This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct
to make the world's books discoverablc onlinc.
It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct
to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc
publishcr to a library and fmally to you.
Usage guidelines
Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. Wc also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for personal, non-commercial purposes.
+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
About Google Book Search
Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb
at|http://books.qooqle.com/|
'#r"''-?i^'^
j«
■h^i
j
P, DOMINICI SCHRAM
S. S. T
BENKDICTINI BAlftHENSIS HBOLOOIJB9 £T S.S. CANONUM PROFBSSORIS BMERITI
ANALYSIS
OFERU.M
S,S. VATRXm , ET SCRIPTO RTBl ECCLESlASTICOKmi.
TOMUS XIII.
CONTINENS OPF. R •Av.'* V-
SANCTI GREGORII UVA.ZXAKzVfj":L! DIDYMI
ALEXANDRINT. SAPJC.T.I •.V\'JWPf^4L0CHll
EPISCOPI ICONIENSiS,/itT'^AN-CTI
DAMASi ?.'a9-;^': '■■■'/.■
CUM
DUPLICI INDICE,
UNO OPERUM9 AI.TERO RERUM MEMORABILI UM.
SUPKBIORUM PERMISSUt K T APPROB AT lO ^ i .
AUGVSTM FINnELICORV^/Iy
KUMPTiBus MATTHi^n RIEGER p. m. HLIORUM.
' -
M D C C X C.
'1 <^ l.
/
/
. • • ; • / .
••
••
••
k*
••
• •
• •
• • • ,
•-•.
• •
• •
•• • •
• «
••t
>•••
• •• ••
•
• •r
• •r
•• •
• ••
• • _••
• •i
»• • • ' • •
\
t I
I
1
I
IN
CONSPECTUS .
O P K R U M
HOC TOMO XIII CONTEKTORUM.
o:
S E C T I 0 I.
S.GREGORII NAZIANZENI OPSR^
S> Cregorii Aftiziofizem Gefta%
& Scripta, '
I. ^^^ratio Apologetica pro Sanfto . Gregri*
II. Ad eos, a quibus acT ^'riram aniiijil-" rum accitus fuit. -/. ;- , .'17
III. Inveftiva prinoa in Julianur» ljpp.«-.;/\- ratorem. • V-/.\ 19
IV. Inveftiva fecunda in euriil^. ' 38
V. Ad Patrem fuum • & S. Bafilium. 46
VI. Ad Gregorium Niflenum Epifcopum. 4S
VII. Apologetica ad Patrem fuum Gre^ gorium* 50
Vlil. Ad eundem poft acceptam Coad» jutoriam Ecclefi» Nazianlzende. 5^
IX. Ad Julianum Tributorum exsequa^^ torem. 54
X. Funebris in laudem C^efarii fratris. 58 XI» Funebris inlaudem Gorgonise fororis. 65
• a XU- Dg
IV Confpecitis Operum.
XIK De pace poft reconciliatiooem Mo* luchoram. Pag.. 71
XIII. De pace reftituta exa£ie deinceps fervanda. 77
XIV. De eodem argumento. 73
XV. In Plagam Grandinis. g i
XVI. De amore Pauperum. 84 X Vll. Ad Nazianzenos gravi timore per* .
CUlfoS. 1)2
XVIII. In laudem S. Cypriani Epifc & Mart 96
XIX. Partim funebris in laudem Patris fui 9 partim confolatoria ad Matrem fuam. 10 1
^X. Funebris in laudem S.Bafilii Magni. 109 XXI. In laudem S* Athanafii EpifcAle- . xand. 122
.-'X^lt.: :(.n ,Iaudem SS^ Maccliabseorum
XXUI. : la . lau^^' Heronis Pliilofophi : //Uex^dlbiM;' 133
XKl V» In . Ad^entum ^gyptiorum. 138 XXV/M:Ari«hos, &de feipfo. 140
XX VL De* nldderatione in difputationi- bus. 144
XXVII. De feipfo « & de Cathedra Con- ftantinopolitana. 148
XXVIII. Poft reditum fuum in urbem. 153
XXIX. De dogmatOt & conftitutione Epifcoporum. 157
XXX. In eleftione Eulalii Doarenfium Epifcopi. 1 60
XXXI. In illud ; cum confummaflet Je-
fus hos fermones caet. Matth. c. 16. 162
S xxxii.
• •
•
/
I» 5 .
OpitUKtm
XXXD. In pnpfed^a CL. Epifcopo- /rom. P«g. 165
XXXIU. Prinia de TheoIoguL / 109
XXXI V. Secao^a de eodem argtuseDto.
XXXV. Prima de Fifib Dei, feu UL de Theologia, ' , 17S
XXXV^. . Altera de eodem 9 fealV. de '
Ttieoiogia/ iga
XXX VIL DeSpirihi S, fen V. deTheo*
if «?a. ^ ' 191
XXXVIII. Pane^ca in Natifitatem
Chrlfti. aox
XXXIl^. Fanegyriea in E(n|^umiaiii. * 107 XL. In Sanftnm &rptlfma. ai3
XLi. Panegyrica in Pafcha. ^ 224
\
ALIL Panegyrica de eodem argnmento. 927 ^Llll. la oovam Oomioicam » fen En«
cseaia. ^33
XLI V. Iq fanftam Pentecoften. ^38
XLV. A4 Evangrium Monachnm de di«
vinitate. 243
XLVL Ad Neaarinm Epifcopnm Con-
ilaotinopolitanum, 245
citatmr.
LL AdGedoninm Preabjrterum per mo- dum Epiftolae. 249
LIL Ad enndem adverfna ApoUinarinm. 254
»
Ultima Oratiamr fotut itidm tihduf altegatwr.
0
3 §.nL
VI CQnfpe^us Operum.
%. m.
S. Gregorii Miztanzeni Epiftola.
Epiftola [. Caeleufio Prxfidi, Pag. ?56
JI. Nicobulo. 111. Eidem. ibideni. 257
IVt Ad Magav»m Rafiiium. V. Vi VII,
Vlll IX. X. Ad eumdem, 257
XI. Ad eomdem Bafilium. 260
Xtl. Xlll, Ad Amphilogium, ibid.
iClV. XV. Ad Bosporium. ibid,
JCVl. XVII, Ad C«pfarium fratrem, 261
XVIII. Sophronio Praefidi. ibid.
XIX. XXI AdS. Bafilium. 26^ !XX. Ad Eufebium CKfarienfem Epifco-
pum, 7,t%
XXII. Ad Ca^farienfes PatriiB nomine fcriptat 263
XXIII. Ad Epifcopos Patris nomine de eo-^em argumento. 'ibid,
JtXIV. XXV. XXVI. XXVII. Ad S. Ba- filium Magnum. 264. feq^
J(XVIII. AXIX. XXX. Eufebio Samo- fatenfl Epifcopo. ibid^
XXXI. XXXII. XXXIIl. AdS. Bafilium
MagQum. ^^S^fii^
2CXXIV. XXXV. XXXVl. XXXVII. Ad
Gregorium Nyffenum. ^bb.fej,
XXXVIIL SimpUciae de bonorum admi-
niftratore. 263
Quoad tres fequentes epiftolas folus af-
fertur titulus, XLH. XUIl. ad Grego^
rium Nyifenum de libris facris. ibq.feq^ Sequentes Xlt £piftol« folu» referunt
titulnm, 375
LV. Prg.
I
'.
,CmJpe&m Openmf^' vn'
LV. Pracopio de ^QtiUtqt» CondOxh fam. Pig, a7f
Septem feqnenCei fobi gindent Inicrik pdcme LJUIL EQdojqo do requifitii ad philofophitndain. ^ 2j$
Seqoentei VUp opiftollB «d PlulflgriiMi.
LXXL Ptfftnmanio [Hro pace. . 276
Novem feqoenteo pneter titalimi finre ni*
hilluibeiit ' V . s^^
LXXXL Theodoro Thyanenfi Epifcopo
de petientia. •• ^: ../; 17§^
.Seqoentee XIIL ej^olie de folo tftnlo
•gunt , ^79^ fit*
XCV. Gregorio Nyffeno in Landem fo- ' . roris. a8c
Sequentes epiftolae nsqne CCXLIII, fo*
lum-referunt titalum.
S-iv.
S. Gregorh Nazimzeni Poemata. *
L CarmiBis Pars Ima ^e vita S. Grego* rii Nazianzeni. 301. feq.
Pars 11. Adbortatio ad vitam probam.
II. In Laudem Virginitatis. 323
}1I. Praecepta ad Virgines. 324
IV. Lugnhre de animse fuae calamita-
tibus. 342. feq.
. V. Querelae de eodem argumento. 346. feq. Vl. Ue bujus vitse vanitate. 349
VIL AdChriftumi ut.aerumnis fuis fa-
dat finem. - V - 352
• 4 \VI1L
Viii ConJpeSfus Operum.
VIII. Idem argumentam profequitur. Pag. 353
X. Ad falfos Epifcopos. 355
XI. Ad Epifcopos de diffidiis Ecdefise. 357 XIL Ad Epifcopos Conftantiiiopoli-
tanos. 360
XI U. De natnra humana. 361
XiV. Devanitate hominis, aliammque
rerum, 362. feq.
