichen Atlanti- schen Ocean, eine beträchtliche Masse zwischen den Wen- dekreisen erwännten W7assers in Umlauf; und das südli- che Festland Africa, in einer Lage, der für die übrigen

*) Vergleiche hier und im übrigen meine Bemerkuugen und An- sichten, Kotzebues Reise, 3. Theil, p. 155 u. f., und Linnaca I. p. 2 u. f.

60

Welttheile nur kühlende Meere entsprechen, erwärmt die Luft, die sich darüber hin in den oberen Regionen des Dunstkreises von dem Aequator nach dem Pole ergies- sen mufs. Die Südwinde, Strömungen der niedern Luft- schicht, die mit africanischer Glut den nördlichen Rand des mittelländischen Meerbeckens erwärmen und noch über den 43° N. B. hinaus mit Palmen zieren, mögen die nächsten anschaulichsten Wirkungen dieser Nähe, viel- leicht nicht die durchgreifendsten sein.

Dennoch können die Strömungen des Luftmeers die alleinige Wärme - zuführende Quelle wohl nicht sein, die unsere Nordlande in Hinsicht des Climas begünstigen, denn die mittlere Temperatur der Luft ist, nach Wahlen- berg, im nördlichen Europa niedriger als die der Erde. Unter dem 46° N. B. findet in Europa Gleichheit beidei statt, und nördlicher nimmt die erste schneller ab, als die andere.

Im Norden von Europa kommen bis gegen den 71° N. B. Quellen und wintersfliefsende Bäche vor, die Erde gefriert unter der Schneedecke nicht, und in wohlver- wahrte Keller dringt der Frost nicht ein. Im Norden der Beeringstrafse hingegen thauet schon unter dem Polar- kreis im Kotzebues-Sund die Erde nie auf; man findet sie da überall wenige Zoll unter der vegetabilischen Narbe festgefroren, und unter dem Humus und einer sehr dün- nen Lehmschicht, kommt stellenweis das Eis als die Ge- birgsarl in Oertlichkeitcn vor, die mit den Gletschern un- serer Berge nichts gemein haben. Die Esquimaux ver- mögen dort nicht den Schoofs der Erde zu eröffnen, ihr die Gebeine ihrer Todten anzuvertrauen; sie legen sie flach auf den Boden und legen über dieselben Treibholz, das sie, zum Schutz wider die Raublhiere, mit Stcinblök- ken beschweren. Auf der asiatischen Küste verbrennen die Tschuktschi ihre Todten.

61

Wenn wir über den nördlichen Küstenstrich Asiens und Americas die Berichte sammeln, prüfen und verglei- chen, so stimmt das Bild, das sie uns von diesen Nord- landen hinterlassen, mit dem, was wir selber in der Bee- ringstrafse untersucht und wahrgenommen haben, im We- sentlichen überein. Ueberall der Boden gefroren und stel- lenweise das Eis unter der begrünten Erddecke als Ge- birgsarl.*) Die uns aus Buch und Wahlenberg wohlbe- kannte Beschaffenheit des nördlichen Scandinaviens scheint uns demnach, so wie die fortwährend allmälige Erhebung der Schwedischen Küste am Botinischen Meerbusen, eine einzelnstehende Thatsache zu sein, aus der der umsich- tige Naturforscher nicht die Norm zu einer allgemeinen Theorie machen darf.

Ad. v. Chamisso.

Mein lieber Doctor!

Ueberzeugt, dafs die Schilderung eines in botanischer Hinsicht merkwürdigen Punktes unsrer Reise für Sie mehr Interesse haben werde, als ein ganzer Bogen voller Ver- sprechungen und Freundschafts -Versicherungen, führe ich Sie gleich in den an Naturwundern aller Art so reichen Norfolksund, und mache mit Ihnen eine Excursion vom Gestade des Meeres bis zum Gipfel des Werstowoi. Viel- leicht glückt es mir so, Ihnen einen ungefähren Begriff von der Vegetation der Umgebungen von Neu -Archangel

*) Am Ausflufs der Lena, an den Ufern des Mackenzie u. a., wohl zu der dritten Formation zu rechnen, Saugcthiere der Vorwelt cntlialtend. Uns sind gegenwärtig die Beobachtungen Gmelins (ilor. Sib. praef. ), Adam's, Wrangel's, Mackcnzie's und Franklin's; Georgi Beschr. des Buss. Beiches 3., 1. B. p. 20. Mehrere Autoritäten Hessen sich anführen.

62

zu geben. Weil es vollständige Ebbe ist, da wir lan- den, so ist es nöthig, eine kleine Strecke Weges über eine zur Zeit der Fluth vom Meere bedeckte, leider etwas steinige Stelle zu macben. Eine besondere Form von Fuchs vesiculosus überziehe wie ein olivengrüner Moos- leppicb, die spitzigen Steine, und erschwert, wegen seiner Schlüpfrigkeit, sehr das Gehen. Auf demselben wuchert an vielen Orten der merkwürdige Fuchs saccatus; den Fu- chs ulvöides und den F.punctatus sahen wir häufig, gleich rolhen Läppchen, in diese Matte verwebt. Wo zwischen einzelnen Steinen sich noch Wasser erhalten hat, sind Sie gewifs, den schönen F. ßoecosus anzutreffen; eben da wächst auch F. Larix, bedeckt mit einer neuen, viel leicht zur Tribus des saccatus gehörigen Art. Auch Fu- chs mammillosus und gigartinus sind hier nicht selten. Auf einzelnen kleinen Steinchen wohnt eine lange darm- förmige Ulva ; Fucus asplenio'ides fesselt aber durch seine liebliche Farbe vorzüglich Ihre Aufmerksamkeit, und F. herbaceus liegt flach ausgebreitet, als wäre er fürs Her- barium präparirt, auf diesem rolhen Grunde, und fällt auf durch sein sallatartiges einförmiges Grün. Weiter gegen das Land zu, kommen Sie endlich an den Rand, den bei gewöhnlicher Fluth das Meer erreicht: er ist bezeichnet durch eine Bande von Seepflanzen, von denen ich nur F. Lütheanus (n. sp.), co Status, saccharinus, csculentus, und hie und da F. edulis heraushebe. Jetzt verlassen wir also das Meergebiet, und gehen eine Zeitlang den eigent- lichen Strand entlang. Arenaria pcploides, Glaux ma- ritima, einige Cariccs mit kriechender Wurzel, ein Jun- cus, der unsern 7uaritimr/s zu ersetzen scheint, sind viel- leicht die ersten phanerogamischen Pflanzen, die Ihnen aufstofsen. Wenige Sclnitle von Ihnen landeinwärts kriecht Jreronica scrpylJifolia auf dem Boden; Verönica And- gaUis gesellt sich fast slcts derselben bei. Eben dieses

63

ist der Wohnort von Potent i IIa anscrhia und ruihenico; ein kleines, sehr zierliches, mit schönen blauen Blumen prangendes Sisyriuchium kommt hin und wieder unter diesen Pflanzen vor. An einigen Orten unterscheiden Sie schon von fern durch das ganz verschiedene Grün von den obenerwähnten Vegetabilien zwei Plantagines und ein TriglocJiin. Zwischen diesen pflegt sich vorzugsweise das schöne DodeeatJicon, und an einigen Orten eine Pe- dieularis (a.sjilenifolia ?) anzusiedeln. Die am meisten am Strande imponirenden Pflanzen aber sind unstreitig ein Elymus , der eine ungeheure Aehre trägt, und eine gelbblühende, oft zwei Fuls hohe Bartsia*). Die einzel- nen gröfscren Steine bedeckt eine vorzüglich schöne Po- tentilla; aus den Ritzen derselben aber keimt eine aller- liebste Campanida mit grofsen blauen Glocken ; eine drei- blättrige Schirmpflanze, wie es scheint ein Selinum (hier Petruschha genannt), kommt auch gern an solchen Or- ten vor. Im Schatten solcher Steinmassen aber, vorzüg- lich gegen den Wald hin, wuchern Angelica und Hera- cieum, über deren Species ich mich aber nicht zu äufsern wage. Unter ihnen kömmt auch die Sarana**) und eine Fritdlaria nicht seilen vor. Pisum maritimum, Coch- learla danica. lianiineidus acris, Galium borcale, Geum uitermediinn. fiumex , Turrilis lursiita und glabra, und eine Cardamine möchten auch hier am schicklichsten angeführt werden können. Jetzl aber vermag ich es nicht

*) Vermuthlich unsere Castilleja pallida ß unalaschcensis, Linn. 1 p. 5S1. \ Ad. v. Ch.

**) Lilium Kami sehn tcen.se L. Die auEUnalaschka vorkommende Form, die wir die gemeine amerkam.se] ic zu sein vermuthen, unter- scheidet sich übrigens sehr von der kamtschatkischen, und scheint eine eigne Art zu sein. Lilfhm quadrifoliatum E. Meyer in Ke- liq. Haenkeanac Fase II. p. i'2G. yid. v. Ch.

64

länger, Sie vom Walde zurückzuhalten, wohin schon lange sehnsüchtig Ihre Blicke hingen, und längs dessen Rande wir hart, oft unter Baumzweigen uns krümmend, und über quer unsern Pfad durchschneidende colossale Stämme weg- kletternd, hingegangen sind. Weiter können wir aber nicht dringen: die jetzt eingetretene Fluth bespült unmit- telbar die riesenhaften Bewohner desselben, und erlauben Sie mir nur deswegen, den Bretlerweg zu suchen, wel- chen der Held Baranow, Behufs seiner täglichen Spazier- gänge, anlegen liefs, und der von seinen Nachfolgern zum Theil unterhalten worden ist. Ich darf Sie nicht gleich in das Dickicht führen, Sie würden durch das oft vergeb- liche Bemühen, sich durchzuarbeiten, gleich alle Kräfte zur weitern Fortsetzung unsrer Excursion verlieren, auch würde der Total -Eindruck Ihnen verloren gehen, da Sie hier sehr mit sich selbst beschäftigt sein müfsten. Unter- defs schauen Sie den Wald ein wenig von aufsen an. Sie sehen schon hier, dafs derselbe vorzüglich aus zwei Nadelhölzern gebildet wird. Die Mittel, die uns zu Ge- bote stehen, sind nicht hinlänglich, um die Species der- selben zu bestimmen. Die in Sitcha wohnenden Russen nennen die eine Art Fichte {Yely oder Jelj), die andere Lerche (Listwenj) , ohne dafs weder die eine noch die andere Species mit den in Rufsland unter diesen Namen bekannten Arten Aehnlichkeit hätten. Beide werden zur Michauxischen Gattung Äbies gezählt werden müssen. Die sogenannte Fichte scheint mir einAnalogon der nord- östlich- americanischen Pinus bahamea zu sein. Beide Bäume, die sich vortrefflich zu Masten und Bauholz im Allgemeinen eignen müfsten, erreichen eine ungeheure Höhe; indefs schätzt man das Holz der Fichte nicht sehr. Es soll von sehr kurzer Dauer sein; länger hält sich da- gegen der Stamm der sogenannten Lerche. Aufser diesen Bäumen bemerken Sie an dem Rande des Waldes eine

vor-

65

vorzüglich schöne, balsamisch riechende Eric, hier weifse Erle genannt; ferner einen jetzt mit grofsen Blülhcn pran- genden Crataegus ,nnd auch einen Sorbits, der aber schon beginnt, Früchte anzusetzen. Im untern Gehölze unter- scheiden Sie den Rubus odoratus (R. nutJianus), der auch unsere Gärten in Europa schmückt, hier aber nur mit weisser Blülhe erscheint und keine Früchte trägt. 311- muhis giittatus, wie es scheint, umkränzt in der Thal den Rand des Waldes,, und nirgends trifft man denselben in gröfserer Ueppigkeil an. Jelzt haben wir aber endlich den gewünschten Weg erreicht, und Sie sehen sich bald in der Mille der ungeheuren Waldungen. Ihre Einbil dungskrafl stellle Ihnen nie ähnliche Stämme Vor die Seele. Kaum hallte je die Axt in diesen Wäldern wieder. Die Wildnifs, die Sic umgiebt, ist, in der That, ungeheuer. Sie schaudern vor derselben zurück. Seit Jahrhunderten sanken die Stämme hier nur durch die Last ihrer Jahre. Die vermoderten Uebcrrcstc derselben gaben, ohne die Gestalt zu verändern, ganzen Generalionen von Bäu- men Entstehen, Gedeihen und Tod. Slräucher, Kräu- ter und Moose kleiden diese natürlichen Gräber dessen ungeachtet in das Gewand 'der Jugend. Abgründe decken diese Stämme, Hügel werden durch sie gebildet, aber der Fufs sinkt ein in die nur durch Jahre erzeugte Asche, welche Cryplogamen und annuelle Gewächse trügerisch verhüllen. Hier erblicken Sie zwei verschiedene Clayto- nien, von denen die eine mit romer, die andere mit weis- ser Blüthe geschmückt isl. Mehr als einmal glaubte ich in der letzlcrn Cerasihnn aquaticum zu erblicken. Ein Mayanihcmum , mit grösseren Blällcrn als das unsrige, sehen Sie hier aller Orlen. Die Coriius succica trägt meistens so grofsc Blumen, dafs sie dieselben für den Blüthenstand der Cornns florida hallen möchten. Die Pyrola uuiflova finden Sie überall. Dalibarda fraga-

4r Bd. is Heft. 5

66

rioides kriecht auf den vermoderten Stämmen. Eine Calla,*) deren Spatha an Gröfse der aethiopica nicht nachsteht, mit ungeheuren zebrastreifigen Blättern, entspriefst dem feuchten Boden. Eine grofse strauchartige Azalea ist der gemeinste Strauch. Eben so häufig tritt Rubus spectabi- lis, zugleich mit Blüthe und Frucht prangend, hervor. Zwei Ribes- Arten, von denen das eine unser Ribes ru- brum, das andere das Ribes nigrum vorstellt, sind hier nichts weniger als selten. Eine Segge, welche unsere Carex Buxbaumii zu vertreten scheint, ist hier eine vor- zügliche Zierde des Waldes. Ein Streptopus ersetzt un- sere Convallaria multißora. Trientalis ist hier nicht seltener als in unsern Wäldern, ebenso die Linnaea bo- realis. Eine Malaxis kommt hier mit grüner und rother Blüthe vor. Ein Cymbidium sucht die Gestalt unserer Corallorhiza nachzuahmen, und Lathraea Stellen er- scheint nur an ähnlichen Plätzen. Ein Vaccinium, dessen Früchte Ihnen tagtäglich als Heidelbeeren vorgesetzt wer- den, verläfst Sie auf dem ganzen Wege nicht. Plötzlich hören Sie das Rauschen eines nicht mehr fernen Flusses, und bald soll sich Ihren Augen ein anderes Schauspiel enthüllen. Die reiche Flufswelt geht Ihnen auf. Einen wilden Bergstrom sehen Sie seine Wellen durch die wüste Waldnatur rollen- an seinen Ufern prangt eine andere Vegetation als die bisher betrachtete, wenngleich die grös- sern Bäume dieselben sind. Nur hier erblicken Sie die einzige Salix -Kxl, die mir die Umgebungen von Sitcha darboten, sie gleicht unsrer acuminata Hoffm. , scheint aber doch von derselben verschieden. Aqtrilegia cana- densis aber, eine neue Spiraea, ein Sonchus mit fleisch- farbenen Blumen, ein Doroiücum, das schöne Epilobium

*) Das sogenannte Dracontium Kamtschaticum.

67

latifoUum, eine Poa , die, wie bulbosa , spelzkeimig ist, aber zwei bis drei Fufs hoch wird, ein Elymus , der un- sern E. Carduus vertritt, eine liebliche Luzula, sind lau- ter Pflanzenformen , die Sie bisher kaum beobachteten. Drei bis vier Saxifragen können Sie hier einsammeln; einen Rumeoc , der mit unserm digynus Aehnlichkeit hat, eine schöne Arabis, die über die nackten Flufssteine ihre Zweige ausbreitet, Epilobium montamim, obscurum oder tetragonum, ein Aconitum, verschiedene Stellarien, ge- sellen sich diesen Arten zu und vermehren die Mannig- faltigkeit. Verschiedene Filices , die aber durchaus Re- präsentanten unsrer Formen sind, erscheinen mitunter hier sehr üppig. Die andre Seite des Flusses bietet ein ähn- liches Bild dar. Der Wald ist derselbe, nur ist er hier noch dichter. Das Panax horridum aber, welches man bis jetzt nur hin und wieder als kleinen Strauch sah, er- theilt der Gegend bald einen ganz besondern Character. Es erscheint jetzt sehr häufig, und nimmt in jeder Hin- sicht die Gestalt der tropischen Cecropia an. Schwer ist es, sich durch das Unterholz zu winden, welches er bald ganz allein ausmacht; bald nimmt er eine kriechende Stellung an, bald erhebt er sich palmenartig und breitet schirmförmig seine breiten Blätter aus. Ein Glück ist es, dafs die Stacheln, obgleich sehr spitz, doch ziemlich weich sind ; sie haften nur an der Epidermis der Pflanze, und wenn man mit guten Handschuhen versehn ist, kann man dreist vorzüglich die alten Stämme angreifen. Eine Saxifraga, vielleicht pensylvanica , kommt hier an den umgefallenen Baumstämmen vor, und liefert vorzüglich schöne Exem- plare. Nach und nach erreichen wir endlich den Fufs des Berges: auf den kleinen Höhen, die wir aber noch übersteigen müssen, wachsen Epilobium angustifolium, und die schon am Rande des Waldes bemerkten niedri- gem Bäume. Nun gilt es aber, den Berg hinanzuklimmen,

5*

68

und dieses ist wahrlich keine geringe Arbeit und mit Schwierigkeiten verbunden, die ich Ihnen nicht zu schil- dern vermag. Der stets feuchte Boden (denn es regnet hier fast das ganze Jahr hindurch) vermehrt die Unan- nehmlichkeiten um Vieles, er sinkt unter den Füfsen des Wanderers weg. Wollen Sie längs den umgefallenen Bäumen hinauf klettern, so streifen Sie bei einem, selbst nur schwachen, Versuche sich zu halten, nicht selten die ganze Moosrinde von denselben ab. Dabei ist der Berg an einigen Stellen sehr steil, der Wald fast undurchdring- lich dicht. Glücklich sind Sie, können Sie hier eine Schlucht erreichen , in der ein Waldbach sich herunter- stürzt, aber an solchen Orten nülhigen steile Abhänge uns nicht selten zum Umkehren. Die Vegetation war indefs bisher immer dieselbe, jetzt aber wird der Wald stellen- weis lichter und die eigentliche Region des Panax be- ginnt. Schon vom Meere aus sahen Sie zwischen dem dunklen Nadelholz diese lichten Stellen und hielten sie für Laubholz. Freilich kommen auch gerade an solchen Orten hohe Stämme einer Erle vor, $\e hier rolhe Erle genannt wird und nicht balsamisch riecht, allein nur ein- zeln erscheinen dieselben im /towö^r-Gesträuche und um das- selbe. Der Wald, den wir aber gleich dichter wieder vor uns sehen, besieht von jetzt an vorzüglich aus einer herrli- chen Thuia, wegen ihres wohlriechenden Holzes Dusch- nik, auch Duschnoic dcrewo (Riechholz), genannt. Sie ist das hier am meisten geschätzte Holz. Der Baum kommt freilich auch häufig genug ganz unten am Fufse des Berges und sogar bis am Meer hin vor; allein dort mufs man immer nach demselben suchen; durch die Menge der beiden andern Nadelhölzer wird er den Blicken ent- zogen; hier aber bildet er fast ganz allein den Wald, und nur selten noch begegnen uns die Fichte und Lerche. Letztere hält indessen noch am längsten vor. In dieser

b9

Gegend sehen wir ein Blcchnum sehr häuüg, was uns unten kaum auffiel. Pyrola secunda erscheint dann und wann, desgleichen ein kleines Lycopodinm. Noch höher Irill eine schöne Convallaria auf, unsrer latifolia ver- wandt, aber durch rolhe Blumen ausgezeichnet. Eine gelb- blühende Viola nimmt grofse Stellen in dem jetzt leich- ter zu durchschreitenden Walde ein:, den Panax sehen wir jetzt aber gar nicht mehr. Rubus, Ribes und die andern Waldsträucher haben lange aufgehört, nur Vacci- nia und Azalea erscheinen noch hin und wieder. . . . Y\ enn Ihre Augen sie auch nicht sähen , so würde der Geruch Ihnen doch jetzt die Anwesenheit einer Valeriana verrathen, die nur in dieser Berghöhe vorkommt. Sie ist unsrer officinalis oder eigentlich dem Phu verwandt, möchte aber doch wohl eine eigene Art bilden. Der Ge- ruch der Wurzel ist durchdringend, und bei weitem kräf- tiger als die in unsern Apotheken gebräuchliche. Die Russen nennen sie Kalochenslaia Korenj (Kaloschen- Wurzel), weil die Ureinwohner dieser Gegend sie ganz vorzüglich hoch schätzen. Sie wenden sie fast gegen alle Krankheiten an und schreiben ihr Wunderkräfte zu. Der grofsen Schwierigkeiten wegen, mit denen ihr Einsammeln verbunden ist, steht sie in sehr hohem Preise, und nur sehr ungern tauschen die Kalo.schcn ihren Yorralh aus. Jetzt auch erscheint fast zum crstcnmale die sonderbare, bisweilen fast mannshohe Eschscholtzische Pyrola*) , die ich anfangs aufzufinden verzweifelte. Sie fängt aber jetzt eben erst an auszuschlagen, und nur an sonnigen Stellen können Sie Blüthen antreffen , die Früchte vom vorigen Jahre sammeln Sie aber schon jetzt mit den jungen Blät- tern ein. Der Wald ist indefs sehr licht geworden ; die

) fruticosa ramosissima » habitu Azaleae aut. Meuzicsiae.

70

Thuia hat an Gföfse sehr abgenommen; eine Pinus, die unserer Mugho zu vergleichen wäre, hat sich ihr zuge- sellt. Es bleibt diese Art, die man hier Tanne (Soma) nennt, gewöhnlich sehr niedrig; in der Tiefe erscheint sie auch, dort aber nur selten im eigentlichen Walde, sondern mehr in Torfbrüchen. . . . Jetzt aber nur noch eine schwierige Stelle und wir haben das erste Kreutz erreicht. Verlassen Sie sich aber nicht zu sehr auf den Rasen von Empetrum nigrum; suchen Sie sich lieber an eine Py- rola zu hallen; diese wurzelt zwischen hohem Gesteine. Nun sind wir oben und eine ganz neue Vegetation bietet sich dar. Der Boden ist dicht bedeckt mit Andromeda tetragona und einer andren Art, die ich cmpetrifolia nen- nen möchte. Eine Menziesia mit grünen umbellenförmig gestellten Blumen drängt sich dazwischen; an andern Stel- len überzieht eine rasenartig kriechende Saceifraga, die unsrer S. Stembergii an Wüchse gleicht, das Gestein. In der Nachbarschaft des Schnees, der hier noch weite Stellen bedeckt, schiefst ein besonderes Dodecatheon her- vor. Eine Menyanihcs mit nierenförmigen Blättern wohnt auch in der Nachbarschaft des ewigen Schnees, kommt aber auch, nur in einer viel gröfsern Form, ebenfalls an halb trockenen Sümpfen in der Tiefe vor. Ein allerlieb- ster Aster, der unsern Ainellus vertritt, Geummontanum? , Andromeda polifolia, Empetrum nigrum, und zwischen denselben versteckt Coptls trifoliata, Azcdea procumbens und einige Alpengräser und Frühlings -Carices vollenden das Bild dieser Region, ein Bild, welches Sie auf den Gipfeln verschiedener Berge dieser Höhe wiederholt fin- den. Steigen wir aber noch höher, so begegnen wir bis zum letzten Kreuze noch einer schönen Matte, die aus einer grofsen Anemone, einer rothblühenden Bartsla, ei- nem Wperi-Iianunadus und mehreren der schon oben erwähnten Kräuter zusammengesetzt ist. Auch die letzten

71

strauchartigen Nadelhölzer haben hier aufgehört, selbst eine Art, die fast nur auf den Gipfeln der Berge vorkommt, und die ich vorher anzuführen vergessen hatte. Den Ein- wohnern von Sitcha schien diese Art ganz entgangen zu sein; Keinem, dem ich sie zeigte, war sie bekannt. Es ist eine äufserst schöne, sehr gedrungene, und in Spren- geis System wenigstens nicht angeführte Species, mit kleinen, umgekehrt eiförmigen, auf beiden Seiten gleich- farbigen Blättern. ... So hätte ich Sie denn zu der Stelle gebracht, wo bisher alle, die sich hinauf wagten, umzukehren pflegten ; hinter uns liegt aber noch der nackte felsigte Gipfel, den ich so gern erklimmen möchte, Frei- lich müssen wir erst wieder zu einer bedeutenden Tiefe hinabsteigen; allein gewifs finden wir dort einige hübsche Alpenpflänzchen. Auf Schneefeldern rutschen wir hinab, erreichen aber glücklich bald den Fufs der noch zu be- steigenden pyramidenförmigen Spitze. Nur mit genauer Nolh hält man sich hier an dem vollkommen nackten Ge- stein; unter Ihren Füfsen rollen die Steine in ungeheure Abgründe hinab. Nur ein einziger Fehltritt, nur ein ein- ziges Mal eine vorragende Steinspilze unbehutsam ange- fafst, und Sie fallen unvermeidlich in die Grausen erre- gende Tiefe. Nur hie und da ragt eine kleine Carex aus den Felsenspalten hervor, dort ein zierlicher Jimcils, da eine Draba. Sie dürfen es aber kaum wagen, nach der Cciräaminc zu greifen, die kaum einen Schritt weit von Ihnen entfernt ist; eher können Sie es schon mit der Achilha versuchen , die einen ziemlichen Rasen bildet. Auch diese schwere Partie wäre denn endlieh zurückge- legt, und jetzt können Sie sicher und ohne Gefahr den Gipfel erreichen. Ein Cerastimn, eine Pcdicularis und eine neue Saxifraga bringen Sie noch mit hinauf, be- dauren aber oben, wo eine grausige Kälte wehet, dafs Sie von allen den auf diesem gefahrvollen Wege gesammel

72

ten Pflanzen fast nur einzelne Exemplare erhalten konnten. Lange aber werden Sie auf dem Gipfel, wo kaum fünf Personen Platz finden, nicht verweilen, um so mehr, da starker Nebel nicht die geringste Aussicht gestattet. Die Kälte treibt Sie ohnedies weg, Ihre Hände sind verklammt und das Herunterkommen erscheint Ihnen noch um vieles gefahrvoller als das Hinaufsteigen. Allein das bleibt Ih- nen schon überlassen und ich erwarte Sie unten am Fufs des Berges in einem Torfmoore, um ernstlich an den Rückzug nach Hause zu denken. Hier sehen wir eine allerliebste kleine Gcnticma mit weifsen Blumen; eine Careoc, die ich von unserer C. microglochin nicht zu un- terscheiden weifs, ist aber hier die am häufigsten vorkom- mende Pflanze. Im Ganzen aber möchten sie auf der heutigen Excursion gegen 20 25 Riedgräser eingesam- melt haben. An gTÖi'scrcn Pflanzen war Ihre Ausbeute noch reicher. Veratmmi albinn, Scirpns midticaulis. Eriophonim ScJ/eitcJizeri und gracile, Drosera rotundi* folia, T^accinium Oxycoccos , Vitis -idoea ? eine dem tdiginosmn ähnelnde Art, Ledian palustre, Andromeda latifolia , eine grofse Hclonias, eine My rieft , Jimiperus prostratus , Arbid us Uva ursi, Polysom im viviparum, nehmen Sie im Vorbeigehen noch mit. An dem See, den wir jetzt umgehen , bemerken Sie noch Cqmartan palu- stre, Potamogeton natans , Nymphaea lutea , Montia fou- tana, Menyanthes trifoliata, Hippuris vulgaris, Jtmcus subvertieiljatus, und drei verschiedene Sanguisorbcn, des- gleichen auch noch einige Umbellaten. Jetzt sind wir Gottlob wieder nahe bei dem Etablissement. Isnpyrum fumarioides sammeln Sie noch auf den abgehauenen Baum- stümpfen. Zwischen den Häusern endlich haben Sie noch Chenopodium albnm, Urtica dioica, Matricaria Chamo- milla ohne Strahlen, Sisymbrium Barbaren , Älsinc me- dia und einiges andere gemeine Kraut auszulesen, um so

73

beladen zu seyn , dafs Sie kaum durch die Thüre Ihres Hauses kommen können.

Da haben Sie denn, mein theurer Doclor, meinen botanischen Bericht über Sitcha; ich wünsche, dafs Ihnen derselbe Vergnügen machen möge. Ich habe ihn irichl ohne grofse Mühe und Zeitaufwand abgefafst. Möchten Sie in demselben einen wiewohl nur schwachen Beweis sehen, dafs ich mich stets mit wahrer Freude der Stunden erinnere, die ich mit Ihnen zu verleben so glücklich war.

u

. MEDICAGO CORYMBIFERA.

Eine neue deutsche Art, aufgefunden und beschrieben von Dr. W. L. E. Schmidt,

(Hierzu Tab. I.)

Auf einer botanischen Excursion, die ich im Spätsom- mer des verflossenen Jahres längs der Secküste der Insel Usedom unternahm, führte mich auch mein Weg nach Swinemünde, von wo ich schon zu wiederholten Malen mit sehr interessanten Pflanzen in die Heimath zurückge- kehrt war*) Auch diesmal konnte ich der Lust nicht widerstehen, doch wenigstens jene bekannten Plätze wie- der aufzusuchen, wenn gleich die Hoffnung, jene Lieblinge noch zu finden, wegen der vorgerückten Jahreszeit, sehr schwach war. Indessen fand ich nicht nur diese noch unter den Nachzüglern, sondern auch eine Menge anderer Pflanzen, die ich früher hier nicht gefunden hatte, von denen ich nur Plantago Coronopus > Sencbiera Corono- pus > Solanum littorale Raab, Anthyllis maritima, Che- nöpodium iPulvaria, Linaria striata, Arenaria salina, nennen will. Während ich aber die Wiese dicht an der Swine durchzog, um die Fufs- hohen unvergleichlichen Exemplare von Samolus Valerandi ix\ sammeln, stiefs ich auch auf ein Medicago, dessen Habitus und Inflores- cenz etwas sehr x\bweichendes und Eigenthümliches zeigte.

*) Siehe Flora Sedinensis auctoribus F. G. Th. Rostkovio et G. L. E. Schmidt Sedin. 1S24.

75

Leider fand ich nur wenige Exemplare, allein diese wa- ren doch hinreichend genug, um hei der angestellten Un- tersuchung diese Pflanze als eine neue Species des Genus Medicago nachzuweisen. Ich legte späterhin dem Herrn Geheimenrath Link und dem Herrn Professor Hayne diese Exemplare zur Prüfung vor, und da auch diese Her- ren die Aechtheit der Species bestätigten, so zögere ich nicht länger, sie dem botan. Publico bekannt zu machen.

Mebicago corymbifera.

M. annua^ caule adscendenti, foliolis obovato-eunca- tis apice denticulatis, stipulis dentatis, corymbis composi- tis densifloris, peduneulis pedicellisque glanduloso pilosis, leguminibus reniformibus rugosis subpilosis monospermis.

Habitat in maris baltici littore locisque humidis gra- minosis prope Swinemundiam; floret exeunte aestate. O

Radix fibrosa.

Caulis adscendens, tetragonus, subflexuosus, in exem- plaribus minoribus magis quam in majoribus, inferne pu- bescens, superne glanduloso -pilosus, simplex, stipulatus, foliosns, 6" i\* longus.

Slipulae ovato-acuminatae^ basi cordatae, subpubes- centes.

Folia alterna, petiolata; petiolis magis minusve lon- gis, pilosis. superioribus glanduloso -pilosis; ternata, folio- lis lateralibus subsessilibus, medio petiolato, obovato-cu- neiformibus vel euneiformibus, summis angustioribus, apice dentatis, mucronatis, subtus pilosis, subserieeis, superiori- bus pilis glandulosis ciliatis.

Pendunculi alterni, axillares et terminales interdum duo simul progredientes, foliis multo longiores, teretes, glanduloso -pilosi, interdum bracteati, apice composite- corymbosi, pedicellis scilicet haud simplieibus sed iterum corymbosis.

Pedicelli glanduloso-pilosi, basi bracteati, bracleis ninutissimis setaccis; inferiores elongati, apice corymbosi.

Corymbi densiflori, compositi.

Calyx profunde 5partitus, dentibus inaequalibus.

Flores minutissirni, ochracei, permulti steriles.

Legumina atra, reniformia, rugosa, subpilosa, mono- sperma.

Semen rolundum, ferrugineum.

Nach dieser gegebenen Beschreibung findet die Pflanze r ihren Platz neben Medici jedoch durch die angelühr den ersten Blick unterscheidet.

zwar ihren Platz neben Mcdicago hipulina , von der sie sich jedoch durch die angeführten Merkmale gleich auf

Erklärung der Kupfertafel Tab. I.

a) Der obere Theil der Pflanze in natürlicher Gröfse ; b) der Kelch mit den Staubfäden und Pislill; c) die Fahne ; d) ein Flügel ; e) der Nachen , und f) die Frucht; alles, vergrölsert.

77

DE

DIGITALI PURPUREA HEPTANDRA.

(conf. Linn. I. p. 571.) addit

ADELBERTUS de CHAMISSO.

Vigebat adhuc A. D. 1827 slirps Digitalis purpureae, quae A. D. 1826 floribus heptandris florebat; caules au- tem, vel ternperie vel insectis afflicti, tabescebant, nee flores sunt explicall. In alabaslris marecscenlibus par- tes observabantur descripto modo abnormes. Superve niens hiems plantam neeavit.

Impregnala florum minus monstruosorum , antheris nempe gaudentium, stigmati approximatis, germina A. 1826 semlna perfecta solverunt, quae botanicis hortulanisque pluribus tradidi colenda. Ex iis edueta proles pluribus in hortis nunc viget, nee tarnen biennes plantae adhuc floruere, nisi paucae, ipsa mea cura educlae. Tres erant slirpes, quae mihi aestate 1828 floruere: integratus in illis speetabatur speciei legitimus typus, vesli- gio nullo materni vitii superstite. Color caeterum cuique diversus: ad modum pallescens, purpurascens , sa- turale purpureus.

Aliam ejusdem speciei, nee minus insignem varieta- tem observavit Lindley , cujus addere verba non pigebit: aestate präeterita varietatem singularem circa Sulloniacas spontaneam legi, floribus minoribus aequalibus 5fidis; saepe diandris, quaquaversis cum vera l>i- gitali purpurea intermixlam. Lindl. Digit. Monog. p. 10.

/8

FLORULA INSULAE STI. THOMAE

Indiae occidentalis,

concinnata

a D. F. L. de SCHLECHTENDAL

( Continuatio, v. Linn. III. p. 251.)

GUTTIFERAE.