XV. De variis vitae itineribns. 365
X VI. Beatitudines » ac reguUe vitae fpi- ritualis. 366
XVII. Juramentam S. Gregorii Nazian- zeni. V 367
XVili. Adverfus carnem. 368
XIX. Adverfus diabolum. 369
XX. Seipfum cohortatur ad Deum. 370
XXI. Diabolum avertitt & Chriftam in» vocat 371
XXU. Luftns. ibid.
XXIII. Ad animam. 372
XX IV. De natur» human» fragilitate. tbid.
XXV. De eodem argumento. ibid.
XXVI. Dc defiderio erga Deam. 373 XXVii. Lugubre pro anima fua. ibtd.
De eodem fcquens XXVMli.
XXIX. Suppiicatio ad Chriftum. 375
XXX. Epitaphium , &c Epitome vitse S. Gregorii Nazianzeni. ibid.
XXXT PQenitentiale , & deprecatoriam. 376 XXXII. Adverfus diabolam. 377
XXXill. De Genuinis S. Scriptarae li* bris. ibid. feq.
XXXIV. iEgipti Plag». 379
XXXV. Moyfis DecalogoB. ibtd.
XXXVL
>• »
I
Confpc^us Operwn. ix
KXXVI. De XII. Patrbrchis. Pag. 380
&XXV11. De Xll. Apoilolis. ibid.
XXX VllL Oe Cbrifti GeDealogia. 38 1 . feq. XXXIX. Miraciila Clirifti recuaduxn Mat-
thaeum. 384
XL. Ctirifti Parabolse fecundum Mat*
thaeum. 385
XLL Ctirifti Miracula fecuodum Joan-
nent 386
XLIL Chrifti Miracula fecundum Lucam. 387 XLilL Paraboi» fequndum Lucam. 388 XLIV. Miracuia Chrifti fecundum Mar*
cam. 389
XLV. Parabolae qu^ituor Evangelifta-
rum. 390. feq.
XLVL Ad Monachos iu Caenobio de-
gentes. 393-^1*
XLVll. Ad Hel eniani pro innmunitate
Monachorum. 394. fej,
XLVlll. Hortatorla ad dandam Eleemo-
fynam. 397
XLiX. Supplicat F^liusPatri, ut mitta-
tur ad ftndia. 398. fq^
L Pater horarur Filiura ad ftudia. 401. feq. Li. Filius fatagit placare Patris iram.
403.7:7. LIL In divitem male moratum. 407
LUL Precatio ad Chrtft im ante peregri^-
n^t.o«i»'n. 408
L V. De filentio tempore Jeiun5i, 409 feq. LV. Hymm ad C^rjttnnj in Pafchate. 411 LV^L P^raeneticunr;ad virg^inemnubilem. 41Z LVII. De fei'.ifo poft reditiim ex urbe. 415 LVUL De virtatis hjman» falfitate. 417
' * 5 LIX.
X Confpecius Operwn.^
L1X. Ad fiftosMonachos. Pag. 420
LX. Ad d*.aboium in QQorbo, 421
LXl. Hortatio ad iidem Ctiriftianam. 423.7^7. LXII. Variae fententise morales. 426
LXill. Adverfus muiieres fuperbe vefti-
tas. 428. feq.
/LXIV. S. B^filii Magni Epitaptiia. 431
LXV. Monita ad vitam piam. 432* j^?*
LXVI. De vita iiumana. 43 j;
LXVII. De fortuna , & prudentia. ibid.
LXViiL Variae, utiiesque feutentise.
ibid. feq.
Arcana de Principiis^ feu Pri?icipio.
Carmen I. Perfonarum divioarum de>- fcriptio. 441
II. De Filio. 442. feq.
III. De Spiritu (anfto, 444.7^7.
IV. De mundo. 447
V. De providentia. 450. feq.
VI. De fubftantiis mente pr«ditis, ^si.ff^q^
VII. De anima. 455. feq^
VIII. De teftamentis , & adventu Ctirifti.
^po.feq,
Carmina ex Editione Parifitnfi
Anno 1575,
Carmen I. D^ pudicitia, 464. feq^
Ad animam. 465
Sequuniur Carmina breviora varii argumenti ^
argumenti usque 474.
Anacreonticum ad animam fuam, 474. feq. Alpbabetum doftrioae qioraIis« 478. f^q.
Car^
QtrmifM Jamhka^
L De feipfo adTOrfiit invidoi. Pag, 479. fi^. [1. De pro^dentiir 480. y^f.
[V. Epignmisa in TenDplmn ^iiap, 481' ^. AdClirifhiiik ibkL
Vh Ad eundem, Und.
V^U. Adverrns brutam anim» partem. 4^ (fllL Oe Plitlorophica panpertate* a%s
[X« Admonitio ad fe ipfnm» • uud^
&qmmhif V^ Jambiea bnvion
jir^umtntSn
XV. DefinitiQnes minus exafta. 4S7*fil*
XVL Iq Ibpolchrorum efTofores. 494
XVII. Elis! » & Elif» miraoulit, 4^5. fiq.
XVIIL Devirtute. ^qb.fiq^
XIX. Comparatio vitarum. b^i-fiq*
XX. Dialogus adverfus frequenter ju^ ^ rrrntes. 507
XX!. Adverfus iram, Soq.fiq.
XXI i. Adverfus amatores opum, 5 1 5. fiq^
XXIIL De feipfo. 5^7* fi^* S. Gregorii Najsianzeni verfus Senarii adverfus Apoliinarium de incaroatio- 1
ne. 520. Ejusdem in fuos. 521, feq^
Jambici ad Maximum. 522, Ad Qon
amicos, i^/i/.yf^. ad ii^vidos, . 523
Anacreontici de caftitate, 524
S. Gregorii hymnus ad Peum. ibid. feq.
M Chriilu», im, ^
S..Qt^
m CovJpeSlus Opermt,
iSL Gregorit Nazianzeni Carmina ex
Editidne Muratorii^ Epigramviata.
CtnnenL In Proh^refmm Sophiftam. 537
II. In Thefpefium Grammaticum. ibid. feq. .
III. IV; & V. Ad Martiniantim. 528 XVIL XVIIi. in Liviam. 529. XIX. in XX. & fequentia in Eupbemium. 529
SequenUa CarmiM urque ad LXXIL ignotar
concernunt Perfonat , , nec quidquam
momenti continentf
LXXL In Patrem nna cun reliquis n9*
que ad LXXXL 53S
LXXXIL In Matrem ex altari aflumptam. ibid^ CXVII. Profopopaeta parentum mortuo*
rum. 536
CXIX. In fepulchrum fuorum , & CXX.
in eorum mortem. 537
CXXL & feq. De fe ipfo , fnisque fati» ^
nsqne CXXVIL ibid.
Sequuntur varia Epitaphia ufque CXXXf^L
541- CXXXVL Ad animam fuam. feq. Ad
efTofores fepulchrorum. ihidp
SuecedmU Carmina exigui momentif & varH
argumenti.
Carmina Cygnea S, Gregorii a Jacoho
TolUo edita. Carmen L De feipfo » & adverfos Epi<- 1 fcopos. SSS^fif*
11. De
1
*
0
OmJ^m Opertan, ^ ziu.
t SAfTo. sts^fif. Ui 1n Infidot,
fif; 568*
kd Plebefln templi Aoafttfiae X. XI. 569 lavocatioiies^ hymiitt fea pfoces oe ad AVIIL Syo^fiq*
. In diabolum 9 & feqoentia in rbasL 575- /«•
SECTIO H IXdymi Akxandrm Op&a^ \
emfcripta, & gefti. , 5?8«>^*
fpiritu fan^o Liber miicoi. yjf^^fit* arrationes breves in EpiilolM Ca* ica9« 631
Epiftolam. B. Jacobi ApoftolL bai.fiq. Ipiftolam S. Petri« 628* fiq*
ilpiftolam ejusdem. 639. yif.
Ipiftoiam S. Joaoois. 641
Lpiftolam ejusdem. 6j6.fif.
Epiftolam ejuadem. 678
Wiam B. Judae Apoftoli. ^79* J^9^ m liber contra Manichaeos. 6z$.fiq.
S E C T I 0 m. ^pbilocbn Epifcopi Iconienfis opera.
>hilocbii vita, & fcripta. 7^7* fiq* 1. rn Natalitio Domini. j 10. fiq.
occurfu Domini 9 Deipara t Annat rmeone. 7^7^ fiq*
Lazarum Quatriduanum. 728- ^q* milia in mulierem peccatricem. 735 nilia in diem Sabbati fan6ti. js^^fiq*
m
Ejus-
XIV Coti/pe£lus Opertm.
Ejusdem Epiftola fynodica. tSt.ftifi
— Epidola Janibis fcripta ad Seleu- cum. •jbz.feqf
— SeDteattaet & excerpta vaiii argu-. menti. 774- /'^*
S E C T l 0 IV. 5. Darmfi Vapx £piJiotx, ^ Canmn.h
S. DamaS vita , & fccipta. 783.
Ejiisdem Epiftolae. 784- T'?-
Cartnea l. In laudem Davidis. 7;{7.
11. usqae ad VII. dd Chrifto Domino. ibid. feq. VII. De S. Paulo. yqo
Vm. De S. Andrea. ' 791. feq.
IX. lo SS. Apollolorum Catacumbas. 7QI Rtligua Carmina hreviorti argumtnti agnnt dt variis SS. MartyribiUt eorumque feputchrit.
SANCT
^IEGORII NA;^ANZ£NI
' 0 P E R A.