(DC. prodr. 1. p. 5Ö7.J

MAMMEA.

In charactere generico apud Candollium 1. c. Calyx 2-sepalus dicitur, secundum Jacquinium est monophyllus (basi saltem) bi- aut tripartitus. Corollae sunt pelala 4 apud Candollium, totidem aut 5 aut 6 ex Jacquinio; sex petala ipsi observamus in calyce biparliio.

37. Mammea americana L., Jacq. Amer., DC. I. c.

Arbor pulcherrima . fructus subglobosus, diamelro 4 5 pollicari, sapore Cydoniae. Folia elegantissime parallele venosa, venis inter se anastomosantibus ; inter- stitia retis vasculosi, utrinque in siccis prominentis . pun- clis pellucidis, crebris minutisque, subrotundis, interdum costam versus in lineas subconfluentibus, et jam extus in utraque pagina folii sicci conspicuis insigniuntur. Flores duo pluresve ex axillis foliorum, pedunculati. Peduncu- lus pollicaris circiter, basi incrassalae articulalim quasi impositus, eodemque loco bracteis duabus oppositis, par- vis (3 lin. iongis), semiamplexicaulibus, oblongis, subspa- thulalis, aculis, forma paululum variabilibus , mox deci-

79

duis est munitus, quibus dejectis e cupula margine trun- cato orientem credis. Slamina numerosa, in mascnlis floribus toium explenles spatium internum, semper recta et in alabaslro. Filamentum basi angustura, filiforme, sensim apicem versus dilatatur atque connectivum efformat, cui laleraliter antherae loculamenta sibi opposila et rima lon- gitudinali dehiscentia ila sunt affixa, ut apiculus conne- clivi ea superat.

Clüsia alba West l c. p. 312.

Calopiiyllüm Calaba West l. c. p. 292.

ERYTHROXYLEAE.

(DC. prodr. 1. p. 573J ERYTHROXYLUM L., DC. 1. c.

38. Erythroxylum breuipes Bertero, DC. I. c?

Eiythroaylum areolatmn Hb. Willd. n. 8873. fol. 1., specimen Vahlianum, exacte convenit cum planta nobis- cum ex insula Sli. Thomae communicata , sed auctorum deseriptiones venas duas laterales nervo subparallelas pos- cunt, quas nee in Willdenowianis nee in nostris videmus speeiminibus; in altera igilur sectione speciem reperiim- dam credidimus, nee ullum aliud similius reperimus Ery- tbroxylum, quam illud Domingense et Portoricense, valde affine dictum Er. hyperieifolio Mauritiano, quod in Hb. JVilld. n. 8874 possidemus. Sed folia tribuuntur illi 5 6 lin. tantum longa, quae in nostris ad pollicem usque elongata offendimus, quod vero vix ullius foret mo- menti. Non praetervidendum ceterum, Jacquinium in dc- scriptione Er. areolati in Slirp. Amer. expressis verbis haec adnotasse: „Folia etc. dorso leueophaea tribusque lineis longitudinalibus basi el apice unitis (interdum ab- sentibusl) insignita, alterna etc.," quo evincitur, lineas

80

illas laterales s. venas aream efficienles haud certum prae- bere speciei signum, sed modo Status perfeclioris esse les timonium, varietatem igitur slatui posse nullis lineis in- signitam haud areolatam, nosiraque tunc specimina et Vahliana et sine dubio et Berleriana ad hanc Er. areo- lati genuini varielalem fore tradenda. Nee revera inter specimina desunt folia , venae lateralis formandae nisum manifestantia.

Epidermis ramorum juniorum fuscescens, verrueulis crebris oblongis albidis tactu pereipiendis plus minusve ob- sessa. Folia breviler peiiolata, obovata, obtusissima, basi magis minusve euneata, levissime emarginata, cum mucro- nulo minuto (medii nervi apice) in sinu; maxime evoluta pollicem longa 8que lineas versus apicem lata, minima 3 4 lin. longa; venae, pennatim decedentes, versus marginem invicem conjunguntur; rete vasculosum totum in utraque pagina foliorum siecorum prominulum. Sti- pula semiamplexicaulis, subiriangularis, acuta, membranacea, fuscescens, inlrafoliacea aut extus ad basin cum petiolo tantum unita, inter peliolum ramumque libere adstans et folio lapso perdurans. Flores solitarii geminive peduneu- lati ex inferioribus ramulorum axillis, in nostris haud ade- rant, sed fruetus tantum, insidentes peduneulis circiter 3 lin. longis, calyce persistente suffulti, ipsi 3 lin. longi, drupacei, uniloculares sed immaturi.

MALPIGHIACEAE.

(DC. prodr. I. p. 577J BL\LPIGIIIA (DC. 1. c.)

39. Malpigiiia glaura L., DC. I. c. p. 578. Haud omnino est glabra, ramuli novelli petioli et pe- dunculi pilis serieeis adpressis, lentis ope conspieuis, ju-

niori

81

niori in aetate praesertlm sunt obtecti. Flores nequaquam

semper umbellati, sed saepius solitarii geminive, ut vi-

detur abortu. Pedunculi semper articulati, ad genicu-

lum bracteis paucis minutis donali. Calyx in fruclu

persistit.

Malpigiiia nitida ) rrr , „,_

) West l. c. p. 286. urens } r

BANISTERIA (DC. 1. c. p. 587.)

40. Banisteria periplocaefolia DC. I. c. p. 589.

Specimine a Candollio hoc sub nomine atque eadem ex insula accepto cerlissimi sumus facti, nos eandem ha- bere planlam, quam insuper iisdem sub formis servamus ac Candollius, foliis eximie magniludine et forma variabi- libus, nunc 3 fere poll. longis, sesquipollicem latis, nunc pollice paullo longioribus, semipollicem latis, in eodem ramo mox oblongo-linearibus, mox late elliptis subrotun- disve. Foliorum basis saepius revera cordata. Petiolus ad insertionem ulrinque glandula nigricante, pezizaeformi, lateri ejus insidente, ornatus. Corymbi 20 30 flori, pe- dunculis infimis vix pollicis longitudinem attingentibus, omnibus paulo supra basin articulatis et bracteolalis. Cau- lis dextrorsum volubilis.

Banisteria purpurea ) T„ , „._.

i -c /• \ West l. c. p. 286. lancijolia } r

SAPINDACEAE. (DC. prodr. 1. p. 601J

CARDIOSPERMUM (DC. 1. c)

41. Cardiospermum Halicacabum L., DC. 1. c. Indiae Orientalis et forsan Caribaearum indigenum dici-

4r Bd. U Heft. 6

82

tur, omnes reliquae species Americanae, una Africana, sed Card, grandißorum ad Congo fluv. provenit, nee non spe- cies ab Halicacabo vix distinguenda (cfr. R. Br. verm.

Sehr. 1. p. 1SS.J

Cardiospermum bipinnatum West l. c. p. 281.

SERJANIA (DC. 1. c. p. 602.)

42. Serjania lucida Schum., Hb. Willd. n. 7723. speeimen Vahlianum.

Caulis angulato - sulcatus, inferne glaber, ad apices pi- lis brevibus rufidulis obsitus. Folia petiolata, biternata, glabra, supra lucida, peliolus communis non alatus nee rami ejus laterales, sed supra canaliculatus mediaque li- nea elevata piligera notalus. Petioli breves pariiales s. foliolorum sunt alati. Foliola ex ovato- aut elliptico-lan- ceolata acuta; a medio ad apicem inaequaliter serrata, im- paria magis evolula, paribus, lateralium saltem triadum, mi- noribus ovalis subroiundisve. Ex axillis foliorum superio- rum proveniunt racemi bipollicares e racemulis compositi et sub floribus cirrhis duobus planis deorsum convolutis instrueti. Racbis omnis et calyx extus tenuiter pulveru- lento- quasi pubescens. Rachides partiales saepius oppo- siti peduneulique bracteis minimis acutis suffulciuntur. Filamenla pilosa. Fruclus non vidimus.

Paullinia curassavica West l. c. p. 281.

MEL1COCCA (DC. 1. c. p. 614.)

43. Melicocca bijuga L. (descr. et depict. apud Jacquinium et Jussieuum.)

Specimina aeeepimus fructibus junioribus onusta. Rete vasculosum in foliis siccis utrinque prominulum, venae, alter- natim e costa media plana prodeuntes, marginem peiunt, quem sequuntur usque dum cum sequenti anastomosant.

83

DODONAEA (DC. 1. c. p. 616.)

44. Dodonaea viscosa L.

Filamenta brevissima. Antherae ovales basifixae, lo- culamentis appositis longiludinaliter dehiscentibus. Sta- mina tota calyce paullo breviora. Stylus 2 lin. et ul- tra longus, stigmaie bi- aut trifido, hinc fructus bi- aut trilocularis, bi - aut trialatus in eodem ramo. Folia juniora et fructus juniores viscosissima, quasi vernice obducta. Spermophorum in medio dissepimento , in unoquoque lo- culamenlo bina gerens semina subglobosa laevia atra, quo- rum analysin vide apud Gaertnerum. Funiculus umbili- calis hilum intrans paululum dilatatur efficitque carunculam parvulam rubram.

MELIACEAE. (DC. prodr. 1. p. 619J

IMELIA (DC. 1. c. p. 621.)

45. Melia Azedarach L.

Ex India orienlali orta in Sti. Thomae insula culta. Trichilia spondioides West l. c. p. 284. Guarea trichilioides West l. c. p. 281. Swietenia Mahagoni West l. c. p. 285.

AMPELIDEAE.

(DC. prodr. I. p. 627.J

CISSUS (DC. 1. c. p. 627.)

46. Cissüs sicyoides L.

Ab hac, non solum in insulis Indiae occidentalis sed eliam in Continente, vulgari specie, immerilo divulsas cre- dimus tarn Cissum ovatam Lamarckii, quam smilacinam

6*

84

Willdenowii, satis diversam ab C. smilacina H. B. K. «Tarn Jacquinius dicit in stirpium Americanarum descrip- tione: ,,Folia . . . a cordata ngürä ad ovatam variantia in locis variis. Plerumque enim in Martinica inveni ma- gis minusve cordata, e qua insula desumpla est icon, in Domingo e subrotundo- cordata, vel ex oblongo etiam cor- data, nee raro lunc semipedalia ; Carthagenae ovato- cor- data, ovata in Cuba, et oblongo - ovata in Jamaica"; in noslris quoque speeiminibus foliorum basis mox cordata mox ovata, lamina nunc angustior nunc dilatata. Cissi sicyoidis Hb. Willd. n. 3009 speeimen exaete cum noslra planla convenit, Iectum est ab Humboldtio ad Fuentes. Cissus smilacina Willd. horli Berolinensis e foliis ob- longo-ovatis differentialem petit notam, omnino negandam. Ciss. ovata a nobis non est visa, disiingui vero non me- retur ex datis cbaracleribus. Omnibus bis Cissis eadem foliorum indoles et serratura, omnibus eadem inflorescen- tia. Bacca in nostris speeiminibus monosperma. Semen obovatum, basi acutum, epispermio satis duro sed tenui, cujus testa nigricans altero latere ad basin fossulis dua- bus fere semilunaribus est instrueta, cujus tegmen albi- dum laevissimum albuminis cavitates intrat. Albumen fuscescens, corneum, semini conforme, eodemque modo fos- sulis instruetum, quae per substanliam albuminis fere usque ad oppositum latus apicemque procedunt, cavilates- que duas angustas efformant haud inter se confluentes, sed ab invicem distinetas, quae in dissecto albumine variis sub formis sese ostendunt.*) Embryo albus, parvus, in

*) Similes cavitates at minus profundas vides in Leeae (Aquili- cia Otillis Gärtn. SemA. /.57. p. 275.) et Vitis, confinium generum, sfminibus, locum insert ionis indicant : hinc in drupis abortu monosper- mis seminis facilior contemplatio.

85

basl acuta albuminis, al in latere laevi haud cxsculpla (ad dorsi basin) ercctus, radicula acuta.

47. Cissus acida L., Hb. JVilhl. n. 3011. speci- mina hortensia.

Folia hujus plantac in statu sicco niembranacea ; crassa et succulenta in recenti. Foliola ovala, basi cu- neata et inlegerrima, ceterum irregulariter grosse aut sub- inciso-serrata, serratuvis acutissimis subcuspidalis. Stipu- lae lineari-lanceolatae. inlegerrimae, sublaleatae, vix ultra 2 lin. longae. Planta nimis fragilis.

Cissus obovata West L c. p. 270.

ZYGOPHYLLEAE.

(Adr. d. Juss. Mein, sur les Rutacees p. 67. )

TR1BULUS (Juss. 1. c. p. 08.)

48. Tribulus viaccimus L.

Propriam ul formaret scclionem in Tribuli genere di- gnior nobis videlur haec species, quam ut cum Scopolio genere (et nomine Kalistvoemia) dislinguatur. Omnia ge- neris in bac slirpe praeter fructum, inermem sed lubercu- latum; 10-coccum, nee 5-coccum; coccis monospermis, nee di-aut polyspermis.

Tribulus clstoides West 1. c. p. 285,

CELASTRINEAE.

(DC. prodr. 2. p. %J

ELAEODENDRON Jacq. (DC. 1. c. p. 10.)

49. Elaeodendron xylocarpmn DC. 1. c. p. 11. Cassine xylocarpa f^ent. ChoLv t. 23.

86 ;

Quaeritur sub hac specie a Candollio: An cum se- qiiente (El. rotundatum) genus proprium? Sedulo no- stram examinavimus stirpem, attente fructus strucluram c. illa Elaeodendri indici in Gaertn. Sem. 1. t. 57 p. 274 comparavimus, paucasque animadvertimus differentias, non tanti forsan aestimandas, ut novum exinde genus possit exstrui, quas vero subjungimus aliorumque judicio submit- timus. Fructus plantae nostrae differt a fructu Elaeoden- dri orientalis: putamine nee extus hirto nee sulcis tribus profundis exsculpto ; semine omnino laevi nee vasis un- dulatis et reticulatis insignito. Quum igitur in nostra ne minimum adsit arilli vestigium, ad sequentem potius acce- dere videtur tribum, in qua vero semina plerumque pen- dula, quae in nostra ereeta.

Fructus in planta Thomasiana: drupa ovato - subglo- bosa acutiuscula (diametro transversali 10 circiter, axili 12 poll. longo). Sarcocarpium videtur exsuecum coriaceum, est lineam crassum, arete adhaerens endocarpio, quod cras- sum, lignosum, durum, intus triloculare. Loculamenta in- tus laevissima, unum foventia semen, allero semper abor- tivo et prope basin in latere axem speetante, ubi funicu- lus prodit umbilicalis, repeviendo. Semen amygdaliforme, (axis 6 - 7 lin,, diameter transversalis major inter mar- gines 4 lin. longus), margine apiceque acuto, basi subtrun- cata, lateribus irregulariter depresso - convexis , erectum. Epispermium tenue, albumini adhaerens, fuscum, nitidu- lum, hilum interne altero truncatae basis in angulo, orbi- culare, pallidius coloratum. Albumen semini conforme te- nue, carnosum. Embryo albumine candidior, fere longitu- dine seminis, intrarius, orthotropns ; radicula brevis tubercu- liformis, cotyledones magnae, planae, foliaceae, ellipticae. Flos pentamerius verlicillls alternantibus. Ovarium disco glanduloso cinetum. Folia ab ovali (3 poll. longa) forma ad suborbiculalam (1* poll. longain) variantia, apice nunc

87

acutiusculo nunc valde obtuso, margine hie inlegerrimo, illic in superiori parte dentibus obsoletis subrepando. Cy- mae florum parvulorum Iongc peduneulatae , folia tarnen vix paululumve superanles, ex axillis foliorum in ramis hornotinis prorumpunt, nunc oppositae, nunc alternae.

Alteram huic affinem speciem El. rotundatum DC, a Berterone in Sancti Thomasii paludogis salsis leetam, vix diversam, varielatem potius censemus,

MYGINDA.

(Char. gen. v. ap. H.B.K. Nov. gen. et sp. VII. p. dl.)

50. Myginda latifolia Sw., Hb. WIM. n. 3226. speci- meu Vahtianum.

Nulluni dubium, quin nostra sit planla auetorum. Ge- neris character apud Candollium 1. c. p. 12 minime qua- drat in nostram speciem, cujus fruetus immaturi et maturi, drupam praebent monopyrenam , pyrena uni- aut bilocu- lari, loculis monospermis, semine in fundo loculi affixo erecto. Character vero a Kunthio datus melius convenit, licet nux drupae dicatur monosperma, quod vero ex Swartzii descriptionc, nee ex propria resullat observatione.

Provenit et in hoc frutice abnorme florum augmen- tum, pro cymis pauci- 3 5floris naseunlur paniculae mul- tiflorae, saepe plures ex eadem axilla, floiibus vero vix rite evolutis, degeneribus.

Celastrus polygamus n. sp. Vahl, TVesl L c, p, 276.

RHAMNEAE. (DC. proclr. 2 p. 19.J

CEANOTHUS. (DC. I c. p. 29.)

51. Ceanothus reclinatus L'Her,, Hb. JVilld. n. 4707. Cum Willdenowü speeimine, verosimiliter Parisiis

88

accepto, plane conveniunt coplosa hujus stirpis specimina, nee longe ab hac specie distat C. cubensis, quem ex spe- eimine Berleriano Domingensi novimus, nee C. colubrinus, nondum visus et ignotus.

Omnes fere partes, pagina foliorum supera fruetibus- que exceplis, plus minusve pilis brevibus adpressis ferrugi- neis obteguntur, quos vero in foliis aetate magis prove- ctis vix nisi ad nervum venasque majores observabis. Cap- sula generis, semina atra nitida.

52. Ceanothüs ferreus DC. /. c. p. 30.

Specimina aeeepimus pauca florifera fruclusque junio- res fefentia, bene congrua cum iis a Balbisio eodem sub nomine aeeeptis. Omnino glaber. Rami saepe oppositi. Folia bipollicaria, pollicem circiter lata, plane obtusa aut obtuse acuminata, fere semper emarginata, nervo haud prominulo, penninervia, venis margin e arcuatim coneur- rentibus.

GOUANIA (DC. 1. c. p. 38.)

53. Gouania domingensis L., Hb. TVilld. n. 18997 fol. 1 et 3, exel fol 2.

Cirrhis, toto habitu et fruclu aliquantulum Guaniae Serjanas et Paullinias aemulant.

Haec notissima species omnibus in Anlillis crescere videtur, vidimus ex insula Stae. Crucis.

Rhamnus Jujuba

ellipticus

i colubrinus

, , > West l. c. p. 2/6.

glabratus I

laevigatus

polygamus Schaefferia completa West 1. c. p. 310.

89

SAMYDEAE.

(DC. prodr. 2 p. M.)

SAMYDA (DC. L c.)

54. Samyda serrulata L., Hb. WiUd. n. 8341/. 2.*; Specimina vidimus ex insulls Trinita lis, Stae. Crucis

et Sti. Thomae, folia in omnibus quoad formam et magni- tudinem valde variabilia, serraturis interdum inaequalibus. Rami juniores flexuosi, rufo-ferrugineis villis tecti. Flo- res dimidium pollieem circiter aequanles, extus pubescen- tes. Fructus globosns, stylo persistente mucronatus. Samyda decandra JVcst l. c. p. 286.

CASEARIA (DC. 1. c. p. 48.)

55. Casearia romißora Valil, Hb. JVilld. n. 8347 fol. 1. (^fol. 2. Iroucana Aubl. in schcdula signitum, tota alia est plant a, jam foiiorum indole diversa, sed ex specimine manco non ernenda.)

Frutex flores fasciculalim congestos pedicellatos osten- dit in summis rarais annotinis, ex axillis foiiorum delap- sorum, et simulac hornotini rami foliosi progerminant ex ramorum florentium apicibus. Fructus igitur conspicis in ramis nudis sub folioso apice, sunt cylindracei, utrinque obtusi, breviter mucronali. Semina dilute fuscescentia, opaca. Folia adulta c. peliolo ad sex pollices usque sese

*) In Hb. Willd. I. c. fol. 1. asscrvatur ramus plantae Domin- gensis, quam S. velutinam Candollii fore suspicamur. Arlscriptutu est in scliedula adjacente a Brcdemeyero : Frutex 7 8 ped. , floribus majusculis albido-virentibus in axillis foiiorum solitariis; fructibus majusculis subglobosis 3valvibus rubescentibus subpilosis, multa se- mina parva in pulpa continentibus. Crescit in fruticetis ad colles in 6olo viliori.

90

extendunt, lalitudine 2|- pollices aequantia aut superantia, omnino glabra, sed juniora, primum se evolventia,, in aversa pagina, at praesertim in nervis venisque primariis ejusdem lateris, pilis albidis sunt adspersa,, qui pili densissime in- vestiunt stipulas subulato-acuminatas, vix 2 lin. longas, hinc dilule - ferrugineas.

56. Casearia parviflora Willd., Hb. Wüld. n. 8350 fol. 1. (fol. 2 et 3 aliam sistunt formam foliis minori- bus haud conspicue punctatis, sed nomine C. parviflora Fahl signatam, de qua infra).

Rami juniores laevissimi, foliis breviter petiolalis al- ternis, disliche dispositis, petiolo supra canaliculato 4 cir- citer lineas longo. Foliovum lamina elliptico - ovata , basi plus minusve obliqua et acuta, apice acuminata, acumine protracto obtuso, margine inordinale serrato, pagina utra- que glabra laevique et opaca, sed punctis numerosis ellip- ticis pellucidis luci ob versa notalur. Nervus medius 'sub- tus magis prominens, quam venae ex eo subarcuatim pro- dientesi et antequam marginem atlingunt inter se anasto- mosantes. Folia maxima 5 poll. longa, 2 poll. lata, alia 3 poll. longa, 13 15 lin. lata; dantur et minora. Flo- res axillares, pedicellati, copiosi, pedicellis petiolum circi- ter aequantibus. Cum hac nostra planta conveniunt et specimina eodem sub nomine a Candollio ex insula Por- loricco accepta.

Varietas microphylla.

Alterius huic affinis formae specimina possidemus fructifera, a praecedenti differentia: foliis minoribus, primo adspectu impunclatis, ad summum 3 poll. longis, 15 16 lin. laiis, sed minoribus quoque ultra pollicem vix extensis, ceterum forma et serratura convenientibus. Puncla pel- lucida haud desunl, sed visu difficiliora ; folia ut solis luci aul lampadis flanimae obvertas oculoqne armato inspicias necessc, minora minori in copia tunc videbis. Quae pun-

91

ctorum translucentium inopla ex provectiori pendens ae- tale videri posset, quum omnia nostra specimina sint fru- ctifera ut et altenim 3&. JVilld. n. 8350 /o/. 3, sed spe- cimen /. c. fol. 2 est floriferum nee aliter diversum. Pro- pria igitur videtur forma, proxima Cas. parviflorae Om- nibus numeris, sed diversa foliis non conspicue pellucide punetatis nee ullo modo iranslucentibus, insuper ex toto minoribus. Flores simili modo dispositi. Fructus globosus subglaber (diametro circiter 51ineari) calyce suf- fultus et stylo pubescente lineam et ultra longo supera- tus. Utrumque Hb. Willdenowiani speeimen ad hanc spe- etans formam nomine Samydae parviflorae est donatum.

TEREBINTIIACEAE.

(DC. prodr. 2 p. 61.J

ANACARDIUM (DC. 1. c. p. 62.)

57. Anacardiüm Qccidentale L.

Filamentum longius anthera orbalum non observamus in Americana planla, sed donatum anthera completa ut minora. Folia subtus in axillis venarum scrobiculata , ve- nae primariae apice bifurcae magnam venarum lateralium copiam utrinque emillunt, in quarum omnium axillis scrobiculi.

COMOCLADIA (DC. 1. c. p. 65.)

58. Comocladia ilicifolia Sw.

Folia 6 7 poll. longa, peliolus pilis ferrugineo- brunneis patentibus brevibus dense obsitus, Ins el nervo- rum inferam paginam oecupantibus. Nervus semper, ve- nae primariae saepius, nee unquam omnes, subslantiam folii superant spinasque breves subulatas formant, aliis ve-

92

nis anteguam marginem attingunt bifurcis. Scrobiculo- rum vestigia adsimt. Flores minuti, glomerati, in apicibus ramorum longis pedunculis insident, ut petioli pilosis.

SPONDIAS (DC. 1. c. p. 74.)

59. Spondias purpurea L.

Una cum foliis prorumpunt in ramis homotinis flo- rum racemi axillares et terminales pauciflori. Flores parvi, pedicellati; pedicellus 1 \\ lin. longus, basi bractea suffultus, in medio circiter bracteolis duabus sub- opposilis instructus. Omnes bracteae minulae, squami- formes, acutiusculae, sub lente brevissime ciliatae. Eodem modo et sepala obtusa sunt ciliata, nullo modo autem petala, sepalis multo longiora. Slamina longitudine peta- lorum, filamenlis complanatis, loculis adpositis longiludi- naliter intus dehiscentibus. Styli 4 5 erecti, brevissimi, distantes, stigmatibus depresso-capitatis. Folia pinnata c. impari, paribus 1 10. Foliola basi obliqua, nervo submarginali noiata, integerrima, ad summum \\ poll. longa. Petiolus communis et foliolorum nervi tenui pube interdum sunt tecti.

Spondias lutea West 1. c. p. 286.

BURSERA (DC. I. c. p. 78.)

60. Bursera gummifera Jacq.

,,Ex hac arbore stillat Gummi, illi Tragacanthae sub- simile." Ehrenberg. Descriptio Jacquini bona. Foliola ad summum 2 poll. 10 lin. longa, 1 poll. 8 10 lin. inferne lata; minora \\ poll. longa, 8 10 lin. lata, basi magis ovata aut aeuia, ceterumque forma varia. Juniori in statu petiolus communis et partialis cum basi nervi medii pi- lis albis laxis cooperti videntur, mox vero decidunt pili, partesque omnes glaberrimas relinquunt.

93

Mangifera indica West 1. c. p. 276. Icioa altissima West l. c. p. 281.

Terebinthaceis affine genus:

SURIANA (DC. 1. c. p. 91.)

61. Süriana maritima L.

Frutex late vagans, satis notus, sed dubiae affinilatis, liabiiu et embryone Cneoro affinis: ad Geraniaceas non duceremus , melius novae familiae antistes*

Continuabitur.

94

DE ANTHERIS

ET

POLLINE ASCLEPIADEARUM.

SCHLECHTENDALIO suo EHRENBERG. S. P. D.

Cum nuper in eo versabar, ut Asclepiadearum formas ex Africa Berolinum a me delatas percenserem novasque delineandas darem, in aliqua habessinica forma in characte- rem graviusculum in ilinere a me notatum denuo inquisivi, ejusque veritalem admiratus sum. Videram nimirum anno CI01DCCCXXV, dum vivam plantam, Stopcliae quadran- gulae Forskälii simillimam, in maris rubri insula Da- lac organorum cognoscendorum caussa ad vivum reseca- bam, corpuscula flava , antherarum et pollinis penduli no- mine apud bolanicos venientia, non massam ceream cellulo sam esse, sed ab utriculis distinctis, liberis, membrana se- parabili involutis, plurimis formari. Ob gravem illum characlerem et organorum fructificationis terminum, ipsam corollae faucem non superantem, nee non ob massam pol linis non utroque margine opacam, hanc plantam Caral- lumae , Browniano generi, cui quod ad reliqua proxime accedit, addere haesitavi et oculatissimi illius generis au- ctoris observaliones, qua par est observantia, plurimi faciens, novam formam una cum Stapelia quadrangula Fors- kälii Desmidorchidis (quae, pollinis cerei loco, utricu-

95

lornm fasciculum membrana inclasum gerat ) novo generico nomine distinguere satius duxi.

Miram dein illam fructificationis organorum diversita- tem cum mira Carallumae asiaticae habilus exlerni simi- litudine conjunctam denuo saepe mecum volvi saepeque de- nuo contemplatus sum, neque semel rem aliter vidi. Jam cum in eo ipso pollinis charactere Brownius non solum generum, sed tribus characteres cerlos niti statuerit, ex unico reliquis conformi genere novam Asclepiadearujn tii- bum consliluere dubitanler molitus sum, idque tum demum ausus sum, cum similem antlierarum strucluram in Orchi- dearum familia a botanicis sancitam esse perpenderam.

Serius aliquando de observationum quoad antherarum strucluram a celeberrimis viris factarum eulogia dubita- tioni locum dedi et in vulgarium Asclepiadearum formas, antequam publice de illis, quae supra retuli, verba face- rem, a me ipso denuo inquirendum esse censui.

Cogitalo subito successit factum. Ad manus fuit As- clepiadis syriacae florum umbella sicca, alius cujusdam observalionis faciendae caussa multis diebus ante viva ex horto botanico petita. Madefactis nonnullis floribus mas- sam pollinis ceream dictam accuratius examinare coepi.

Ecce sortem! In vulgari Asclepiadearum forma utri- culos pollinis ab antherae aliqua membrana bene distin- ctos luculenter vidi. Jam alias ex horto sicco meo arces- sivi formas Kcmahiam, Pevgulariam, Oaystclma, Calo- tropidem, Asclepiades et Cynancha . in iisque omnibus diversissimis ejusdem familiae formis eandem rem obser- vavi non alio sese habere modo. Non contentus de expe- rientia mea ex herbis siccis petita, hortum botanicum re- gium et Ottonem nostrum adii, qui in vivarum planta- rum floribus, hoc mense raris, discerpendis facilis subve- nit. Stapeliam. crassam, grandifloram el vetulam pro* montorii bonae spei africani notissimos incolas et Ascle

96

piadem curassavicam cum angustifolia, Novembre mense Berolini florentes examinavi , neque in his omnibus ac singulis utriculos pollinis et antherae membranam separa- bilem distinctam frustra quaesivi.

Hyemis ineunlls tempore, varietatis et multitudinis florum avaro, non ea, qua meretur, hanc rem cura tra- ctare polui, attamen observationum, quam hucusque facere licuit, haue Tibi habe summam:

•Asclepiadearum formae, quibus massa pollinis cerea adscribi solet, quaeque physiologiae botanicae ad hunc usque diem semper cruci et offendiculo fuerunt, a reliquis planus quod ad antherarum apparatum perparum aberrant.

1. Corpusada flava , a cohmmae fuscis corpuscu- lis (connecticulo s. antherlo?) pendentia, ajitherarum singulos locidos eocacte referunt.

2. Antherae Asclepiadearum conflchintur bursa mem- branacea interdum cellulosa in latere sutura (apud Sta- pelias tumida et cartilaginca) instrueta et fissili, polli- nis utriculos elongatos eorumque multos longissime cau- datos gereute et emittente.

3. Pollinis utriculorum caudae omnes, dum bursa sua includuntur, suturam versus speetant.

4. Pollinis utriculi , qui in reliquis plantis globi formam appetunt, in Asclepiadeis vero elongati et cau- dati cernuntnr, eadem in omnibus massa granulosa re- pleti sunt.

5. Pollen, quod in reliquis plantis siecum est, apud Asclepiadeas oleo? circumfuso et viseido perunetum de- prehenditur, quo difßcilius dispergitur.

6. Pollinis appendices Brogniarti ab Asclepia- dearum pollinis caudis eo differwit, quod'hae ad ipsam pollinis naturam pertinent, illae vis vitalis alieujus ex- ternae effectuui produnt, et in ipso pollinis flssionis momento demum accedunt.

An-

97

Antheram Asclepiadearum (A. syriacaej latere rup- lam etpollinis copiosos utriculos longissime caudalos prae- pendentes aliquoties observavi.

Vere proximo fore spero, ut hujus argumenti plures, non ideas, sed observaliones Tibi narrare possim. His ulere mecum et fac ut valeas.

Datum Berolini d. XIX. Novembris CIOIOCCCXXVIII.

4r Bd. is Heft.

98

Ueber das periodische tägliche Wachsthum einiger Gctreidearten.

Vom

Professor E. Meyer in Königsberg.

Im Fünften Bande der Verhandlungen des Berliner Garlenvereins , Seile 110, habe ich einige Beobachlungen über das Wachsthum des Schaftes einer Amaryllis Bella- donna bekannt gemacht. Ihr Schaft ward täglich dreimal gemessen, und zwar Mittags um 12 Uhr, Morgens und Abends um 6 Uhr. Es ergab sich aus den Messungen, theils, dafs das Wachsthum der Pflanze am Tage sehr viel rascher war als bei Nacht, theils, dafs es zu allen Zeiten rasch genug war, um bei Messungen in noch kür- zeren Zeitabschnitten, auch ohne Hülfe eines Mikroskops, die gröfsere oder geringere Zunahme deutlich erkennen zu lassen. Ich zweifelte nicht, dafs noch viele andere und gemeinere Pflanzen zu dergleichen Beobachlungen geeig- net wären, und beschlofs, eine Reihe von Versuchen in der Absicht anzustellen } den täglichen Gang des Wachs- thums, wenn ich mich so ausdrücken darf, zu erforschen.

Der Schaft solcher Zwiebelgewächse, die nur eine einzige Blume oder eine Dolde in einer Spatha tragen, eignet sich ohne Zweifel am besten zu solchen Beobach- lungen, nicht nur weil alle Zwiebelgewächse ihren Schaft sehr rasch zu treiben pflegen, sondern auch, weil die Zwiebel eine bestimmte Basis, die Spatha einen bestimm- ten Endpunkt für die Messungen darbietet. Da es mir

99

aber an solchen Gewächsen in hinreichender Menge fehlte, und ich wohl einsah, dafs nur die Durchschnitte aus zahl- reichen, unter gleichen Verhaltnissen angestellten Beob- achtungen ein ziemlich sicheres Resultat erwarten liefsen, so entschlofs ich mich, meine ersten Beobachtungen an keimenden Getreidearten, also an Blättern, anzustellen. Der Erfolg übertraf meine Erwartung; ich fand, dafs die periodischen Beschleunigungen und Retardationen des täg- lichen Wachsthums unier ähnlichen äufsern Verhältnissen sehr regelmäfsig sind.

Ich legle in mehrere Blumentöpfe je drei ausgesuchte Körner, iheils von Weizen, theils von Gerste, und wählte nach begonnener Keimung zu den Versuchen diejenigen Töpfe, in denen die drei Pflänzchen am gleichmäfsigsten erschienen. Diese Töpfe nahm ich aus dem Gewächs- hause in mein Zimmer, um das Wachs ihum der Pflanzen regelmäfsig alle zwei Stunden zu messen.

Die erste Reihe von Versuchen machte ich an sechs Weizen- und eben so viel Gerstenpflanzen, von denen aber eine vor Beendigung der Versuche erkrankte, vom Uten März Abends 8 Uhr bis zum löten März Morgens 8 Uhr. Mein meteorologisches Tagebuch enthält aus die- sem Zeitraum folgende Angaben über den Sland des Reau- mürschen Thermometers im Freien und im Schatten, so wie über die Klarheit oder Bedecktheit des Horizonts:

Thermometer nach

Reaumur.

Morgens iNachmit.