£ GregorH NazimzeMi Gejla €?* Scriptt,
0>nftn* Gregorii» Naziand oatas eft tnoo yn^ g, i\ 3lS- patre Gregorio fedae bipiftarioruin Gri^rii ^ Deam caeremonils Judaeonim & geuti- A'»!*»-
I limn colentiam iddifto, qaem nxor e^as Noa- ""^ m ad fidem coovertit, & Lfontlus Epilcopaa Caelarec Cappadocum baptizarit, qui ethuBt ■00 molto poft Eccleli» NtzianzeoK &pireo« poi eleftai eim per quadnginta qoinque an*
, Bos gol^eroaTit. Filins autem ejus Grego- rius» in Palaeftioa primum , deiode Alexan- dris Rhetoricae incuboit, Attienis vero Itudia fua coofummaTit, obi cum S. Bafllio aU- qoamdin commoratns fn patriam redux ba- ptizatus, & Bafillum io Ponti folitudinem
I lccntiiB , mox autetti ad adjuTandum Pa-
a S» Gregorii thzimzmi^
g&oi revocatus , ab eodem Presby ter « a S. aBlio vero Safimorum Epifcopus ordinatus fait, ac deinde Nazianzense Ecciefide curam fiifcipere coaftus , niortuo Patre Seleuciam 4k illinc Conftantiaopolim profeftus eft, ubi ili' Archtepiscopali fede conftitutus» cum orientales Epifcopi ejus ordinationi adverfa- rentur, eoquod elefliotiem Flaviani Epifcopi . Antioctieni non comprobaftct, Conftantino* politano Epifcopatu fe abdicavit , & Nazian- / zum fe recepit , ibique diem extremum obiit
fub iiQem anoi 389.
SeriftM Scripta S, Gregorii Nazianzeni cogno-
tjut. mento Theologi in tres claiTes commode di- viduntur, quarum primam orationes, al- teram Epiftolse & Teftamentum, tertiam r.Poemata occupant Optima Editio operum S.-Gregorii Nazianzeni in Graeco origit iV,ii & Latino ex veteribus eft Jacobi Billii S, Mi*- cbaelis in Eremo Abbatis Parifiis an. 1630. 2. Tom. fol. Coloniae, reipfa Lipfiae iterum, fed multis cum mendis impreifa an. 1696. 2. Tom. fol. Prim^ Editio a Biilio Parifiis an. 1609. fa6ta eft: in quibus tamen omni- bus ea defiderantur » quae ferius inventa , 6c a Tollio an. i6g6. ac Muratorio an. 1709.
Cblici juris fafta funt : qu» cunfta Editio . tina operum S. Gregorii Veneta an. 1753. 4uQbu8 Tomis fol. compleftitur. Sed pal- mam his omnibus magnifica Parifienfis e congregatione S. Mauri in Graeco & Latino
;raeripiet: cujus Profpeftus Parifiis an. 1777. bmus vero^primus ibidem ao. 1778« fol.
pro*
• tr.
K4Ht. Confier tMnen novam Ifflfttptfaecaa f, :L Fkitaig» ▼ot.s.-EidiBte. 3. Et^O:!^ ' iieleiB Tobene Intttot nfos Wweaaam Pttnmi. '=■••'- '*-
I • ■ ■ n '
'• " * . I
§.IL
A N A L Y S I& ^ ' '
^ ■ ■
0 jR A T I O I. habita an. 362.
Apotogetiem»^ m quB S. Grigorius! caufas^ ...
npomt^^oh fnat m Pomkm Jugnit^ poHpam
nalnfttr <rtatuf Jmffttf ac rurjkm tlazim^
an ndUrit: im quo qua faciraotis profeffio
fitf docetp & qualm Epifcopum
ijfi oporteat.
x.S.^r$goriii8 fequentes caafas cur inPon« FHafom
• ^"^ tum poft acceptQih Presbyteratum iimor fQgerit»afrert. FHmo. ,»Quia animum» ait» fub«^' 94bat amor quidam illius boni» quod in quie« 9»teac folitudine ineft t quam cum jam inde i»ab initio adamaflem , eamque in maximis 9,periculi8 Deo voviflem t non tuli me in me» 9,dios tumultus impelli. Nihil enim mihi lytam optandum cuiquam efle videbatur» t,auam ut occlufis fenfibus extra mundum ffic camem pofitus» & in feipfum colleftus 9,fecum ipfe , & cum Deo coUoquens , a Spi- t,rita fuffum coUocetur. Siquis veftrum hoc ^more correptns tenetdr ^ quid dicam intel* tJigit, 6c afteftui» in quem tunc incidit ii&ciie igoolccto
A A ae9tSc«
4 ^ Gregnrn N^azianzefii
MSfifitp»' 2. ,3ecuDdo aliorum me puduit, qol
(w nem ,,cum plerirque nihilo meliores Ont, profanis
*fj|*"' «»Uaien aninui b ranftifTimB myfteria fere
**"* ttioferuDt, ac prius quam digni lint , Sacra-
MiiDm ipfom smbiunt, & circum facrofan^am
„meD{am fefe inTicem preniuDt & protrn*
,4uut, tamqnam dod virtutis exemptum,
„(ed vidus parandi fubfidium hunc ordinem
„eSe judicantef . ac dod munus referendis
„nittoaibns obnoxiam , fed imperinm sb
Homni cenfura immuue.
Spi/ivfth 3* nTertia et poftrema caufa, & qut- fiu efrra- „dem omnlbus major noftrae fugae haec fuit, a ^etiF- f^tiia handquaquam exiflusabsm ieve , gre> *"■ ptgi aut armento praeefle , & hominum aai-
,,mas gubemare; difHcillimum quippe eft, ,,fcire homintbus imperare , ac prxfertim ia „hoc noftro imperio , quod in lege Divina ,,ntum eft, & ad Deum ducit, cujus quo «anajuB eft faftigium, eo majus periculunt Meft prudenti homini & cordato , quippe cui ,.primum curandum eft, ut auri infur nil „deterioris materiae flammaque acriori digiue (4n fe geftet, nam alioqui tanto gravius f,malum fuerit, quanto pluribus imperarit, f,cum fubditi Antinitis improbitate celerrime Miiupleri foleant, & qoidem multo faciUiit „quam virtnte.
4. „Hoc igitur primnm cavendum eft, ^l^ *" „ne aliis mederi tentantes ipfi ulceribus fca- Z^Z^^ „teamus: deinde ut etiam fefe ajiquis ab al^^ „omni peccati labe purum confervet, e{
■ %
niMNi fiaffidt, qni aliw kd virtiilnii mMn i^ftntf .▼aranii ddtni Kqoiiitor^ ut Tirtiito itpneftet* nte modum fibi iilimii iMMKtfli f^nweudi & altiosin firtote afoeodMdUI mip ^tnitt fiqddem TirtQtii fiiae pnKftMida y^BidtitBdiDem «d mediocritatem traflorm ffit^ «c noo per fim.ooliihteorQS, led pef« i^Bifimie aileftaroi. .
5/ «ySed fit fane aliqoia non mado a vi-^ ^tiomm contagione piiroi, Veronk ad (bnHtfeihi fo» nmom etiam virtotia fiiftigiom evefilie t liaii^*"'"'^^ y^eqoidem tideo , quaoam fdentia inftmftoSf f^ „nit qoiboa ▼iftbos firetna liujomiodi pr»* j^fieftoram intrepide fofcipere qoeat, nam ,9profeAo ars qosedam artium & fdentia ^yfcientiarom mitii efle videtur liominem re« ,igere aoimal omniom maxime varium & Mmoitiplext qood ex eo quis perfpidet, fi ,,animanim curandarom rationem cum cor- i^porom medidna contulerit, cujus labor „circa corpora brevi interitura verfator, cum necoQtra animae ftodium in anima ponitnr, i,qoae ex Deo eft. fopemasque nobilitatia npardcepf 9 ad eamque properanSf tametfi i,viliori interim adfcri^ fit » tom ot per col« i^uftationem cum rebus mferioribus ad fo* „pernae gloriae hmreditatem perveniat, ea« tique, qoae in fpe pofita font, non folom ,,ut Dd henefidom, fed etiam ot virtotia „praemiam obtineat : tum ot deteriorem qoo« nqoe partem craffitie foa paiilatim folotam „ad fe oertnliatt & in foblimi coUocett iit nqood tkm eft anio^ae, lioc anima fit cor*
A$ fipori,
.•
I
6
S. GregoriiJ\fazianzeni
animcB difficiUor quam cor^ forii.
^pori , pofteaquam materiam » qua miniftra ,,utitur, domuerit, confervumque fuum Deo ^iadjuQxent
6. „Di(riculta$ pprro animarum curanda* t,rum major quam medela corporum patet ,etiam ex eo , quia praepofterus noilri amot ,plurimum ad virtutem impedimenti afTert, ,ac velut inft^ufta quaedam acies adverfus ,eos , qui nobis opem ferupt , exiftit , quan- ,tumque ftudium a nobis adbiberi conve- iniebat,* tantiun ad medicinam fugiendani ,adbibemus , atque in noftram pernitiem ,fortes fumus, & adverfus fanitatem no- fixtim periti: aut enim peccatum in inti- 9,mis animae occultamus , qnajG ultricis Dei ,oculum fugituri, aut excufationes in pec- yCatis excufamus , aut obftrudis auribus fa- ,pientiae remedia non audimus , aut medf* ,cos ipfos odio perfequimur. Accedit quod ,medicus magna ex parte circa eo , quae in .^fpeftum cadunt, occupatur, at nobis circa ,internum hominem curatio omnis verfatur» ,& cum eo hofte dimicaddum habemus, ,qui nos interne oppugnat; & medicina cor« iporalis nihil aliud fpeftat, quam bonam ,carni8 habitudinem, quae an iis profutura ,fit, qui eam confecuti fuerint, incertum ,eftt cum econtra medicinae fpiritualis fco- 4>us fit, mundo animam eripere. Deoque ,dare: huc magiftra lex tendit, Prophetae. i& legis finis Chriftus, exinanita Deitas, «aflumta caro» & mala a Chrifto in tenis iperptfla.