7 Uhr. | 3 Uhr.

Bemerkungen.

+ 1,50 0,00 + 1,00 4- 2,00 0,25 16 0,00

4,00 3,50 1,75 2 25 2,25 2,00

Sonnenschein bis gegen Abend.

Nach 4 U. N. bedeckter Himm. Sehr trübe und feucht.

Sonnenschein.

7*

100

Das Zimmer ward vermittelst eines ' grofsen Poreel- lanofens täglich nur einmal des Morgens zwischen 5 und 6 Uhr geheizt, und Nachts durch sehr diehlc Fensterla- den verschlossen, die in der Morgendämmerung wieder geöffnet wurden. Die Töpfe standen am Tage am Fen- ster, Nachts und während der Messung, die jedesmal fast 10 Minuten währte, auf einem Tisch, etwa 10 Fufs vom Fenster entfernt, dem Ofen aber nur wenig näher. Ein Reaumürsches Thermometer, welches gleichfalls am Fen- ster in gleicher Höhe mit den Töpfen hing, beschattet war, und vor jeder Messung beobachtet ward, zeigte die Temperatur im Zimmer wie folgt:

den 11.

den 12. j den 13.

den 14.

den 15.

den 1<>.

8 U. Vm.

4- 14°,00|-

- 16°,00-

■- 15°,25

4- 16°,00 -f 16,50

-f- 14°,00

10- -

17,50 j-

- 17,00 -

■- 16,75

12- M.

-- 17,75 -

- 17,50 -

- 16,75

+ 17,25

2 - Nm.

-- 17,50 -

- 17,50 -

- 16,75

4- 16,50

4 - -

+ 17,25 -

- 17,00 -

- 16,75

+ 16,00

6 - -

+ 17,00 -

- 16,75 -

■- 16,25

4- 15,50

.

8 - -

+ 15°,50

4- 16,25 - 4- 15,75 -

-- 16,25 -

- 15,50

+ 15,25

10- -

-- 15,75

- 14,75

+ 14,75

Es ergiebt sich hieraus, dafs der Gang der Tempera- tmveränderungen im Zimmer, obgleich künstlich hervor- gebracht, doch dem normalen Gange der Tempera turver- änderungen im Freien ziemlich ähnlich war, dafs nämlich der niedrigste Stand des Thermometers (der in der Ta- belle nicht angegeben ist, aber niemals unter -\- 13° R. herabsank) zwischen 5 und 6 Uhr Morgens eintreten mufste, um die Zeit der Heizung des Ofens; dann schnelle Erhebung der Temperatur bis gegen 2 oder 3 Uhr Nach- mittags; von da ab aber langsames Zurücksinken bis zum niedrigsten Thermomet.erstande. Das Licht wirkte durch die grofsen Fensterscheiben fast eben so stark auf die ein- geschlossenen Pflanzen , als ob sie im Freien gestanden hätten. Begossen wurden sie mit Regenwasser durch Un-

101

tersälze unter die Töpfe und so viel wie nöthig war, um die Oberfläche der Efdc in den Top Ten mäfsig feucht zu halten, einmal am Abend des 12ten, nochmals am Abend des 14ten März. Ich glaube nach dem allen hehaupten zu dürfen, dafs die Pflanzen in meinem Zimmer unter sehr ähnlichen äufsern Einflüssen wuchsen, als wenn sie während des Frühlings im Freien geslanden hätten.

Zur Messung bediente ich mich eines Pariser Fufses, dessen Zolle in 12 Theile oder Linien gclhcill sind. Die Viertellinien konnte ich ohne Yergröfscrung noch sehr gut sehätzen. Die ziemlich hreite Basis des Maafsstoekes setzte ich bei jeder Messung dicht neben die Pflanze un- mittelbar auf die Erde, und zwar jedesmal auf dieselbe Stelle, welche vor der ersten Messung schon etwas fest- gedrückt war, später aber so wenig als möglich gedrückt ward. Dafs ich stets Sorge getragen habe, den Maafsstock vertical zu richten, und das Auge beim Ablesen weder zu hoch noch zu niedrig zu halten, so wie, dafs ich die zwölf zu den Beobachtungen dienenden Pflanzen beständig in derselben Reihenfolge gemessen habe, also die erste genau um die in den nachfolgenden Tabellen bemerkte Zeit, die folgenden regelmäfsig einige Minuten später: dies alles versteht sich von selbst. Kleine Beobachtungs- fehler sind ohne Zweifel vorgegangen; doch glaube ich versichern zu können, dafs auch die grossesten niemals mehr als höchstens ein Achtel einer Linie betragen ha- ben, und folglich, da ich ,nur Viertellinien notirt habe, nicht störend sind.

Noch mufs ich bemerken , dafs ich jedesmal bis zur Spitze der ganzen Pflanze mafs, also in verschiedenen Zei- ten bis zur Spitze verschiedener Organe. Denn bekannt- lich erhebt sich beim Keimen der Gräser zuerst die schei- denförmige Kotyledo über die Erde, und verlängert sich etwa bis zu einem Zoll oder etwas darüber. Sodann tritt

102

aus ihrer Mündung das zur Spitze eingerollte zweite Blatt hervor (ich sage das zweite Blatt, denn die Kotyledo selbst ist nach meiner Ueberzeugung bei den Gräsern, wie bei allen Pflanzen, nichts anders als erstes Blatt, oder Segment des ersten vollen Blattkreises). Zu Anfang mafs ich also bis zur Spitze des ersten Blattes; wenn aber das zweite Blatt über dem ersten hervorgetreten war, bis zur Spitze dieses zweiten. Hätte ich von Anfang an bis zur Spitze des zweiten Blattes messen können, ohne das erste zu verletzen, so würde das Wachsthum der drei Weizen- pflanzen a, b, c. im Topf No. I, und der drei Gersten- pflanzen g. h. i. im Topf No. III., in der ersten Hälfte des ersten Bcobachlungstages noch etwas rascher erschie- nen sein, als meine Tabellen es darstellen; denn diese sechs Pflanzen hatten ihre Kotyledo beinahe schon ganz ausgebildet, als ich die Messungen begann. Die sechs übrigen Pflanzen in den Töpfen No. II. und No. IV. sa- hen am Abend des 11. März kaum aus der Erde hervor, und liefseu, mit Ausnahme der einen erkrankten, erst am 13. die Spitze des zweiten Blatts sehen, obgleich alle Kör- ner am 7. zu gleicher Zeit gelegt waren. Bei diesen Pflan- zen erstreckt sich daher auch der Einflufs meiner Mes sungsweise bis zum 13.

Am Morgen des löten hatte das dritte Blatt der drei Weizenpflanzen im Topf No. I., und der zwei gesunden Gerstenpflanzen im Topf No. IV., etwa \ der Lamina des zweiten Blatts erreicht; letzteres war noch in vollem Wachsthum. Bei den drei Gerstenpflanzen im Topf No. III. hatte das dritte Blatt um dieselbe Zeit schon über die Hälfte der Lamina des zweiten erreicht; und bei den Pflanzen g. und h. dieses Topfes war gar keine Ver- längerung des zweiten Blattes in der letzten Nacht wahr- zunehmen. Bei den drei Weizenpflanzen endlich im Topf No. II. war das dritte Blatt noch gar nicht sichtbar.

103

Aus dem allen werden die Leser den Grad der Zu- verlässigkeit, den jede einzelne jetzt mitzuth eilende Beob- achtung verdient, leicht abnehmen können. Zur Beglau- bigung der daraus gezogenen Resultate schien es mir aber nolhwendig, die sämmtlichen Beobachtungen, nicht blofs die daraus abgeleiteten Durchschnittszahlen, abdrucken zu lassen.

104

Zeit der Beobachtung.

Länge der Weizenpflanzen

1

im Topf No. I.

im Topf No. II.

Tag. 1 Stunde.

a. |.

b. 1 c.

d. !

e. | f.

März.

,„

Soch mit der Erde

11

8 Uhr

Nm.

o'

10,50

o"

8',50

O" 5,'50

gleich.

12

8 -

Vm.

1

6,00

1

4,50

1 0,00

0

4,00

0

3,00

0 3,00

10 .

.

l

8,50

1

7,50

1 1,00

0

4,25

0

4,50

0 4,Oo

12 -

_

1

8,75

1

8,50

1 2,75

0

4,50

0

5,50

0 5,25

2 .

Nm.

1

11,00

1

9,50

1 4,50 0

5,50

0

6.50

0 6,50

4 -

.

2

0,50

1

11,25

1 6,00 0

7,00

0

7,50

0 8,25

6 .

.

2

1,50

2

0,50

1 7,00

0

7,50

0

S.00

0 8,75

8 -

.

2

3,00

2

1,50

1 7,75

0

7,75

0

9,00

0 9,00

10 .

.

2

3,25

2

2,25

1 8,75

0

8,25

0

9,50

0 9,00

13

8 -

Vm.

2

9,00

2

8.00

2 2,00

1

0,00

1

1.50

1 1,00

10 .

.

2

10,50

2

9,75

2 3,00

1

1,00

i

2,00

1 1,25

12 ,

m

3

0,00

2

11,00

2 4,50

1

1,50

1

2,75

1 2,00

2 .

Nm.

3

0,75

3

1,25

2 5,50

1

2,50

1

4,50

1 3,00

4 .

3

2,50

3

1,75

2 6,50

1

3,75

1

5,25

1 4,75

6 -

3

4,00

3

2,75

2 7,25

1

5,00

1

6,00

1 575

8 -

,

3

5,00

3

4,50

2 8,75

1

5,50

1

7,50

l 7,00

10 .

.

3

7,25

3

6,00

2 9,75

l

7,00

1

8.50

1 7,50

14

8 -

Vm.

4

0,50

4

0,00

3 3,50

2

0,25

2

0,50

2 0,50

10 .

w

4

2.00

4

1,25

3 5,25

2

1,50

2

3,00

2 1,50

12 .

.

4

3,50

4

2,75

3 6,75

2

3,00

2

3,75

2 3,00

2 .

Nm.

4

5,00

4

4,00

3 7,50

2

4,25

2

5,00

2 4,25

4 .

,

4

6,75

4

5,75

3 9,25

2

5,75

2

6,25

2 5,75

6 -

»

4

7,25

4

6,75

3 9,75

2

6,00

2

6,50

2 6,00

8 -

.

4

8,00

4

7,75

3 11,00

2

6,25

2

7,75

2 6,25

10 -

.

4

9,25

4

9,00

4 0,00

2

8,00

2

9,00

2 8,00

15

8 -

Vm.

5

2,00

5

1,50

4 5,25

3

0,50

3

1,50

3 0,50

10 .

.

5

3,50

5

3,25

4 6,50

«

2,00

.3

2,75

3 2,00

12 .

.

5

4,50

5

4,50

4 7,50

3

3,25

3

3,50

3 3,25

2 -

Nm.

5

5,75

5

5,50

4 8,75

3

4,00

3

4,75

3 4,25

4 -

5

7,50

5

6,75

4 10,50

3

5,25

3

6,50

3 5,50

6 .

.

5

8,00

5

7,50

4 11,25

3

6,75

3

7,50

3 6,75

8 .

«

5

9,00

5

8.25

5 0,00

3

7,50

3

8,00

3 7,50

10 -

.

5

9,75

5

9,00

5 0,25

3

8,25

3

8,50

3 8,25

16

8 -

Vm.

6

3,00

6

2,75

5 5,75

4

1,50

4

1,75

4 1,50

105

Zeit der Beobachtung.

Länge der Gerstenpflanzen

1

im Topf No. III.

im Topf No. IV.

Tag. 1 Stu

nde.

g. 1 h. | i. :

k. |

1. i m.

März.

tt »t»

ti !•>

>' tu

M.d Er-

.,. 1 „'

11 ,

8 Uhr

Nrn.

1 4,00

1 6,00

1 0,50

de gl.

0

3,00 0 3,00

12

S -

Vm.

1 9,00

2 0,50

1 4,50

o"

2,00

0

7,00

0 6,00

10 -

.

1 11,00

2 3,00

1 6,00

0

2,50

0

8.25

0 7,25

12 -

_

2 0,00

2 4,00

1 7,50

0

2,50

0

9/00

0 8,50

2 -

Nrn.

2 1,50 2 6;00

1 9,25

0

2,75

0

10,50

0 9,50

4 -

_

2 3,50 2 8,00 1 11,75

0

3,00

0

11,75

0 11,25

6 -

2 4,50 2 10,00 2 0,50

0

3,50

1

0,75

0 11,75

8 -

2 5,50 2 10,50' 2 1,00

0

4,00

1

1,50

1 0,00

10 -

_

2 6 00 2 11,50 i 2 2,00

0

4,75

1

2,00

1 0,75

13

8 -

Vm.

2 ll'OO;

3 3,50

2 7,00

0

6,00

1

4,00 1 3,00

10 -

.

3 0,2.'j

3 5,00

2 8,25

0

6,25

1

4,50 1 3,25

12 -

.

3 1 25

3 6,25

2 9,50

0

6,25

1

4,75 1 3,75

2 -

ISm.

3 200

3 7,50

2 10,50

0

6,25

1

5,75 1 5,25

4 -

.

3 3',50

3 8,50

2 11,25

0

6,50

1

7,00 1 6,25

6 .

.

3 4,50

3 9,50

3 0,00

0

6,50

1

8,00 1 7,50

S -

.

3 6,00

3 11,00

3 1,75

0

6,75

1

9,00

1 8,50

10 -

.

3 7,00

4 0,00

3 3,00

0

6,75

1

9,50

1 9,00

14

8 .

Vm.

3 11,75

4 5,75

3 7,50

0

7,00

2

2,00

2 1,75

10 -

_

4 1,00

4 7.50

3 8,75

0

7,00

2

3,25

2 3,00

12 -

.

4 2,50

4 8,25

3 9,50

2

4,50

2 4,25

2 .

Nm.

4 3,50

4 9,50

3 10,50

r-"

2

5,75

2 5,50

4 .

.

4 4,50

4 10,50

3 11,50

B)

2

6,50

2 6,25

6 -

.

4 5,00

4 11,00

4 0,00

C

2

7,00

2 6,75

S -

.

4 6,00

4 11,50

4 0,50

P,

2

8,00

2 8,00

10 .

.

4 6,25

5 0,25

4 1,25

cT

2

9,25

2 9,25

15

8 -

Vm.

4 10,50

5 3,25

4 5.50

rr

3

2,00

3 2.00

10 -

4 11,25

5 3,50

4 6,25

3

3

3,00 3 3,00

12 -

-

4 11,50

5 3,75

4 6,50

Ö*

3

3,50

3 3,75

2 .

Nm.

4 11,75

5 4,25

4 6,75

£-»

3

4,75

3 5,25

4 -

.

5 0,00

6 4,50

4 7,50

o

Q

3

6,50

3 6,75

6 -

.

5 0,00

5 4,50

4 7,50

u1

EU

3

7,50

3 7,50

8 -

.

5 0,00

5 4,50

4 7,50

jV

3

8,00

3 8,25

10 -

.

5 0,00

5 4,50

4 7,75

<T>

3

8,75

3 9,25

16

8 -

Vm.

5 0,00

5 4,50

4 9,25

4

1,50

4 1,50

106

Nach Beendigung dieser Beobachtungen entwarf ich mir zuvörderst eine zweite, der ersten ganz entsprechende Tabelle, in welcher ich, anstatt der absoluten Höhe, nur die Zunahme an Höhe von einer Beobachtungszeit zur andern notirte. Sodann nahm ich aus den vier der Ta- geszeit nach gleichen Beobachtungen, über die Zunahme jeder Pflanze das Mittel, woraus sich folgende Zahlen er- gaben. Die letzte Beobachtung vom 16. März biieb da- bei unberücksichtigt. Sie sollte nur zeigen, ob die Pflan- zen g. h. und i. des Topfes No. III. ihr zweites Blatt während des längern Zeitraums einer ganzen Nacht noch merklich verlängerten, oder nicht. Die Pflanze k. ward ganz aufser Acht gelassen; und die um 10 Uhr Nachmit- tags beobachteten Verlängerungen wurden mit zur Nacht gezogen, um desto bequemer eine zwölfstündige Periode mit der andern vergleichen zu können. Ich habe den vollen Tag je mit der achten, nicht mit der sechsten Stunde gelheilt, weil die höchste tägliche Wärme bekannt- lich erst einige Stunden nach Mitlag eintritt, und ich in ihr die wichtigste äufserc Bedingung des Pflanzenwachs- thums zu erkennen glaubte.

4

o

' a

C/5

cc ti co -

<J

,,c3

» £

R 3

O 1) >i

des

orni. chm rm.

er;

'X Ol 4*- fcO ^ ** rr,

£9

cc cc »* 2-

1 i l 1 i 1 ET-

Ö

5! "3

' ' r" Er

o . ©

* 5

i i 3 3

p* r->

O w

3

»j co -i-

sf* P»!"*»?*.?* ^wP^

"^*0»*M>

c "cc © Vb "©"-a *

"OB 1-* •»»

en ^i x co © cc cn

MO*-

: >— . CTl_

CCO-w<

O C CO CO CD CO»

CT. ►*

C O H* vi ü u w

-Jl CO CO

o *"»• "-*■ t-*> h* ÖVi

C CO

O -J CO ►* ,&. tO CO'

4«- CC CT»

© C^ <I X Wüik-

u< ic fca

p o M- o i-* cn.