7. Ean-
^ ^ EEittriMi dinicdltAteiii cqtx ' stiiiii|i^ FkriMiu* tmn iirobtt S. Gri^riat ex moAommt^ rmuU^ litiMliaiii dWerfitatet ^bas protnde vaninMi mi» ceniedUL adhibendii ftint »;alio8 enini fennO^^^TMa. ndopit*^ alii exenplQ componantery dfl cil*^^* ncarilmfe opoa luibent; alii freqo; alits latf» ^Ao vtilitati fnit; aliia re^ehc»Dfio:_ aUb» ^lMirtatio ad offidam dhigety alioif objol^ 9fgatH>^; atqoe twc rarfoa afios fi p^lam ai^ fjgunW^ alios fl remotis arbitrif admode^ wantor : Qaidam ettani -ad qiinima afqo^ iy& leviflima obfervahdi fant • in qmbasdank - wrarfqm Coaoivere - fatiat fiieritv hc eM fM defpentibneiri tiMStemas : alii irarfas le^ fjAtMtB & hamilitate coraadi funt» atqoe ^ titlacfi animo una cam iUis meliorera fpem i4nduendo , alios vincere , ab aliis vinci ple« ,/nmque utiiias fuent. Quo circa via pro« j 9,cui dobio regia ipfis incedendam 6(1» ac yydrcomfpidendam • ne vel ad dexteram vel yiCniftram deduienty qui animarum curam' „geront
g. „Jam vero ipfam verbi Divini diftii* Qsois ^ Hbutionem» quod noftrorum omnium pri^ ^^J^^ fi^ „mum eft , poftremo loco dicam , quam om* ^^^^f^^^-. yOies hac aetate profitentur» fiquis eft alius» nqui praefidenti animo fufcipiat , aut cujusvis ,4ngenii efle cenfeat , hunc ego folerti» no- „mine admiror ne dicam ftultitiae. Mihi qui« ,»dem res non minima & vulgaris efle vide» „tnr, dogmatum noftrorum veritatem com „]adido d&fpeoiare: jn tribus quippe rebus „pericalom veriator^ hoc eft in mente, dt
A 4 f ffev*
8 S- Gregfirii Nazimzeni
,3*ennone & audita, & fl noa ad otnni», ad ' ,,anun) certe aliquod horum offendere ne- - ,,cefle eft, aut enim mens minime iUumina- ,,ta eft , aut fenno elauguit , aut denique au- ,,ris haud fatis pu^ta miaime excepit, at- ^,que ex horum etiam uoo veritas claudicet ..i^ecefTe eft. Oportet igitur Aotiftitem fimul n& limplicem elfe, quaotum ad eam. quatn ,,ad res omnes adhibere debet re£titudinem« „ac multiplicem , quantum ad id attinet , ut ,»appofite omnei alloquatur: Quidam eDim ,4sctis alimonia opus habent, hoc eft ele> «^eutalibus dofhinis: alii firmiori cibo'iD- Hdigeat ad fpiritoalis aetatis meafurara do- ticeote. Uude aUos docere , priusquam Mipfi fatis edo^ fumus , valde ftultorom & ,,temerarioram faominum efle videtur. Enim- Mvero Hebraeonun etiam fapientes haoc olioi MHebrxis legem fuifTe narrant, qua noa ^cuivis atati quivis fcriptune litKr concede* iibatur, quandoquidem nec tota ftatim m. ,,quolibet percipi poffit; Verum alii libri ab ,^nitio cunftis patebant , alii autem bis dun* ,,taxat, qui vicelimum quiatnm aetatls an- MBum excelBfleat.
un Q. wAt Bobis nnllus docendi & dircendi
M „termiaus eft conftitutus, fed ita confuln
"** t^lUBC res eft, ut quam plurimi ex nobis priua
^^^„fere, quam puorili more balbutire defieri*
„^„ „mus, priusquam facromm librorum vel
f^omtna noverimus, pietatis quamdam fpe-
„ciem nobis illiniamus, o eJatum animum!
fjiSutim fapientei & magiftri ramui« & vo-
t I
k
OrtHo l " 9
t^ ab boaiiaftiui Rabbi expedmiis » de yOdfi mt^iBiAM laiuUbiis effefaaiiir» indigiia-' fj&onti afiictniiir. Ita fapieiitiam ▼eiam » «yqnae «mnlboa pneeft» ai^ boiia Mania conh^ «fPlam ioo teoett lem adeo DrotritaiQ ^ ^kmm aft «dlUmamw t nt ad hoot quod i^qidapiaa iapleoa fit» Waiitaa fola requira* 9itDr,s & qood pejiia eft/ alioa emdiendoa^ fdfirfcipftt t qti ne infdtiam qiddem fiiam iiperiaitit. Porro io S. Paulot qoanta &t nqnaiis rea fit animamm cnra t & an pamm nMgotiiy paramqne foiertim rednirati coa* tffideremns. Mitto laboreot iigiliaat fa- i»mem, fitim, perfecotionea* carcerea, & ab- iitem, qiue Panius ipfe in fnia epiftolia mcen- t4et. Praeterea magoum teitorem injidunt, tfQn» in Sacn Scriptura malis Prophetitf & tiSacerdotibos min» intentantnr. Sic Mi** t^eas ob praBfeftos Hierufalem in ittunm^ tilms judicaotest facerdotes m^cede refpon- tidentes, Prophetas in pecnmis di?inantes, MHierafalem nt agram arentem deplorat ffMich. 7. Item Habacuc malos facerdotea tftmprobitatis duces & magiftros appellat ffffahac. 1. Maiachia* quoqne in eosdem- „acerbe invehitur. Malaeh. 5. Item Zaclia* t^rias cap. 11. Ezechiel eap. 7. 13. ta. 3*4. tfltem Jeremias eap. ic. 20. 23. 25. Verum t»qnid aotiqna coiiigo? quotnsquisque eft, „qni fi ad eas regulas feipfum exigat, quaa ^Paulns ad Timotheum Epifcopis & Pres* ^byteris conftituit, nempe nt fobrii & pn- ,^ci fint &C. non fefe a canonum horam tireftirudina peraAnltum abefifo comperietY
A s tiQuid
lo S. GregprH Niizhwzeni
„Quid ea referam , qu% Jefus difdpulis fnis •Mad praedicationem eos ipitteos pixfciibit, . ,,mioruin hxc fumroa eft, ut virtute tales „nnt, ut Doa modo ob eonim vitam & moii i,res, quam ob eorum feriQonem & dodri« „nam Evangeltum currat. Mthi vero timo^ ^rem etiam incuciuut Pharifaei probris one- „rati . & fcribae redarguti , quibus cum aos: „juxta Chridi prxceptum virtute longe fupe^ „riores effe debemus, ipfis etiam pejores in- ,,veQimiit, adeo, ut & ipfi quoqne genimina },viperarum , duces caeci , fepulchra dealbata ,»appellemur. Matth. 13.
S.Grtga- 10. „Xn his ego cogitationibas dies noc*,
rfiu£fir/-,,tesque verfor , hsec medullas meas eliqQant,.
"^t^ ""^ ^^ audacem elTe finuat , faciantque,.
"" ».ut non de pr«feftura , oec de corrigendi*.
„& gubernaDdis aliis cogitem , id quod exu- i,berantis cujusdam f&caltatis efl, fed qao- «tmodo ipfe venientem irani effugere, « a. ^tvitii rubigtne me "ipfum abradere qaeani, . ,,pargarique prius, deinde purgare, fapien-. i,tia inftrui , & ita demum alios fapieotia ,,io(lruere, lux fteri, & alios illumiDnre, ad »Deum appropioquare, & ita alios adducere, (^ianftificari , & poftea fandiBcare, cum ma- > ,^bus ducere , cum prudentia confllium - ,,dare. Quaado igitur hxc erunt , inquieot nhomines ad omnia celeres , nec fatis cauti, Mfacile xdiBcantea , & diruentes ? Quando ^acema fupet caadelabrum? ubi talentum? tJBtQ enim gratiam vocant. H»c ii , qui HUDicitiii ^uaiB religioae ferridLores funt „Quan-
- Ordtio L II
i^Qsttdo Imc •miit « & qaie nnfa eft ntb iMeritis Tiri fertiflioii ? Be.extreiM qoi^em nfeaeftiit hmc rpi pmellitatm loDgam tempus fiMiferi debet: leneftuf enim com pnidetitia Nf eBfanfiEa impentai javeotati pmftat « 6c . i^cooAienila tirditas iaconfultae temeritatu
II. yi&t qidc eft qoi veritade propogM- Ac#ribiri fiasem mbm dlecol^ fpado flogit? iUomdfgfitie'. winqa«n t qid imm aogelis ftabit« cum' '^
9|ilrt1um^eli8^l^orificabit, ad foperoQm alta- fin^ ikcad^ traosmittett cum Chrifto fa-^ nverdotio fimgetQr» & qoafi' Deos eritt ^ WiBosqae debs efiiciiet ^Scio » cojos miniftrt i^bmas 9 qo» Dei fublimitas • quse llumana lanfirmitas» &qui8ham eorum afcendet, qui »,peccato proftrati funt? Quanquam enim ab 9»ip{a ju^entute accitus fum » & ex materna 9»pollicitatione Deo donatus» omniaque ei 9,dono dedi i opes & reliqua » & dalcia mibi 9»fafta funt eloquia Dei » & prudentiam ad« ,»yocavi, ac fapienti» dedi vocem n^.eam^ ,»atqae alia adjunxi, nempe irae modcrarii yjingaam fnenare , ventrem regere , glpriam i,bunianam calcare : at vero hoc philorophart 9,maja8 eft » quam ut ipfi praefiare poirimus» »»nimirum animarum imperium ac praefeftu* „ram accipere « cumque ne refte quidem 9,pafci fciamus» nec animo purgad fimus» gregi Mgubernando prsefici:
12. «yldque hujusmodi temporibusV in Tgmpo^ „qaibus praedare cum eo agitur » qui aiios rum cala- i^forfum deorfomque jaftari confpiciensefiufp^^* ncmrfu de medio fugiatt ac fub locum aii-
ffqwva
1% S, Grf^rh Nazimzem
,^aem a pericalo tntam fecedet» pn^ iUias ,,tempe(tatem vitet: hoc iaquam tempore, ,,quo membra iaterfe pugnant. '& iaane ao- Mmen efi: facerdos , efTufa in ipfos quoque „phadpe8 comteintione. Atque utiaam ioa- ,,ne eflet, non vero vertatur in impiomm ^capita blasphemia. Caeterum metus omnii ffin anlmif pulfus eft, In ejusque locum iub- Mrogata injpudentia , atque omaes ex hoc pil iffnmus , quod alios impietatli damnamaf. njudidbos porro iis utimur , qui Deo belium yjmdixerunt * canibusque &Daa proiicimns,. „& ad porcorum pedes magaritas raittimos nproEanis auriDus & animis divinam doM- ^jaam evulgaates , & hoHium vota miferf i^edulo explemus, & in adinventiooibns no- ,,ftris fine ullo pudore fornicaitiur, Moa* ,,bitae vero & Ammonitae, quibus ne Do- Mmioi quidem Eccle6am ingredi iicebat, ia „ea , quie apnd nos fanftiifima funt , irmm- ^punt: ac nos non juftitiae portas omnibus, t,red maledicentix jaauas aperuimus , & „apud nos optimus habetur, qm proximtHS ,,inum pluribus. malediftis fixerit, Huc ,^ccedit , quod alii aliomm peccata obferva- t,mas , non ut lugeamus fed exprobremus, ,>Deqae ut medicinara afferamus . fed aovum MTulnas ihfljgamus , & a proximomm vulne- „ribas ezcufatiooem vitiis aoftris petamus. „Jam vero malos & bonos non vita , fed „dWenfio vel amicitia tamquam notis qui- Mbasdam inligniant, & qu» bodie laudamus, „craftino die vitnpertmns , & qux apnd „alios infiunift neuuituc » eadem apud nos „ad-
OttfnL -. 1}
i^jidniinidoiii fiw^i^ onmiaqde fla^tia impit? ^iftauk jun^eAmtibiif fiMrile condoiiantiur; iiivqiie wko in Titio inagDaii^ Nee
Mfeio pbpoliie qmdem ita fe lutbetr ▼eram i^litir ieoerdeet ^oin poCiia fiittne eft ia- ^Bieuon neoc
< 4 r M M •
13. g^ee nirfoe TO^oe ita fe geilt» po^ ZHffif^ ^jgaXk nnt«if optiinttek contnurio modo» qain««t ttMM jjMifiiin Uepeite qooque beiliim leceffotl***M**^ npne* infeniuL f & qnidem de pertie edem j^ebnn t nec qoidqnam ntilitetis afierentibne ' idJWndiantmr. focioeqQe maii» qnoepoflonti iJbniere alcificniit » & venerandnm fldei no^
f^neii printie eomm contenrionibus di- iftaiiitiir; ac uroinde odio apnd gentes fla» »,gramnst apud noftroe antem etiam probio- ipies infiimia laboramus.
14. fffHaec igitur cum ego noflemi iUud- (V S. tfiM infuper» neminem & magno & Deo & Grigo- M&icrificio t & Pontiflce dignum efle, nifi qui^»' ^Pf- nprios ieipfum lioftiam viventem & fan£bim ^^^ neziiibuerit» quo tandem modo facerdotis'^^ ftnomen & Inbitum fubire auderem ? prius ^ Mqnam omnia membra mea jnftitiae arma i^efta fuiflent» omnemque mortalitatem lyabjeciflent a vita fcilicet abforptam , ac fpi«
tiritai cedentem ? Ecquis enim cupi necdnm ,»Deo vacaverit» ac Dei fapientiamin myfte* yjrio nbfconditam loqui didicerit » & nondum nClirifti crucem tamquam vir ferre queatt Malacri tamen animo fe chriftiano ccetui ca- iipnt conftitui patietur ? Non profefto » fi nqnidem confilio . meo ftandnm pntabit : eft
14 S. Gregorti Nazianzm
,,quippe hoc pericalum omtitmn graviffimnm Milli f qui & opene pmclare oavat^e , & rei yiinfeliciter geftas pemiciem intelligit
Oiru^ 15. „Habetis noftra de fugi purgatio«
*'»''*• „nem : at vero me ad reditum impulerunt t^axime quidem veftri defiderium » & quia yt^os pQutuo mei defiderio teneri fentiebani. 9»Deinde mea Iiaec cura , hoc eft » ianftorum 9»parentum canities & iuBrmitas , mea caafa ^ymagis, quam fene6lute laborantiumv qno« 9,rum feceduti baculus efle , atque infirmita- 9,tem ope fulcire, cum inter prima voVilTemt «adque etiam pro virili mea praeftitiflem» f . 9,adeD ut philofophiam quoque ipfam , qua
^«nullum nomen mihi charius.eft, contemfe- f ,rim • non tuli , unam ob caufam laboria 9imei fru6^um mihi intercidere, & benedic* ,»tionem extingui. Ac duas quidem has iicaufas habui, cur manus tandem darem* 9,Accefl]t & alia ratio» eaque maximi ifia« 9»menti: Fugiebat Jonas a. facie Domini quod ftvereretur , ne cum triftem & praepoftemm „Ninivitis nuncium tuliflet, periculo poftea 9,per poenitentiam liberata civitate mendax tJnveniretur. Ut autem a viro quodam eru- ,,dito accepi , ne haec quidem caufa beatum yjonam in fugam coniiciebat, fed quia Is* ,^raelis prolapfionem perfpiciebat , gratiam- ),que propheticam ad gentes migrare fentie- f»bat, idcirco praedicationem defugit. Quare ,»illi fortafle nonnihil venise tribuendum erat, f^mihi yero quis defenfionis locus reliquui t,foret| fi diutius hoc minifterii jugum reco»
iffarem?