*~ c-> co

*>- cc co o cc o co»

CC h-v. ~J

WvlKO^Of-

cow

►-* Q y*i »■»■ © I-* fei

i-^ cc co

O&kWCCP' cn;

d CT. O

© lO X N* h* CC ©

C tO CO

O i-» "■ i-* O iBn»

H* CD fcO

Co O W k* h* CO CO*

CT) CO CO

NlOClb8»MH

o< fco co

© © ^„Oj^J^^J»,

-j a-, -—

"cc © Vqb ouh ;

CO h». cc

-J til fc» <l O ' CO

o> fco co

O © t-* fr* O ►* O.

C/T C*

Ol CC O tO CO ü» Ol»

»— CyT a>

tavimtiKCO

cn to io

© O ►» *-» O CT",

*> ife- CD

© ü< tO © CO O CO»

tS CO CD

CO © cn O CO © (*■

CT* fcO IS

©©-»■»-*.©►-». ifc.

CC CD CD

CC CC fcO to © o CO»

oi co co

K vi Ol üi OC C

OHK3 CO

© © »»»* © K* jb- »

t3CC*>

<i x'co co'cd'»— "co^

coniw

CM »- »-. *-» CO ao ►»

107

n

t- H

ö ff

w

ff-

^>

CO

o

co

Ö*

3

TS

PV

fO

«5

2. ©"

ft

B

*

re

H

3

o

w

*-!

CT1

oJ

^

"

2

o

Co

w

o

1— 1

co

r4-

ö

r^

H

o

Cn

j^j

►ti

rD

SO

ff

N

rD ff

m

Wer sich jemals mit ähnlichen Untersuchungen be- schäftigt hat, das Gesetz eines geregelten Wechsels von Erscheinungen durch Vergleichung vieler Beobachtungen zu finden, oder sich ihm wenigstens zu nähern , den wer- den die Abweichungen der Wachsthumsgröfsen bei den eilf verschiedenen Pflanzen, welche die Tabelle mit einem Blicke übersehen läfst, nicht befremden; er wird sich im Gegentheil darüber wundern, dafs sie bei der geringen Menge der zum Grunde gelegten Beobachtungen nicht gröfser ausgefallen sind. Durchgängig finden wir das Wachsthum von 8 Uhr Vormittags bis 8 Uhr Nachmit- tags gröfser, als in der andern nächtlichen Hälfte des Ta- ges. Durchgängig finden wir es gleichfalls gröfser in den sechs Stunden von 8 Uhr Vormittags bis 2 Uhr Nachmit- tags, als in den sechs folgenden Stunden. Bei jeder Pflanze bemerke..! wir zwei Beschleunigungen und zwei Verminderungen des täglichen Wachsthums; die erste Beschleunigung fast bei allen Pflanzen zwischen 8 und 10 Uhr Vormittags, die zweite von längerer Dauer, zwischen 12 und 4 Uhr Nachmittags. Nur bei den zwei Pflanzen c: und f. erreichte die erste Beschleunigung ihre mittlere Höhe etwas später, erst zwischen 10 und 12 Uhr Vormit- tags; doch ist auch bei ihnen der Nachlafs des Wachs- thums, der die beiden Beschleunigungen scheidet, unver- kennbar. Ja diese Uebereinslimmung so vieler Momente erscheint noch merkwürdiger, wenn man erwägt, dafs die beobachteten Pflanzen nicht einmal von gleicher Art wa- ren, dafs sie sich zu Anfang der Beobachtungen auf sehr verschiedenen Entwickelungsstufen befanden, und dafs bei einigen das mefsbare Wachsthum schon vor dem Ende der Beobachtungszeit aufgehört hatte.

Was jedoch die beiden letzten Umstände betrifft, so mufs ich bemerklich machen, dafs dadurch zwar unstrei- tig Fehler in die Berechnung gekommen sind, aber Fehler,

109

die sich vermuthlich gröfstentheils gegen einander aufhe- ben. Das zweite Blatt der Pflanzen g. h. und i. hatte schon gegen die Mitte des letzten Beobachtungstages seine völlige Gröfse erreicht. Dadurch wurden die Durchschnitts- zahlen, die ihr nachmittägliches Wachslhum ausdrücken sollen, etwas kleiner, als sie sein sollten. Indem ich aber stets die Höhe der ganzen Pflanze, und folglich an- fangs die des ersten Blatts, später erst die des rascher wachsenden zweiten Blattes mafs, fielen die Zahlen bei den frühesten Beobachtungen ebenfalls etwas kleiner aus, als sie sein würden, wenn man von Anfang an das Wachs- thum desselben Organs messen könnte. Bei den Pflanzen d. e. f. 1. und m., welche von einer frühem Entwicke- lungsperiode an beobachtet wurden, vertheilt sich der aus dieser Beobachtungsweise entsprungene Fehler über alle Tageszeiten, und kann daher das gesetzmäfsige Verhält- nifs der in der Tabelle enthaltenen Zahlen nur wenig stö- ren. Hingegen bei den Pflanzen -a. b. c. g. h. i., deren erstes Blatt beim Anfang der Beobachtungen beinahe schon seine volle Länge erreicht hatte, erstreckt sich der Fehler nur auf die erste Hälfte des ersten Beobachtungstages, und ist deshalb an sich störender. Im Zusammentreffen aber mit dem früher bemerkten Fehler, der grade die lelzte Hälfte des letzten Bcobachtungstages trifft, dient er zu dessen Ausgleichung.

Wie dem auch sei . so mufs ein Durchschnitt der an allen eilf Pflanzen angestclllen Beobachtungen sämmtliehe Fehler vermindern, und uns dem Gesetze der wechseln- den Verzögerungen und Beschleunigungen des Pflanzen- wachsthums näher führen. Es entsteht hieraus folgende Zahlenreihe:

Wächst eine Weizen- oder Gerstenpflanze in 24 Stunden 11"',76, so beträgt dies Gesammlwachsthum

110

von 8 U. Vm. bis 10 U. Vm. l"27 )

- 10 - - - 12 - - 0,99/3,45

- 12 - - - 2 - Nrn. 1,19 )

- 2 - Nrn. - 4 - - 1,30

- 4 - - . 6 - - 0,79

- 6 - - - 8 - - 0,88

- 8 - - - 8 - - 5,34

6^42

2,97

ür a.

1,12

- b.

1,06

- c.

0,81

- d.

1,12

- e.

0,81

- f.

0,37

11,76

Hierzu können wir aus unsern Materialien noch das mittlere Wachstimm von 8 10 Uhr Nachmittags fügen. Es beträgt bei den einzelnen

für g. 0,43

- h. 0,68

- i. 0,81

- 1. 0,75

- m. 0,87

und folglich im Durchschnitt 0,80

Sehr auffallend in dieser Zahlenreihe ist der dreima- lige Wechsel der Beschleunigung und Verzögerung des Wachsthums, am Morgen, bald nach Mittag, und noch- mals später am Abend, nebst dem Verhältnifs der Stärke der verschiedenen Verzögerungen zu der Stärke der ihnen vorangegangenen Beschleunigungen. Die stärkste Beschleu- nigung ist die von 12 4 Uhr Nachmittags eintretende, und ihr folgt unmittelbar die stärkste Verzögerung. Die schwächste Verzögerung hat zwischen 6 und S Uhr Nach: mitlags statt, und die ihr folgende Verzögerung von S bis 10 Uhr Nachmittags ist die geringste, das heifsl, im Ver- hältnifs zu der vorangegangenen Beschleunigung.

111

Für die erste Bedingung alles geregelten Pflanzen wachslhums hält man mit Recht die Wärme. Sie selbst befolgt, wie wir wissen, in ihrem Sleigen und Fallen ei- nen regelmäfsigcn Gang; die Feuchtigkeit, deren die Pflan- zen zum Wachsthum bedürfen, ist so wenig an bestimmte Zeiten wie an bestimmte Menge gebunden; und das Licht, obgleich es sich täglich periodisch verslärkt und vermin- dert, ist zwar für die vollständige gesunde Entwickelung der Pflanzen zu Zeiten in höherm Grade, für ihr Wachs- thum in die Länge aber nur in sehr mäfsigem Grade er- forderlich. Wir müssen daher zuvörderst den Gang der Temperatur in der Umgebung der beobachteten Pflanzen während der Beobachtungszeit untersuchen, und mit dem Verlauf ihres Wachsthums vergleichen. Ich mufs beken- nen, dafs ich mich zu diesen Beobachtungen eines sehr ungenauen Thermometers bediente, da ich zu Anfang der Beobachtungen nicht glaubte, dafs so wichtige Resultate aus ihnen hervorgehn würden. Indefs hoffe ich, dafs die Fehler, die dadurch entstanden sein mögen, auf unsre Untersuchung keinen erheblichen Einflufs haben werden.

Die mittlere Temperatur der Luft vom Morgen des 12ten bis zum Abend des 15ten März betrug in der Nähe der beobachteten Pflanzen:

um

R.

Folglich ist das Thermometer

8 Uhr Vm.

15°,31

von 8 U.Vm, R.

10 -

16,93

bis 10 - - gestieg. 1,62

12 -

17,31

von da bis 12 - - - 0,38

2 - Nrn.

17,06

- - - 2 - Nm. gefall. 0,25

4 -

16,75

- - - 4 - - - 0,31

6 -

16,37

- - - 6 - - - 0,38

8 -

15,81

- - - 8 - - - 0,56

10 -

15,25

- - - 10 - - 0,59

112

In diesen beiden Scalen der täglichen thermometri- schen Schwankungen und der Schwankungen des Pflan- zenwachsthums wird wohl niemand eine grofse Aehnlich- keit finden. Der einzige Vergleichungspunkt, der sich an- knüpfen Hesse, wäre etwa der, dafs die erste morgendli- che Beschleunigung des Wachstimms grade in die Zeit lallt, wo das Thermometer am raschesten stieg, in die Stunden von 8 10. Wenn aber dieses Zusammentref- fen in ursächlicher Verbindung stände, wie sollten wir dann die folgende noch stärkere Beschleunigung erklären, zu einer Zeit, wo das Thermometer bereits wieder im Fallen begriffen war? oder die dritte spät am Abend?

Andre werden den Grund der Erscheinung, wenn sie sich durch fortgesetzte Beobachtungen bestätigt, im Leben der Pflanzen selbst suchen; und vielleicht mit Recht. Doch ich zweifle, dafs sie auf diesem dunklen Pfade weit vordringen werden. Vielleicht ist auch die Erscheinung eine zusammengesetzte, so dafs etwa der Grund der Pe- riodicität der Schwankungen im eigenthümlichen Pflanzen- leben, der Grund ihrer verschiedenen Intensität dagegen in aufsern Momenten läge. Doch ich enthalte mich, in diese Vermuthungen weiter einzugelm, indem ich beken- nen mufsj dafs die Sache selbst noch auf zu wenigen Be- obachtungen beruht, um als vollkommen sicher betrachtet zu werden. Auch begann ich selbst schon am 19. März eine zweite Reihe von Versuchen derselben Art mit zwölf neuen Getreidepflanzen. Leider ward sie aber durch ei- nen Zufall unterbrochen; und später zogen mich andre Untersuchungen und Geschäfte ganz ab. Ob es mir im nächsten Sommer vergönnt sein wird, sie wieder aufzu- nehmen, ist ungcwifsl Ich zögre daher nicht länger, was ich gefunden habe, sachkundigen Männern zur Prüfung vorzulegen , gern bereit , die Ehre der Entdeckung mit

An-

113

Andern zu theilen, oder ihnen ganz, zu überlassen, wenn sich aus ferneren Beobachtungen vielleicht ein anderes Gesetz des täglichen Wachsthums der Pflanzen ergeben sollle, als meine wenigen Beobachtungen mich ahnen liefsen.

Botanischer Garten zu Königsberg, den 10. November 1828.

4r Bd. 1s Hef'r.

114

Planiarum vel novarum vel minus cognitarum descriptiones.

AUCTORE Fr. RUDOLPH!

(Tab. IL f. 1.)

Itineris, per triennii spatium in plures Europa e partes instituti quaesluoi ad scientiam spectantem, quatenus ex flagranti mihique insito mc ipsum erudiendi studio om- nium commodo usuique inservire poterit, majori credere operi propositum fuit , sed revertenti non inutile videtur, quae propria, quaeque amicorum studia collectaneis suis naluralium addiderant oculis proponere criticis. Quae ex his nolatu digna mihi videntur, quüntum in studiis meis vacat, in Linnaea passim relinquere cogito, prout tempus aut animus permittant. Decadum prima Irias Fungos com- plectetur. Algas, ex omnibus in deliciis mihi, quippe qua- rum studio in oris Adriatici maris totum dicavi annum, cum clarissimo communicavi Prof. Agardho, ut conlinua- tioni Specierum Algarum, brevi edendarum, insereret, ne rebus seorsini tractatis Synonymia, hac in familia in pri- mis molesta, praeter necessitatem augeretur. Quam ob rem hie solummodo aliquot postea collectas novas descri- bam species; nomina vero earum, quas Agardho tradidi, quaeque nomina clarissimus ille auetor iis tribuerit, si- mulac opus ejus perfectum editumque fuerit, cum amieis meis communicabo, ut nomina novis a me cognitis spe- ciebus data in exemplaribus traditis mutare queant. Al- gae, Musci, Filices Phanerogamaeque sequentur.

115

D e c a s prima. FUNGI.

1. Püccinia pulviuulata n. sp.

Puccinia maculis nullis; acervis subrolundis pulvinu- latis hypophyllis solitariis; sporidiis oblongis subinaequa- liter constrictis arcte conglutinatis atris, pedicellis longis hyallnis fragilissimis.

Hab. in pagina inferiore Frankeniae pulverulentae Eu- ropae australioris. Autumno.

Insignis species, omnium mihi cognitarum nulli affi- nis, nigrisque vix comminuendis, sed paene tantum cultro perscindendis pulvillis, epidermide nee tectis nee cinclis, primo intuitu discernenda. Primum eam vidi ex Italia in- feriori apud amicum reverendissimum Prof. Pollini, ce- leberrimum auetorem Florae Veronensis; dein eam a Salzmanno collectam munificenlia celeberrimi Prof. Koch, Erlangensis, aeeepi. Rara non esse videtur, quippe quum plura exemplaria Frankeniae pulverulentae e Gallia meri- dionali allata, in collectaneis meis deposita, iis operta sint. Acervi 2 3"' longi \\ul crassi; sporidia irregulariter conslricta, quum nunc superior, tunc inferior pars magni- iudine superet, nigerrimo colore; pedicelli pellucidi, fragi- les et vix ex acervo incolumes sejungendi, in quibus spo- ridia admodum regulariter juxta sc posita ereeta, haud fa- cile libera. Fortasse cum cogmatis speciebus aliquando proprium genus facere possei.

2, Püccinia Drabae. n. sp,

Puccinia maculis subnullis, acervis oblongis convexis confluenlibus peduneulorum et siliculorum, epidermide rupta cinetis; sporidiis subrotundo- oblongis subinaequalitcr constrictis, apice rotundatis. basi pediccllo brevissimo api- culatis.

8*

116

Hab. in pedunculis siliculisque Drabae lasiocarpae Roch. Germaniae australioris. Prima aesiale.

Ab amico Dr. Laurer, . universitatis lilerariae Gry- phicae Proseclore, prope Muggendorf in vicinia Erlangensi est lecta mihique benignissime communicata. Superiorem tantum pedunculorum partem, rarius siliculas, nunquam autem folia occupat. Acervi lineares aut oblongi, epider- mide demum irregulariler rumpenle cincti aut perpetuo tanquam pelliculo griseo tecti; sporidia jam in statu ju- niore fusca, magna, vix cohaerenlia et pedicello brevis simo apiculata.

Prope Pucciniam Saxifragarum ponenda, a qua co- lore valde fusco, sporidiis in parle superiore rotundatis, in inferiore pedieelli ope apiculatis, sede et habilu differt.

3. Sorospokium. n. genus Coniomycetorum. (Gymno- mycetorum LinkiL )

Sporidia continua (non septata) epedicellata , in acer- yos globosos congesta. alabastris plantarum viventium li- bere insidentia. Flocci nulli.

Genus inter genera Puccinia et Sporisorium Linkii ponendum.

Sorosporium Saponariae.

Hab. in alabastris Saponariae officinalis Germaniae. Aestate.

Munilicentiae amiciss. Alex. Braun, pari studio sum- moque effectu omnem scientiam naturalem ampleclentis, insigne hoc genus in vicinia Heidelbergi collectum, debeo. Partes interiores florales alabaslrorum non explicantur, quarum loco sporidia totum explent spatium, usque dum ruplione alabastri dispergantur. In meis speciminibus cuncta alabastra iis impleta sunt, partes florales ipsae de- biles, ceterum non abnormes.

Sporidia in globulos, oculis vix discernendos inarma- tis, quadraginla vel quinquaginta sporidia singula continen-

117

tes conglobata, et fere concrela, ila ut non irrigalione sed sola pressione dividantur. Quae quidem sporidia minuta, ovata, rotundata, interdum subaeuminata , omnia lere ae- que magna, fusco colore , atlamen pellucida, et omnino sine floccis immixtis.

Quanti hoc genus in serie evolutionis inferiorum ho- rum fungorum sit momenti, pluribus explicare verbis non opus est.

Icon lab. II. fig. 1. a. Globuli sporidiorum aucti

22500ies. fig. 1. b. Sporidia globuli detriti au-

cla 58564ies.

4. Asteroma macularis. n. spec.

Asteroma epiphylla, maculaeformis , fusca; fibrillis in ambitu radiatis; cellulis minutissimis paucis.

Hab. ad folia viva Ulmi campestris Germaniae auslra- lioris. Aestale. Autumno.