Onnio L ' ty
JamiiT cam qms fortifle noi inobedienti» >ciimiiie aininie libenret / Ac proinde ipte ppVViis oogitatidnibQS labortttRm » qnid fafto tfipoB ^Sct exqnireBiU mediusqne inter dnoi fftuKm* bmtfOBf qnpmm aiter me depri* j^nebait» ji^'«igebat; cum diu in hia ani- «^BW^ancipiti fniffem » tandem yehement^ori meqne viAnin ^et inobedientiae
16. f»Ac videte, qnam reAe inter ntnm* £fife^th yfam dmorem oegotium.tranrigam • nimi*to'jM< nittni » ot nec minime dblatam prdefeftnram ^^^^ 'y^petamt aec obiatam repuaiem; ^^^^t^iff^ fjoAm temerariornns liominum eft* hoc in^i^ /u. s Mobedieotinmt utrnmque autemimperitorum.g/fiuftif. lyAtqne ut dilucidius adhuc hsec diftinguam ; «itimori quidem furdpiendae praefeftur» lex itqttoque obedientiae opem ferre poteft 9 Deo ft^elicet pro fua benignitate ftdem remune* firantet in perfeftum Antiftitem eum com-* fyponente , qui in ipfo fpes fuas omnes pofi- iJLM liabuerit, at inobedientide pericuio haud fjdo 9 qnisnam opitnlari , ant quaenam ratio f^d fidnciam hortari poBit ^ verendum enim ^eft, ne de iis, qni fidei noftrde commiflfi funt» ^ndiamus : animas eorum de manibus veftris »^eqoiram. Unde veterum probatiflimos 9»qiiosque confiderans , eos quos divina j^a? »«tia vel ad gubemandam plebem » vel ad •«prophetiae munus elegit» partim alacri ani- ^mo vocationi paruiife» partim oblatae gratiae timoram injeciiTe reperio , nec vei eorum» Hqoi pedem fubduzemnty cnipandam timi* * fidiu-
i6 S. Gregprii Nd^anzm
„dititein , vel eonim , qui «d impoiitum „fibi maDus impi^e fe accinxerant , repre' ^heodendam alacritatem, illi quippe miai- „fterii mignitudinem exrimuerant: Aaroo „promptus erat , Moyfes autem repugoa» „bat: Efaiai impigre obedivit ; atHieremiu „iaveaiiem setatem metuebat, nec propliedae ^munui prius fubire aufos t^ , quam &. „pollicitatjoDem , & facultatem aetate praes- ntantiorem a Deo accepiffet
17. „His ntiooibui me ipfam incanto, ,,ac milii animus ferri iDfiar paulatim cetUt „& emolUtur. Propterea non renitor nec „contradico , verum & procido & fub po- „tenti Dei maou humilior , ac priftinx fo« „cordiae & inobedientie, fiquid in hac re „crimiais admifit veniam peto. Tacui, fed „noa femper tacebo , fubduxi me aUquanti»- ,,per, ut me ipfum infpicerem, ac mceroii ,,folatiam affmem t fed nunc 1d ecclefia ;,plebis Deum exaltare, & in cathedra fe> ,,ni{mim laudare animum induxi. Habetit «,noi a Paftores & collegae , liabes nos o „grex fande . habea o Pater ad omnla vic* „tum , mitgisque fecundam Chrifti leges, „quam extemas taas poteftati fubjeftumj .,,obedieDtiam habei, benedt6iioaem redde; ' „duc tu quoqae wecibuc tuis, praei fermone, „fiilci fpritnm , Deus aatem pacii dexteram „manam nofiram teneat , & voluntate fua „deducat, & cam gloria fufcipiat, paftores „pafceni , & duftores ducens. Ifrfie det vir- tjtiKem & fortitudinem flebi fuae, & exhi- »bett
Orath II, 17
Mht fibi fplehdidum gregem • & im«acti« iJatum , & caelefti cauia dignum in laetan* ntium faabitatione , in fanAorum fplendorei HQt in tennplo ejui: omnes dicamus gloriam, i,grex finnul ^ paftores, ih Chriflo Jefu Do* fjmno noftro , cul omnia gloria iu faecula gfiecoloram Amen.
O R A T I 0 IL
iiabita ap. 361. Ai eos 9 ({ui fe ipfum primum acciverant,
mtc veiurantf poflfuam fnsbyter faShkS
fuiffit.
i. yy^oidnam hoc rei eft o amici & fratrea, i!fgii#i ai ^^ 9»quod tam fegniter ad fermonem ^'»«««** 9»noftrnm acceditia , cum ad excraheudum^^^'^ yyuos a folitudine noftrat quam veluti divi--^^^ y,nae afcenfionis matrem, Deum ex homine ' Hefficientem , mirifice fufpexeram « tam ifprompti & celercs fueritis? Ac mihi fane „noc dicere licet : Fa^H vobis fumus in fa« lyturitatem, antequam guftum ullum noflri itfpecimenque prsebuilTemus : nec vero nos HUt iiofpites coUegift's 9 fi nulla alia re» 9»certe pnecepto divino commoti , nec ut „vim pcrpeflTis folatium attuliftis, praeluo ^s- 9,que minime fauftis nos excepiftis. x^deo y,&ciie in contemtum venit, quidquid facile yyfnperatur » & ftcut coli folet • qui aIto8 y,fpiritQ8 j^erit , ita facile contemnttur^ tiqni Deo fe liumilem praebet Quid vultis?
SdirmJnat^Tom.XIJL B
i8 S. Gngorii N^%\m%mi
«Jodidoae Tobiscum conteDdam . ao at „vefter judex fim ? fed five de me judidam t^eratur, viflor difcedam; five de caufa pro- y^auntlem * jafte vos condemnabo. Crimea Mantem veftnim illnd eft, quod nequaquam ,,ia amore oobis refpondctis , nec caniticm t.Patris mei profequeutes , nec iuvei)iiem< „meam statem excitantef.
ConfA- 3- fP^opterea mcerore impletus fnm, ni- yionttaltf „hilqtte propius fadum eft, quam ut fermo- TWflitaf.^^nis aculeum in Vos ftringerem. Verum „nec me hoc tempore quidquam afperiot f,in vos dicere fas eft; in vos facrum ^egem. ,»& divinam hasreditatem , propter quam lo- ,>cuples es o Pater, etlj^ alioquin opibus careas. ^Nec vero concedam, ut amplifTim» civitatefe ^jU greges tatillimi nobis pnvferantur , qa| „eX!guo numero fumus, qui Bethlehem exi* Mguse dvitatis , in qua Cliriftus nafcitur, „refteque nunc & jam olim agnofcitur & ro* „litur, apud qaos Pater attollitur, & Filius „aequalis prxdicatur » & Spiiitus S. fimol y,celebratur.
£^^11«: 3. „Vos igitnr nos colite , & obfervate,
tjmwr rf«„5c eam Bdem, quam accepiftist & in qna
^ ^ i^educati eftis . & cum qna nou modo ipfi
Ipu tfiiA ^^fervari . fed alils etiam lalutem afferre cre-
^dimini, minime dubiam retinete. At vero
npietatem non in multum & Ixpe de Deo
,.16qaendo, fed ut plurimum tncendo pofi-
Mtam eflejudicate, lemperqoe mious pericn-
,4ofam ene audire quam loqui exiflimate;
i^u^oindt Inbentiof de Deo qaidpiam dis-
„cUf,
t
^» .-.
Ormw Ilt . "t^
Hdfiii» qiiiiii docete, vosque ita comptmte, ^ eJGtttiore harQtn rerum examinadoai^ p^|teii»toribiis Verb! relifta, fermone ml« ilttiitidmf operibus majori ex parto Demn oo« pibtife» ^tit Ibgieatetf virta^m confeftaa* Jat^^ ^ QflritQ: me^htes « faodampoto fidel / iffitperftraentes ooo ligaum • aat fcdoam, ncam attooes ndftne fgne jadlcabaatar , aat ,ipiirg|almfttar.f fed aarom , vgeiitani , lapl« sdM pretiofoSf res flrmas & fttbilei . fiwc n? elim fkdaris • & tiajasmodi nos lioncNris ngieii^re jcm&pleftkniioi f five fermonibiiis i^ftcfs adfitis, fiye abefTe mafitls, at fiiii J)ei parl iii medio perverl» geaerationfii ^ciamini; & non committatis, nt vitae , ^ajas curis divinns fermo fuSbcetar« vosqae ^StoBbx cirearis « quin potius via regia ince- iidatis , ac per anguftum tramitem duce fpi- ^,ntu gradiamini. Hoc fi feceritis • praeclaro ^to res veftne erunt cum in hac vita, ^fiam in aiterius faeculi cenfura in Chrifto Hlefd Domino noftro , cui gloria in faecula p^ecalomm. Ameu.
O R A T I 0 UL Adverfum Juliamm. Imperatorem prinr
JnveSiva.
u ff A udite li»c omnes gentes, omnis a^ giiUth ^ f 4orum virtus , omnes angeli , quo- nf vom i/om opera t^nrahnus extin£his ac deletus/^^o. t^f dmco ille, apoftata ille, ille commu- ffOM omnium iidmicas, qui & multum furo- ijmii^ moltasqae minas ui teira profudit, &
3 a ffmiitam
/
ao S. Gugorii Naxtanzeni
^jamktfxa iniqaitatem in Excelfiun locutus» & tftnolitus eft. Aadi h«c etiam Conftantit, „magni anima , qui ignoratione lapfus eft ,4pfius pietate admodum indigna» & Chri« ,yftianus Chrifti hoftem infciens aluit , in eo- 9,que uno haud re6te humanitate ac benigni- 9,tare urus eft» quod eum & fervavit» & ,»ad imperium evexit « qui male ac fcelerate ,9& fervatus eft , & imperium adminiftravit 9»Atque hac potiflimum de caufa eum pre* 9,diderim uti ex rerum chriftianarum reditOt 9,ita ex hoc fermone maximam voluptatem yyCapturum: fermonem enim Deo in grati yiSnimi fignificationem dicabo non juxta ne- 9,farias Juliani orationes ad nu^s « & nefa« ^yria facrificia> quoruxp prseftantia impietatls ,,potentia erat , & infipiens fapientia ,^fed ut ,,fceiere« quod in fermone admifit» in fet- 9,mone crucietur.
^uUmus 2. nNam cum fermones on>nium ratione
w^^* ,,praeditorum communes fint , eos tamen Ja-
*/^2t-4 »flianus tamquam fibi peculiares cbriftiauijc
^ yyinvidebat ; primum quia fubdole nomen ad
,»opinionem fuam traduxit, quafi fermoGra^**
9,cus non linguae fed Religionis fit Deinde
yyquia impietatis confutationes extimefcebat»
^velut in diftionis elegantia robur habentes»
fjk non potius in veritatis cognitione 6c ar-^
,,gamenti8 , a quibus reprimi non poflumosy
9,ne Deum confiteamur, cum linguam ha«
yybeamus; ande Julianus Attice quidem &
y,eleganter loqui prohibuit , at ne vera loqae-
^^remur » haud quaquam iiBpedivit,
3. „EoiiB«
I"
Ormo III. %i
$• tfEAiifaven mihi Uun Arilit ad ptm-guUmi fgjfmmvan omAo^ & ad fpiritalein dioreMii wfcrim. ijtama vocat ,, tQtn qii} jejimiis « lachrtmli, lil^ onilioni addi^ eraiit, molefUaruin fioem' i^rftoliiiitei; tnnn qid diagDii certamiaibiii» i^arumiiis & tormerftii vexati fbertmt. Om« tttm M ^ompliile illad carmeii condikaBt»* ^ ij|Qod olinii Itraelit» propter ^gyptioa maif jnriiro obrdtoi cedttenmt : Caotemui^ Do-' ffodnb^ gloriofe eniiii magniftcatui eft, eqiiiim a4c afcenforem projedt non in piaret fed nU ~ yjifile jaftnm eenfmt
4. hAi qnae nunc acdderant in )nliano« ^Vinj * ipWUte t aodite » & quidem pauca e multis $ngraH- " t^ui fiagitia commemorabimns. Uoum igi* laio. t^r & princeps illius {acious iioc eft » quod t»s n^agno Conftantio , qui Patri nuper in ttimperio fuCceiTerat • falutem confecutuit ^om exerdtui contra proceres arma cape- , jet t nec Deo ob falutem ^ nec Imperstorit tjier quem falutem acceperat » gratiam lia« . v
tA>uit , verum utrique nequam & improbum t,fe praebuit, ilii nimirum defedionem, liuic t/ei>ellionem parturiens. Nam fplendidiffi* t,ico vidu in imperatoria quadam domo ab i»bu«4 aoiffimo Imperatore julianui & frater t,ejus Gaiiui digoi habebantur , ac veiut ge« i,neris reliquiae ad imperium fervabanturt t,Tum ut. fe Conft^ntius de iis rebus , quse tfin imperU fui aufpidis defignatae fuerant ffpnrgaret tamquam de ejus confllio non 9,p€^petralis ; deinde ut eos ad imperii digni^ t»tatem adfidscendo magnitildinii animi ar«
B 3 tfSiunen-
32 5 Gregorii Nd^zianzem
f^nncntuni praeberet . & principfltnni fimiio- ttrem redderet. Cum autem omDi negotio „T]u;arent, utL-baaturillialiarumetiam aniuin „prftceptoribus, & nollrde etiam Pliilofopliix, „qus id mpribus pietatem poCtam habet» Mvacibant, & cum optimis quibusque viria (tConfuetudinem Iiabebant ; quin etiam in ftclerum fe ipfos adrcripferunt , adeo ut di- „WnoB quoque libros plebi icftitareot, om- f,nium ornameatoram mtximum pietatem tteflle cenfeDtes.
g^ani 5. „Jam fumptuofilTiniis qnoque Mirty*
tnuHus „rum moDumeotis, aliisque rebus, quibuc
'^*ri!2«L* »<*'''°''' timor infignitur, Chrifii amorem
r^imm. ^^(jeclarabact , alter quidem ferio jiietatem-
tiprofiteDS, alter fub manfuetudinis fpecis
ttmorum praritatem occultans ; quod quidem
'' t,ez eo conjiccre licebat. Nam fratris nata
t,m8joris Galli opus perRciebatur, I>eo mu-
,,nus illud libenter admittente, Juliani vero
ttiDDnus DcDs Martyrum repudiabat : nam
' t^terra, quod elaboratum fuernt, excutiebat,
t*& Martyres tionorem illius, qui multoa mar-
t,tyres dedecore affeti-urus erat, recufarant.
ttQaod fiquis milii minus fidem ttabendam
ttputat, eos iplos, qui fpe^aculo interfuere,
„teftes producam: nam multos habeo, -qnl
t,ad nos hoc miraculum transmiferuat.
ffjiaitia 6. t.Pofteaquam autem Galtus & Julia- frvEthm- „m2B ad viritem Ktatem progrelTi Philofophiae fit ii^ „placita degufiarunt, dicendique facoltatem **■ tiinfaper aflumpferuDt , tuoc Julianus im-
ttpietatis &aadem fecum ipfe foiui meditari ttDon
dratio IIL %$
,fm potent Et tametfi ob temporis iiH i,eommoditatem ejasque qui renim potieba* f^ f aotboritatem majorem impietatis par- ,»tem ooraltaret» interdum tamen nonnnllis ,4nipiis mentis arcanom~ aperiebat , tum io ndilpotaf ionibos » quas cum fratre habebatf i^us aeqoo pro ethnicis contendens , tum „ommbus iis rebus gsudens , quibus morom ,4n>pietas velut certiflimis notis exprimitbr. „/\t poftquam Imperatoria benignitas {ra« ... Mtrem csefarem creavit , partemque orbis ,jtenrarom band parvam ei commifitt Julia- 9,uo fine ollo metu perniciofifiimls ftudiis va* ncare licebat, ipfique Afia impietatis fchola „erat « tam quse drca fyderom fcientiam & Mgenitoras , inanemque pr;efcientiae fpeciem ^occupatur, quam quae pr%ftigiarum artem Hverfator • unumque reftabat , ut ad impie«' ^tatem vis ac poteftas accederet
7« 9»Non multum porro temporis inter- QatU M» „ceflit« cum hanc quoqiie iili conccilit exun* far* „(lans multorum iniquitas » & honor & fatu* „ritas , ob quam in iofoientiam prolapfi fu- ,»mus. Nam Caefaris Galii & imperium & - „vita fiaem accepit, Julianus autem ftatim „fratri in imperio , fed non in pietate , paulo ,aucem poft ei quoque, a quo Imperator „creatu8 fuerat, fuccelTit, partim volenti, ,»pardm a communi fine coa6to. Sed quid „tibi accidit imperatorum divinifTime Con« „ftanti ? quonam modo hic folum minime ,icircumfpefttts extitifti , quod chriftianam „genteiA commoni huic pefti dc furi» tra*
B4 ,ididifti?
fl4 S Gregoru N.i%ian%mi
»di<lifti ? Verum iaprimis beni);nitas Coo- i y.flantii , eum ab omni crimiae & inilpa „UberaC; nam duse beDignicst,es iater fe o^ tiCurreruQt. altera erga pium genus cbriflja-. t,norum , quibns providere voluit , altera ,,erga omaium hominunn impiidimum, maxi- ),mumque divini Numinis contemptoremi i,quem benignitate & inagaaDtDUtate emea- . „datum iri fperabat
Ailiflmt 8- itSed fruftra; nim Julianus ipfe fibi
%»dima ,;diadema imporuit , maguoque fe iprum no-
fibi imfo- ^.naine oraavit, nec honoris modum ad Im--
**"' „peratori9 arbitrium revocavit; quia etiam
,,«d7erfum Conftantium expeditionem fufce-
,<plt, atque ab occidente pedem movit, in
. ,,1peciem quidem , quafi fe de arrepto diade-
„mate purgare vellet, rovera autem, ut to-
„tnm imperium ad fe traduceret, in eoque
„fpe fua minime falfus e(l. Ncc tamen lioc
«mireutur, qui Dei rationps, quibus omcia
" ' ..reguntur, nooaffequuntur: nec enim Julia-
„DUs ad malum a Deo excitatus efl:. Haud-
„taroen ab impetu fuo reprcdus eft; verum
,,cum ingend celeritate tum regionem fuam,
„tum nonuuliam barbaric;e otk partem pe-
„ragra(ret , tranfitumque fallendo potius
„quam vincendo rapnidet, aulae imminere
„ibcepit, ad mortem Conftantit, cujus ipfe
' „architeftus erat, properans, quod facinos
„fceleris opus . non dcBmonam a fe invoca-
„torum beneficium erat.
9*^^ Q. ,.Jutia.ius igitur vix imperii haeredita-
X^abap' "**'" •**'*^* caepewt , cum impietatem palam
•
I»- :. •
QmiQ JIA u : •ft
,i3iriiHanQS aliquaiido faHfet » innpiira nlr Qefaria fngniiie Iftvaenim exterfic, isA^ 9«t»tioai iDoftrae execn^ilem ioitiatmoem op- npo^ps^ msaasque foas profimaost iit m* i^niribm aas ab. iocraeoto lacriftcio » per ^ y^ood noa Ctirifto ipfiusqoe paffimiibus de. Hdimitati comaBpniicaoms, reporgaret Per . ^indfiones sutem & iacrifiiM imperiakpa yMljnii conftituit 9 nslis mali imperii cooJQi* yjiarii» dom0oibuM uteos. Fenmt aotem, ffiua ipfe iacrificaret t viftimarQm exta co^ nmimtam cmcem oftendiffei qu» res slies 9,liorrore perfodit , fedtque 9 nt potentiam 9iiioftram agnofeereot: at impietatia magiftro 9^imum addidit » tamquam nos conclufi Omx u^ yteflemus. Sic enim ille crucem & circulum ^^**^ . '^* 94nterpretatus eft ; atque lioc lane eft 9 quod/'^''^^ li inftar habeo.