In monlibus Salisburgensibus Mönchsberg et Unters- berg legi. Singula individua nunquam confluunt cellulae- que non rumpuntur, sicuti in simili Asteroma Fraxini Cand. jam in aetate media esse solet. Quae quidem cel- lulae in siccis fere omnino evanescunt, in statu provectiore vix sunt visibiles-

Genus Asteroma a Dothidea diversissimum credo, quum omnes species ad illam pertinentes primo intuitu discernantur ejusque cbaracteres generici semper, et, sal- tem in septem a me per longum tempus observatis viven- tibus speciebus, ad summam usqne aetatem conslantes maneant.

5. Asteroma Padi. DC?

Asteroma epiphylla, solitaria, violaceo - fusca ; fibrillis pulcherrime fruticuloso-ramosis flabelliformiter expansis longissimeque radiatis, media linea alba spinulosa percur- sis; cellulis minutissimis confertis.

118

Hab. in foliis vlvis Pruni Padi Germaniae. Aeslate. In omni Germaniae australioris regione, praesertim in terra Salisburgica vulgaris. Diagnosis ex statu perfectissimo facta est ; an species Candolleana sit, non certe persuasum habeo, cum eam solummodo ex descriptione celeberrimi auctoris, a mea differente, norim. Speciem hanc diu mul- tumque observavi, nunquam vero transitum ad Dothideam inveni. Folium sub ea colorem induit flavescentem.

Pulcherrima species generis formosi.

6. Piiacidiüm Tetracerae. n. spec.

* Perithecio cum epidermide concreto.

Phacidium subliberum, orbiculare, hemisphaerico-de- pressum, nigricans, in lacinias plures obtusas annuliformes dehiscens; disco nigro.

Hab. folia viventia Telracerae volubilis in Cubae in- sula. Poeppig.

Folia speciminis mei Tetracerae volubilis e plantarum Cubensium collectione Poeppigii plane iis tecta sunt. Primo intuilu Phacidio coronato Friesii simillimum, atta- men disco nigro et laciniis obtusis, quae brevi tempore, marginem minorem formantes, contrahuntur, diversissimum. Nigra quae Phacidium, coronatum plerumque cingit linea semper deest; solummodo in speciminibus primae aeta- tis nexum perithecium inter et epidermidem videre licet, serius fere liberum super eam exsurgit. Asci ovati, multo quam in Phacidio coronato breviores.

7. Rhytisma Psidii. n. spec.

Rhytisma innatum, tuberculosum, subcircinnatum, raa- millari-umbonatum, poroso-rumpens; disco pallescente; intus nigrum.

Hab. in pagina superiore foliorum Psidiorum vario- rum Americae calidioris.

Donum celsissimi ac nobilissimi Comitis de Lam- bert. Extus nonnullis varielatibus non bcne evolutis Rhy-

119

lismalis salicini similc; intus aulem iolo coelo diversum. Superficies non rugosa; perilliecium 2"' longum, rolunda- tum, nit.idum, demuni apice eonsidens. Circum perithe- cium majus plerumque qualuor sexve minora circinnatim erumpunl. Folium fungillis implclum maculas accipit oblitleratas.

8. IIysterium spcciosum. n. spec.

Hysterium superficiale, oblongum, atrurn; labiis tumi- dis demum transversim rumpenlibus; disco rufo - coccineo.

Hab. ad ramos et ramulos exsiccatos Oleae Europae auslralioris. Autumno.

In vicinia Genuae et ad Lago di Garda Tyroliae au- stralioris hanc speciem pulcherrimam collegi, occasionem- que specimen junius, a Salznianno e Tanger reportatum, in herbario opulentissimo clariss. Professoris, Dr. Koch, Erlangcnsis, plantarum germanicarum longe peritissimi, vi- dere naclus suui. Ad primam sectionem Denudata excellentissimi Systematis Mycologici Friesii pertinet, 2,tl longum, 1 demum lj'" latum, liberum, nunc in cortice, nunc in ligno denudato; excmplaria juniora plerumque recta, rarius leviter incurvala; rima profunda, demum longe aperta, suborbicularis; labiis luniidis transversim rup- tis ideoque crenatis; discus colore ferri oxydati fusci olim calefacli.

9. Trichia ramulosa. n sp.

Trichia flava, expansa, ramosa ; ramulis clavalis.

Hab. ad ramulos semiputridos in Peruvia.

Pulcherrime flava, caespitose crescens. Peridium sine splendore, pluries ramosum, 3 4,w altum. Rami ra- mulique l^1" crassi, fastigiali, clavati aut obovati, in in- fima parte crassi. Capillitium, si cum sporidiis compara- lur, minus quam in Trichia ovala Persoonü, et in sicci- tate quoque sporidiis obduclum.

Adnot, In regionibus subalpinis Germaniae auslralio-

120

ris Triclüam nitentem in tmncis Pinorum, peridiis fere omnino obscuris nitore carentibus, caeterum a forma vul- gari non discrepantibus , collegi. »

10. Arcyria trichioides. n. spec.

Arcyria sparsa, capillitio subrotundo peridioque elon- gato flavo; sporidiis lanceolatis concoloribus.

Hab. ad ligna putrescentia in Germania australi. Vere.

Eximiam hanc speciem cum comite amicissimo Alex. Braun in ligno semiputrido, in speluncis dejecto, prope Landshut, ante Calendas Aprilis inveni. Affinis solum- modo Arcyriae silaceae Ditmari, (Sturm fl. germ. Sect. III. Fase. 1. pag. 15. tab. 8.); differt autem, praeter colorem magis flavum, capillitio rotundiore^ sporidiis lanceolatis utrinque acuminatis peridiisque triplo majoribus, trichiae- formibus. Crescit solitaria ; fere \\M alta; capillitium cum peridio arete connatum, nee aetate provectiore ab eo se- junetum, ita ut nunquam peridium vaeuum, uti in Arcy- ria ßava vetusta, inveniatur.

121

BESSERA ELEGANS.

Genus novum Hexandriae Monogyniae.

Jul.ILSCHULTES D.F.L. de SCHLECHTENDAL

S. P.D.

Submitto tibi, vir illustrissime , descriptionem generis novi, quod plantas hexandras inier inveni, quasD. de Kar- bin sky inrepublica mexicana anno elapso(1827) collegil, et quas ill. de Martius et Zuccarini benigne mecum com- municaverunt. Specimina plura pulchrae hujus plantae nie docuerunt eandem sisteie gcnus omnino novum et ab Om- nibus generibus Hexandriae, mihi saltcm nunc cum patre optimo hanc classem Systematis Vegetabilium editionis nostrae jamjam absolventi, nolis plane diversum et facil- limum distinctu.

Genere Besserae a patre olim condito non recepto, BESSERAque Sprengelii nunc ab ipso auctore ad Dkype- tem et Rumeam amandafa, novam inde consiitui Besseram in honorem D. D. et Prof. Besser, patris mei amici op- timi, et de rebus botanicis, ut tibi omnibusque Bolanicis nolum, optime promeriti.

Besseka c l e g a n s. Bulbus subglobosus, tunicatus, solitarius, \ poll. diam., extus fuscus, intus flavus: tunicis extcrioribus glabris, ni- tentibus, membranaceis. Vaginae radicales plerumque 3: extima fusca, saepius lacera; interiorcs 2 tubulosae, cylin- dricae, truncatae, integenümae, membranaceae, pallidae, folia radicalia scapumqüe includentes: exlerior 3 lin., in- terior 5 lin. longa, 2 lin. in diam. Folia radicalia 2, scapo breviora, ad medium vel ad f usque erecta . dein reflexa et subinde veluti pendula, satis firma, ul exsiccala saltein,

122

rigidula, anguste linearia, apice subcalloso acuiiuscula, basi ncc dilatala, nee angustata, integerrima, glaberrima, plana, ut e siccis videlur, obsolete nervoso - striata, viridia cum glaucedine quadam, juniora subinde etiam purpura suffusa, 12 20 poll. longa, 1 1| lin. lata. Aquae im- missa folia haec vero saltem basi evadunt subeylindrica, supra sulco exarata, longitudinaliter striata, fistulosa; utrum vero tota longitudine cylindrica, deeidere non audeo, certe ad apicem teretiusculum supra planiusculum usque fistu- losa sunt. Scapus solitarius, strictus, teres, fistulosus, gla- berrimus, laevis, nudus, folia superans, virens cum rore parco, ut videtur, glaucescenle, infra medium fere semper purpura suffusus vel punetis numerosissimis parvis purpu- reis, inferne crassitie pennae corvi ad pennam anseris us- que, superne sensim, sed parum, attenuatus, parle snbler- ranea pallida magis atlenuata, 15 30 poll. altus, florum umbella terminatus. Umbella simplex, subl'asligiata, 3 16- radiata. Spatha ad umbellae basin, (vel si mavis involu- crum), triphylla, rarius tetraphylla, umbella multoties bre- vior, erecla vel reflexa; foliola lanceolata v. ovato-lanceo- lata, subacuminata, acuta, basi lata sessilia, vix coneava, absolete carinata, coriaeeo-membranacea, margine tenuiora, integerrima, glaberrima, dorso virescentia, subinde purpura parca suffusa, margine pallida, nervis obsoletis : 2 5 lineas longa , basi lineam vel paulo ultra lata ; ubi 4 adsunt fo- liola, 2 exteriora opposila interioribus paululo majora. Peuunculi erecti vel ereclo- patentes, (aut omnino stricti, aut (an exsiccatione ? ) apice ita inflexi, ut flores inde sub- nutantes), filiformes, tereles, ima basi incrassati, apice cum corollae basi in slipilem attenuata obsolete arliculati, rigiduli, pallide virescentes, deflorati purpura suffusi, vel subinde omnino purpurei, crassitie setae porcinae fortioris : in floribus expansis 1 <2\ poll. longi; ad peduneuli cujus- vis basin bracteola minima, ovata, acuta, spathae foliolis

123

similis, sed minor, membranacea. Flores erecti vcl cernui, in siccis caerulei, v. violacei, fere atropurpurei v. purpu- rei, dilnte kermesini et coccineo-crocei, ut color naturalis ex siccis non determinandus : nee videtur sistere varietates color adeo varius, cum in eadem umbella fere ludat in diversis corollis; abortivi deflorati quidam ad peduneuli articulum deeidui. Corolla infera, basi tantum cum ger- mine connata, monopetala, campanulata, 8 11 lin. longa, apice 5 9 lin. diam. ; emareida in floribus fruetiferis per- sistens, supra germen convoluto-connivens, sensim expal- lens vel fuscescens, Capsula increscente basi disrupta: (in expansa ovata vel obovato-oblonga , laciniis exterioribus interiora omnino fere tegentibus). Tubus brevis, erectus, turbinato - campanulatus, 1 1| lin. longus, fauce \\ 2 lin. diam., basi attenuatus in stipitem cum peduneulo ob- solete articulatum et pedunculum quasi incrassatum refe- rentern, \\ 2^ lin. longum, corolla pallidiorem, quid- quam angulosum a laciniarum (praesertim externarum) ner- vis mediis ad articulum usque decurrentibus. Limbi laci- niae cum tubo continuae, longitudine aequales, ereetae, apice minime reflexae, oblongae, obtusae, planae, integer- rimae, glaberrimae, intus sub lente nitore quodam crystal- lino irroralae, dorso paulo intensius, quam margine, colo- ratae, nervo medio longitudinali substantiae firmioris intus albido, extus intense caeruleo vel purpureo vel virescenti- fusco, vix \ lin. lato, ad apicem usque excurrente et ibi- dem sub lente glanduloso eleganter lineatae, 5 7 lin. longae; exteriores angustiores basi interioribus ineumben tes, \.\ lin. latae; interiores latiores ovato- oblongae, mar- gine tenuiores, 2 2^ lin. latae. Corona staminea (vel neetarium) e lubi fauce, basi cum tubo arete concreta, nee ab eodem sine disruptione separanda, germen inclu- dens, tubulosa, cylindrica, ereeta, 6-costata, 6-dentata, limbo vix duplo brevior, 3 4| lin. longa, \\ lin. diam.,

124

alba, crystalllno-micans; dentibus brevibus, ovatis, obtu- siusculis, erectis; coslis 6 quidquam prominentibus, per eandem longitudinaliter decurrenlibus , in finibus dentium in filamenta desinentibus, sub lenie fere squamuloso aspe- ratis, cyaneis vel rubescentibus. Siamina e coronae co- slis producta, subaequalia; filamenta stricta, füiformia, apice subulata, limbo 1 3 lineis longiora, sub lente glanduloso-scabriuscula, in delloratis quidquam flexuosa, 4 5 lineas longa, plerumque caerulea (in siccis saltem). Antherae oblongae, oblusae, basi emarginatae, dorso paulo supra sinum afüxae, verticales, effetae etiam subhorizon- tales, olivaceae, lin. fere longae: loculis 2 latere longitu- dinaliter dehiscentibus: polline pallide flavo. Germen su- perum , oblongum , obtuse trigonum , sexsulcum , apice in stylum attenuatum, basi cum tubo connatum et vix a ner- vis dorsalibus e laciniis exterioribus corollae decurrenlibus solvendum, pallide flavescenti - virens , glabrum, sub lente fere squamulis cryslallinis micans, Corona plus duplo bre- vius, triloculare, tripartibile, trivalve; loculis polyspermis. Stylus e germinis apice continualus, diu persistens, e ger- minis valvularum nervis mediis productis quasi trigonus et serius facili negotio triparlibilis, strictus, exsertus, primum stamina aequans, serius eadem supcrans, saepius etiam slaminibus paulo brevior (praeserlim in floribus aborlivis), iisdem et sub stigmale quidquam erassior, sub lente squa- mulis crystallinis micans, in siccis albidus vel caeru- leus. Stigma haud magnum, subcapitatum, vertice impres- sum, obsoletissime trilobum: lobis (non replicatis) latis, glandulosum, primum flavescens, demum caeruleum. Ca- psula adhuc immatura in stipile corollae persistente quasi in pedunculo quidquam incrassato, corollae basi rupta tecta, et a nervis 3 fortioribus tubi non secedens, ovata vel rotundalo- ovata, apice acumine recto, in stylum adhuc persistentem flexum produclo, obsolete trigona: angulis

125

rotundatis, suluris 6 longifudinalibus, 5 Im. longa, fusce- scenti-virens, coriacea, glabra, interne, praeserlim ad su- turas, punctis prominulis minulissimis, albis, quasi cryslal- linis, trilocularis, Irivalvis, polysperma; membrana duplici: exteriore (epicarpio cum sarcocarpio) opaca cvassiore; in- leriore (endocarpio) sat arcte cum exteriore cohaerente, intus fere aurea, nitente, cartilagineo-chartacea; loculis fa- cile ab invicem secedentibus, ut Capsula inde fere triparti- bilis: uno vel altero saepe abortivo; dissepimenlis longitu- dinalibus duplicatis e membrana valvularum interlore in- troflexa; valvulis ovatis, concavis, in acumen terminatis in slyli columellas 3 extensum, medio ad suturam longitudi- nalem non sepligeris, sed ad eandem facilibus iissu, ut fructu maturo Capsula verosimililer ibidem dehiscens, et tunc forte 6-valvis. Semina numerosa, plura saepius ab- ortiva, placentae longitudinali in angulo intimo loculorum positae, quasi bicristatae, biserialiter affixa, arcte oblique sibi invicem incumbentia et quidquam pendula, plana, ovata, obliqua, e pressione varie angulosa, apice acutius- culo brevissimo, umbilicurh versus paulo attenuata, imma- tura pallida et ad umbilicum fusca, serius atra, testa te- nuissima membranacea. Embryo?

Inde sequitur character naturalis generis: Spaiha 3-(raro 4-) valvis, brevissima, umbellam inultifloram fo- vens, erecta vel reflexa. Corolla infera, monopetala, cam- panulata, profunde 6-partila, marcida, superne connivens diuque persistens; tubus brevissimus , sublurbinatus, basi in stipitem altenuatus; laciniae ereciae, oblongae, obtusae, subaequales, glabrae. Corona staminea (s. NectariumJ lubo imposita et cum laciniarum basi connala, tubulosa, cylindrica, limbo brevior, breviter 6-dentata, 6-costata: costis in dentium sinubus staminiferis. Stamirta. Fila- menta 6, e sinubus coronae, filiformia, erecla, exserta. Antherae oblongae basi emarginatae, dorso paulo supra

126

sinum affixae: loculis 2 lateribus longitudinaliler dehiscen- iibus. Pistillum. Germen superum, in fundo coroiiae lubique et cum ejusdem basi feie connatum, oblongum, obtuse trigonura. Stylus filiformis, trigonus, tripartibilis, exsertus, erectus, glaber. Stigma capitata - depressum, sub- simplex, glandulosum, Capsula ovata, stylo mucronata, obtuse trigona, trilocularis, trivalvis, fere tripartibilis: val- vulis apice in styli partem attenuatis, medio non septigeris, sed facilibus fissu, et ibidem forte dehiscentibus ; loculis polyspermis; dissepimentis, e valvularum membrana inte- riore introflexa. duplicatis. Semina biserialia, angulo cen- trali affixa, numerosa, plana, angulosa, atra, testa mem- branacea.

Unde char acter essentialia'. Spatha 3 4-phylla, multiflora. Corolla infera, monopetala, campanulata, 6- partita, diu persistens; tubo brevi, basi in stipitem atte- nuato. Corona staminea cum tubo connata, cylindrica, 6-dentata, 6-costata. Stamina 6, e sinubus dentium coro- nae; filamenta erecta, exserta; antherae basi emarginatae, dorso affixae. Stylus erectus, exsertus. Stigma capitato-de- pressum. Capsula ovata, cum lubi basi concreta, 6-sulca, trilocularis, trivalvis, fere tripartibilis- dissepimentis dupli- catis e valvulis margin e introflexis, Semina plura in quo- vis loculo, angulo centrali biseriatim affixa, plana.

Familia Narcissorum Sect. I. Juss.; Hemerocal- lidearum R. Brown, vel fortasse potius Liliacearum. Capsula tripartibili etiam Melanthaceis, pedunculis cum coroiiae basi in stipitem attenuata (quae aliis forte pedun- culi pars) articulatis Asphodeleis B. Brown affinis.

Inflorescentia simillima Agapantho, similis etiam Alströmeriis et Alliis quibusdam; coroiiae forma si- milis illi Fritillariae, (quare D. de Karbinsly eandem etiam nomine: „Fritillariae spec. nov. pulcherrima" misit), Blandfordiae, et fere etiam illi Eustephiae et Phy-

127

cellae. Corona slaminea (vel si mavis neclario, vel fila- menlis inferne membrana coalllis) Bessern Chrysi- phialae, Pancratio, Calostemati, Massoniae et Puschkiniae cognata, sed a prioribus germlne snpero, a poslerioribus corollae eapsulaque struclura, ab omnibus vero habitu, abunde diversa.

Vale et fave te veneranti et amanti.

128

BOTMCHIUM LUNARIA.

D. F. L. de SCHLECHTENDAL ROEPERO suo

S. P. D.

Eleganter quondam varias nostro depinxisti Strempe- lio, quas subit Botrychium Lunaria, formas, maxima ex parte abs te in regione Berolinensi collectas, nee non a me hinc inde ilerumque reperias, specierum ut conjuncli- onem, B. Lunariae scilicet et rutacei, perspienam face- rent. Quae quomodo sint, nervorum decursum ut attente in utriusque folio sterili inspicias peterem ex te, cui major, quam mihi et regio thesauro ulenti, speeiminum copia. Luxuriantem vero nee frequentem illius stirpis for- mam praeterlapsa carpsimus aestate, in pratis prope pa- gum Friedrichsfelde florum serla praebeniibus dilissima. Copiosa perlustrans Botrychii speeimina et colore satura- tius viridi staturaque eximia (6 9, pollicari ) , forma- rumque varietate oculos allicientia, pauca mox anhnad- verli in sterili quoque fron de fruetus gerentia. Avida cor- ripui manu; marginem laciniarum convexum (in vulgari forma) in quem nervi furcati excurrunt, fructibus maluri- tate hiantibus hinc inde vidi obsessum. Nulla praeterea reliquarnm partium abnormis formatio, nulla folii frueti- feri nee sterilis foeeundi diminutio. Fruetus nunc confeiti nunc distanles extremis nervis semper singuli insidebant. Simile quid multis abhinc annis in Aspidio qnodam vul- gari observavi, in cujus fronde duae haud explicuerant parenehyma laciniae nervumque reliquerant medium fruc- tigerum. Quod nee accuralius inspexisse nee diligenler servasse valde me piget. Quae tarnen observationes nova non probant sed nota affirmanf. Fmcliferum Bolrycbii folium sterili magis est evoluUim, quod majori parlitione rhachiumque seeundariorum praesentia probatur; folium ste- rile, simili modo evolutum, B. rulaceum nobis praebet, tunc et fruetuum haud ita rarus adventus (cfr. in icone ad Strempelii diss. de Fil. Berol. f. 7, 8) sed rarior cerle casus supra descriptus ubi, axi secundaria nondum evo- luta , fruclus reperiuntur marginales in fronde simpliciori. Sed haec hactenus plura in posterum tibi tradam. Quas observationum tesseras solilo amore animoque laeto ut aeeipias quaeso. Vale.

L i t-

DE

P L A N T I S

IN

EXPEDITIONE SPECULATORIA ROMANZOFFIAINA ^OBSER VATIS

DISSERERE PERGUjNT

ADELBERTUS de CHAMSSO

ET

DIEDERICUS de SCHLECHTENDAL.

RUBIACEAE.

Quae su per sunt.

Jjisulae aeqninoctialcs Oceani magni: Lugoma: Nauclea africana W. ;. Morinda braeteata Roxb.; Denlella repens Forst.; Hedyolis anguslifolia TS.; Gerontogea racemosa N., biflora N. ; Axanthes philij>pensis N. ; Mussaenda frondosa L. Guajan: Geophila reniformis Don. Ins. Sandwicenses : Morinda citrifolia L.; Kadua Cookiana N. , cordata N., Menziesiana N. , acuminata N.; Kaduae affinis; Burneya Gaudicbaudii N. Radack: Morinda citrifolia L. ; Geronto- gea racemosa N. ; Gueüarda jspeciosa L. Ins. Roman- zoffii. Kadua Romanzoffiensis N. ; Gueltarda speciosa L. ; Burneya Forsten N.

Teneriffa: Plocama pendula L.

4r Bd. 2s Heft. \<%

130

Brasilia: Coccocypselum canescens Hb. Willd., cor- difolium Nees et Mart. E planus Sellow. Cephaelis Ipe- cacuanha L., ruelliaefolia N. , nuda N. ; Geophila renifor- mis Don.; Coccocypselum canescens Hb. Willd.; aureum N., cordifolium Nees et M. , ovalum N. , pedunculare N., ery- throcephalum N.3 nummularifolium N.; Cephalanthus Sa- randi N. ; Rondeletia coriacca Sp. ; Sipanea pratensis Alibi. , biflora Kth. ; Maneltia glabra N., gracilis N., pubescens N., villosa N., fimbriata N., Pseudo-Diodia N., ciliaris N.; Cinchona ferruginea A. St. Hü.; Buena hexandra Pohl; Exostemma cuspidatum A. St. Hil., australe A. St. Hil., formosum N. a et ß; Augusta lanceolata Pohl; Guettarda viburnoides N., uruguensis N.; Chomelia obtusa N, pubes- cens N.- Hameliä patens L. ; Sabicea grisea N. ; Gonzala- gunia dicocca N. ; Posoqueria latifolia R. S. ; Gardenia Sel- lowiana N., ferox N., formosa N. ; Hillia brasiliensis N.

Jßoc herb. reg. Prom. bon. sp. Canthium Thunber- gianumN., Mundtianum N. et ß. pubescens; Burchellia ca- pensis R. Br. Am. merid. Cephaelis Humboldtiana N. - Senegal. Kohaulia senegalensis N.

Sectioni IV. PSYCHOTRIACEARUM adden- dum genus.

CANTHIUM.

(De generis charactere v. Roocb. Ind. I. p. 169; cfr. Linnaea III. p. 14 et 15 .)

1. Canthium Thunbergianum N.

Serissa capensis Thbg. fl. Cap. p. 193 eccl. syn. JVilldenowii ad vertan Serissam pertinente, Cruse Bub. Cap. p. 20 et 24. tob. IL

Lycium barbatum Thbg. prodr. p. 37.

131

In planitie capensi aliisque loeis in Promontorio bo- nae spei legenint Bergius, Mund et Maire t?-

2. Canthiüm Mundtianum N.

Novembri mense floriferam legerunt hanc arborem s. arbusculam in Promont. bon. sp. ad Stofpad prope Plet- tenberg's Bay Mundt et Maire. Incolis: Klippeseben. fj.

Habitu, inflorescentia, florisque slructura cum praece- dente convenit haec nova species, cujus fruclus non vidimus, sed distineta nobis videtur: foliis, ceterum forma simili- bus, tenuioribus membranaeeis, nee subcoriaeeis ; utrinque fere concoloribus, nee discoloribus subtus glaucescentibus ; petiolis interne pubescentibus, nee omnino glabris; cymis paulo longius pedunculalis; stipulis intus plane glabris, nee (post delapsum) marginem albo-lanuginosum relinquentibus ; floribus denique multo-minoribus.

Descriptio: Specimina nostra: rami pedales sesquipe- dales, diametro 2 3 lineari, ramis (angulo semirecto dis- cedentibus) oppositis trichotome-, et allero abortivo dicho- tome-ramosi, leretiusculi, subnodosi, ad nodos paululum incrassati et compressi, epidermide cinerascente laevi gla- bra (exsiccatione ? leviter corrugata) tecti. Internodia 1 2 poll. longa, in ramulis lateralibus minora. Folia petiolata, ovalia, in peliolum attenuata, breviter obtuseque acutata, laevia, glabra, membranacea, verosimiliter deeidua, nervo medio venisque utrinsecus 4 5 ab eo secedentibus et versus marginem inter se anaslomosantibus subtus paululum prominulis. Folia ad summum \\ poll. longa pollicemque lala inveniuntur in nostris speeiminibus, majora evasura facile credilu. Peliolus 2 3 lin. longus, subtus convexus, supra leviter canaliculatus, pilisque brevibus erectis albidis densis subbarbatus, pilis et in nervum medium paululum transientibus. Stipulae late ovatae aut subrotundae, subu- lato acumine mucronatae, ex antecedenti anno in ramo- rum apieibus tantum aderant, ejusdem ac cortex coloris

12 *

132

et consistenliae, reliquae ramorüm annolinorum jam de- lapsae marginem elevatum nudum, foliorum eicatriees pro- tuberantes connectentem, reliquerant. Cymae pedunculatae, multi- (11 17) florae , axillares folio suo breviores, una cum ramulis bornotinis proveniunt, ita quldem, ut in ra- mulo propullulante terminali cymarum oppositarum alfe- rum par ad basin ejus nudam ex axillis foliorum praece- dentis anni proveniat, alterum vero aut ex axillis subja- centibus accedat, foliis igilur nullis suffultum, aut ex ra- muli novelli infimis axillis subveniat, foliis novellis sufful- tum. Cymae pedunculus ramique plerumque nudi, inter- dum pilis brevissimis paululum pubescenles; in pedunculo hinc inde una alteiave bracleola lanceolata aculissima oc- curril. Flores pedicellati, pedicello ad 2 lin. longo. Ova- rium obovatum fere obconicum, biloculare, loculis uni-ovu- lalis, ovulis pendulis. Calycis limbus margo brevissimus 5-dentalus; denies, sinu latiori fere reclilineo inter se di- stantes, irevissimi , subsulato-acuminali, vix persistentes? Discus epigynus glandulosus, pulvinatus , calycis limbum fere superans. Corolla ad basin germine paene latior, sub- campanulato - infundibuliformis ; tubus bre\is, sursum pau- lulum dilatatus, extus et intus glaber, fauce leviter albo- villosa^ limbus 5-parlitus, laciniis ovato - triangularibus, dein reflexis, margine tenuiler denseque villoso-ciliatis, extus glabris, intus glabriusculis. Stamina 5-inclusa; fila- menta brevissima vix ulla ; antberae ovales ad sinus la- ciniarum corollae affixae. Stylus brevis, corollae tubum ae- quans, filiformes, sensim atlenuatus, glaber, stigmate crasso capitato. Fructus non aderant.

ß. pubescens.

In fruticetis monlis Baviansberg prope Genadendal Novembri 1825 florentem Iegit Eckion, et nobiscum com- municavit. t?»

133

Praecedenli tarn siinilis forma, ut ex singulo distin- guere nequeamus specimine; differt solummodo: pubescen- tia per foliorum paginam utramque, petiolos et cymarum ramiiicationcm sparsa , quae in petiolis et nervo medio densissima, in pagina infera forlinr, eodcm modo e pilis brevibus albidis reclis ut in peliolis prioris formae est composila. Omnia cetera (flores modo vidimus) ad amus- sim conveniunt. Folia insecti ictu affecta tumores elavae- formes in utraque pagina gerunt, in opposito latere albo- rum villorum fasciculo signatos, quales in Ulmis Populis- que apud nos Aphides construere solent, liinc forsan et aucla pubescentia quae laesas saepius 'conconiilatur partes.

Observation

Canthia haec et praeprimis TJumbergiawtm aftinitate maxima junguntur cum Vangueria (edidi) foliorum et stipularum forma, modo florendi, intlorescentia, florum structura, semin um situ et fructu baccalo eduli, ut ejnsdem generis esse videantur , sed fallaci cbaractere sejunguntur, loculorum baccae numero, in Cantkiis binario, in P aiigue- ria quinario, hinc P angucria sectio potius quam pro- prium genus.

Sectio V. CEPKAEUDEAE floribus capUatö-faseicülatis, bacca disperma.

CEPIIAELIS Svvartz.

(Callicocca Schreb. Tapogomea Alibi.).

(Charäct. ex HBK nov. Gen. et Sp. 3, /;. 21*3^ 1. Cepiiaelis Ipccaenanha Rieh. bull, d* l. fac. d. Med. 6, p. 87., MevaU Ipec. p. 2., HBK. I. c. p. 294.

134

Ach. Rieh. hist. des esp. d'Ipecac. p. 21, t. I., Mqrt. spec. mai. med. Breis, p. A, t. I., Aug. St. HU pl. us. Bras. n. I, Hayne Arzengew. 8 n. 20.

Exquisitam notissimamque stirpem a pluribus Brasi- liae aequincctialis locis misit Sellowius; rarius tarnen flo- rentem vel fruetiferam.

2. Cephaelis. rnelliaefolia N.

In Brasilia aequinoctiali Sellow. f?«

Fruticosa. Ex toto pilis brevibus vestita, in foliorum infera pagina mollioribus, densioribus, in ramis sub inflo- rescentia retrorsis, caeterum antrorsis, curvis. Lignum al- bum. Rami teretes, virides. Internodia pollicaria et palma- ria. Folia semipedalia et septempollicaria, latitudine sesqui- ct bipollicari; late lanceolata, apice et basi attenuata acuta, lamina in petiolum brevem excurrente; membranacea ; su- pra plana ; subtus sublineata, nervo et venis obliquis utrin- secus 12-15 hirsulioribus prominentibus. Stipula inter- peliolaris triangularis , apice bifida, vetustaie ad basin us- que fissa et calvescens. Capilula florum terminalia, sessi- lia, vel rarius breviter peduneulata; ramis e penullimo nodo evolutis demum alaria ; apicale nonnunquam ramulis e penullimo nodo commitalum capituliferis. Capitulum apicale, solitare, sessile, magnitudine circiter capituli Sca- biosae arvensis, e tribus congestis confluentibus est com- positum, quae tria interdum discreta et breviter peduneulata evadunt. Folia capitulum suffulcientia horizontalia, dilatata basi connata, mediante stipula dilatata, sinu rotundato am- plo, dentibus acutis erectis lobo arcuato obliquo extus cum lamina folii connexis. Bracleae membranaceae, ner- voso-reticulato-venosae; exteriores quatuor capitulum par- tiale involucrantes subrolundo-late-ovatae, acuminalae, ex- tus pilosae, inlus glabrescentes, corollas subaequantes vel superanies; interiorcs minores, glabrescentes, floribus im- mixtae, vel quemque florem involucrantes, numerosae, lan

135

ceolatae, patentim ciliatae, calycibus longiores, corollis bre- viores. Germen minutum, turbinalum , biloculare, loculis uniovulalis; sursum hirtum, laciniis calycinls eo longiori- bus 5, lanceolatis, ciliatis, in urceolum dispositis, corona- tum. Corolla infundibuliformis, limbo 5-fido, laciniis lan- ceolatis acutis ; 5 circiter lineas longa, extus hirsula, intus glabra at intra faucem, in medio circiter tubo, Corona villo- rum instructa. Stamina 5, e fauce exserta, laciniis corolli- nis breviora; filamenta filiformia fauci inserta; autherae li- neares, erectae, medio dorso affixae. Discus epigynus co- nicus, germine fere major, e quo Stylus filiformis, apice haud incrassato bifidus, staminibus brevior. Deficit fructus.

3. Cephaelis nuda N.

In vicinia urbis Rio de Janeiro legit Sellowius fr.

Fruticosa, glabra. Rami teretes, epidermide viridi laevi; juniores compressi. Folia membranacea, elliptico-lanceo- lata, subacuminala, acuta obtusaque, basi in petiolum bre vem decurrentia, subquadripollicaria, lalitudine 16 - lineari, petiolo 5 -lineari. Supera pagina obscurior, nervo leviter prominulo ; infera pallidior, nervo gracili prominente, venis patentibus arcualis, primariis ulrinsecus 6 8 prominulis. Pedunculus supra planus vel leviter canaliculatus, subtus convexus. Stipulae parvae, medio excisae, juxta petiolum utrinque dente parvo acuto instruclae. Capitula florum pauci- (3 9) flora, terminalia, sessilia, demum alaria, pa- ribus foliorum saepe approximalis duobus suffulla, stipu- lisque fota, involucro dcficiente. Squamae pro involucro exteriores minutae quaedam (tot quot germina?), mem- branaceae, pellucidae, mucronatae, dentatae. Gernlina (tu- mescentia) squamis similibus (connatis?) quasi calyculata, calyculis post fructus casos persistentibus. Calyx sub gros- sificatione persistens, urceolatus, basi et fauce conslrictus, limbo 5-dentato ampliato expanso; nervosus, reticulato-

136

venosus, nervis numerosis in limbo crassioribus ; fruclus 4 circiter linels superans. Corolla (unic anobis est transmissa) glabra (lutea?), infundibuliformis, 8 circiler lineas longa; tubus trilinearis; l'aux villis albis barbata; limbus 5-fidus; laciniae lanceolatae oblusae. Stamina fauce paulo allius inserta; filainenta brevia; antherae lineares, medio dorso affixae, sinus laciniarum haud superantes. Stylus filifor- mis, stamina superans, exsertus. Fructus ellipsoideus, axi trilineari, costatus, bilocularis, disperrnus.

Adest specimen alio loco collectum, foliis paulo majo- ribus (longitudine 4-| poll., latitudine \\ 2 poll.), juniore instructum capitulo. Capitulum terminale, 7-florum, pari- bus foliorum tribus approximalis quasi involucratum ; folia