lo. 9,Quod aotem a pluribus commemo* ffulianus 9,ratur, oratione perfequar. Defcendebat itxcruce f§ 9.qaoddam ady tum plerisque iQacceiTum » & ^S^^ 9,horrendQm comicem fophiflam habens. Ut ^p^^^ „autem egre^um virum progredientem ter- ^**^"*'* 9,tores adoriri caperunt, ac fubinde plures 9idc formidabiliores , rei noritate perculfus 9,ad crucem vetusque remedium confugit, «Jiocque fe adverfus terrores confignat: va- yjuit fjgnaculum ,\ceduQt daemones, pellun- ntur timores. Quid deinde ? refpirat malus, „rurfus audaciam coQcipit , rurfus iidem ter« „rores urgent « mrfus fignum adhtbetur , ac 9id»ii0Qes conqmefcunt« Confiiii inopia la«
B 5 . „borat
•6 5. Gregprii Nazianzem
,,borat difcipolas , ac fftcronim antiftet V>ejus laten tuereDS veritatem liiiiAre iDter- MpTctfttur: sboniinatioaitlUsfuinius, diceQS, ' „Don terrorij vincit, quod pejus eft. His ,,Terbis dlfcipulum ad exitiivoraginem ducit, ,,Caeteri:m afcendit tum animo aireptitiu*, , »ftum furiofo oculonim obtatu fatis rtgoifl- - „c)ins, quos coluiiTet, & quod daemouibas noppletni futiTet.
ffiiUaiii iz. MHsee prima ipfiai fadnon extite-
ftrjtatiio „nmt. Cum aDtem jam , quod parturiebat,
Oiri/m-- „coDtiaere aon poffer, & perfecotio eram-
■^™* .tperet, id potiflimum molitus eft, ut ipfe
. „qutdem & vim alTerret, 4f iuterim afferre
,,DOD Tideretur; aos vero & fuppltcia per*
t^erremus, & eo iaterim hoDore. qui pro
,*Chrifli oomiDe patieutibus liaberi foiet,
„careaiDus. ' Venim non attendit mifer*
,,quod Chriftianis jucundius eft. pietatii
„canfa pati , etiamfi id aemo refciturus Gt,
„quiro aliis cum piet.ite florere , & ia glo-
„ria verfari. Prsrterea cuin potentia in per-
KfnaGonrm & cba6tionem divifa fit. ita fe
»comparavtt. ut quod inhumaoius rrar, hoc
,»eft* vim 6r tyrannidem popnlari turbae &
' ' ^civitatibus permilteret ob eiirxuBtuii) eit-
,^m iiApetum. idque non pabhco ediflo,
,,Terum ex eo quod bunc impetum non re-
„primebat * veluti propofita quadam tege
,,non Ccripta id fe velle proxutgans: qnod
,,aatem humanius erat, magisque ^mpera-
fttorem docebat, id flbi aHiiinplit, nempe
rffaadendi & iUictcndi partes. Nec tamen id
ufque*
Oraiio JIL stj
9,nfqiieqiuqiie ictinait, id qaod ex eo per^ yyTptcQom eftt qaod non oiuItu;n fuafione nUtebatur, fSed ^os fiolentue coafeilim fe* wqoebatar.
12«. MPorro a domeftjcis & fatellitum Qm e( fvmanu fceleris ejcordium dacebat : unde au-Atttfm im- nlam totam commutavity aliis morte fub-^^P'^ ,«4iiftts « aliis ezpalOs • eoquod majon erga i,majorem Imperatorem benevoleotia afTice* y,rentar» ac proinde fibi eflent incommodi. nMilitom etiam paitem noo minimain ad fe iipertraxit, non tamen onmes: imo multi ,,reliqQi fuerunt , fcilicet proceres , & altis- ,^mis digoitatibus praediti , multi etiam ple- ,,beji crdinis ac nbmero folo cogniti, quos ,»cum adortus eflett non aliter repuKus cft» „quam levis qnsedam machiDa a mcro fir« ,miirimo. Quin jam ctiam adverfus mag* Huum iilod vexillum audaga elatus ellt „quod com cruce magpifice praeceflit , & in „altum fublatum exercitum duxit» aerumna- „rum folvendarum vim habens, principa* „tumque in omhia vexilla tenens , qu^te lm« ,.peratorum imaginibus vel aliis fyonbolis i.decorantur. >
13. 9,Poftqaam autem Julianus res do jMartr^ ^yO-efticas ex animi fententia confecit, Mr^*9^'^^ „demum ea, qu» fequebantur, aggrcditur, ^^•^*'' „Homo ftujtiflime & impUfllme! tuoe ad* pVcrius magnam Chrifli h^ereditatem « ad- ^ fVerfus Chrifti facrificium , ejus cruorcm in« »>farges? nec magnos pugiles Martyres ex-
^itimui-
ReUquia^ rum vir" iui.
Monacho^ rtM f^ta.
ft8 «S. Gregorii Ndzianzem
^timuiftl , qui cum tgne « ferro » belluis , & rtyrannis dimicaverunt ? a quibus daemones ^propellantun tnorbi curantur? quorum vel ifoloe fanguinis guttae, & exigua paflTionif ,figna idem pofiUnt t quod corpora ? Haec »non colis , haec contemnis , qui Herculis ^rogum & reliqua probrofa gentilium fa6bi* »admicaris? Videsne noftros p^uperes carne rferme & faDguine deftitutos^ humi cubau^ ites , humiies fupra infera , homines (upra ^hnmana, vinculis aftrii%s & liberos, ia ,mundo fupra mundum? Quorum angelid ^pfaimorum cantus« & pernox ftatio« quo»* »ram rupes caeli. nuditas incorruptibilitads ,indumentum, folitodo c^ium, lachrymsB ipeccati diluvium? Quorum exteotae inter iprecandum manus flammas extinguunt, fe» iras confopiunt, inftruftas acies in fugam ivertunt, tuamque etiam impietatem coni* ypreflurae funt. Laudas quidem nonoulio^ ,rum gentilium & Philofophorum Socratis» ^enonis, & aiiorum' virtutes. Quod vera- yhomines his virtutibus exceliuerunt » dc- quamdiu V iannitam autem iilam apud ,nos hominum multitudinem non mirarist tqui & lidec, & his fubliniiora phiiofophaa« fiMX^ in omni vitae inftituto, in omnibus yterrarum oris, viri & mulieres, aobiles Jk ignobiles.
CkriJliMi 14« «fSed tamen his omnibus contemptis galiiai Honum id fpefiabatt ut a daemonibus gra- vjcari jV^jtiam iniret,- & priusquam negotiorum pu- binhtr. ^^bUcordm quidquam conftitaeret» Chriflia«
n
nos
• .Otiaio III. 89
tfiM perfeqnerettir. Veroni oon perTpicie- j»i, quod iti prioribus perfecutibnibus Id- i^rco parva perturbatio fequebiitaT, qoU Mdogma noOrum oooduin ad multos propa- Mgxtum erat, nunc autem raliitaii do^na nlonge lateqae ditfufft, reUgioikem CbrilUa- HQum immiitare, nihil aliud fuerit, qmin ^omanorum imperium convellere. Verum ^njaliaoi improbitai rationi 6c confilio tene- fJoit»% ofTadit , ob eamque caafam parvis jax- jlta Kc magnis perfecutiotiem niolitur, & jaqoafi turpillimi cujasdam crimiuis accufa- ^tos noTaadam'nobts cognomen accenfuit, Ga- nUlaeos pro Chritiianis □oaiinuri decernens: ^x quo perfpicue odeadit, Ciinfti appella- „tionem perbonoriBcam elfe, qnoniara eam „oobis eripere cogitavit, Nifi fortaffe lioc , t,ea rxtione fecit, quod hoiusce oomiDis vim tjnflar dxmonum reformidarut; fane & oos Mjalianom a fuis fpurcifiimis diis Adon»- .nam, idoUaoom vocare polTemus. fed ooln- ^us, Cbriftum noftrum Imitaates, qui fe, ^ Judsis famiritaoum & dsemoaium faa- tobentem Yocari pafTus eft.
15. „Ulud autem admodum pravum , ^ff^nj nqnod cum nec aperte dos allicere poifet ,/'dtHff*. nec tyrannice cogere prae pudore fuftiaeret* ^leoninae pellt vulpinam prsetexens, lenitei nvim afferebac. K^o autem pro omaibns ,^ebus , unam vel alteram exempli canfa ' f^expooam. Quippe ulitatis Imperatoram fjmaginibus daemones adjunxit, nt ita cum nbsperatonuD hmoie dxmoaum booor coa-
(?
3^ ^* Gregaru JVazimzem,
tyjuD^eretar, «nt boram friga Imperatores ^contDtoelia «fRcerentur mUta rdlicet ^do- „r&tioDe, & fic poenss luereat. Alterani ftiam adjiciam. Imperatorix lar^tionif dies „aderat , & adefTe milites oportebat . ut „pro fuo quisque gradu Jk dignitat* donatl- ,.Tum acciperent. Propouebatuy aurum, pro- „pooebatur thus, In propinquo erst igoii» „bortatorcs ad latui: thui inceadere opox^ i,tet , & ita exitli mercedem ab Imperatore »accipere. 0 mireram mercedem ! bic nar- Mratiunculam quamdam admifcebo fuperio- nribus tridiorem. Ferunt, quoiidam eorum,
„qai per ignorantiam decepti fuerant, cum i,domi cum contubern&Iibus fiiis ad menfam ,taccumbei'eat,ai]us poculum teaentes fublatii „io alium oculis Chriftum iovocafTe. Cumque r,coDtubernalium quidam dixilTet, qi^d eft „tioc? Chrilhim modo poft abjorationem Mthus ditt imroolando invocatis ? Tanc illl '
, f»e convivio exilientes per forum cucnrre- itruot. clamantes: Chrifiisni. Chriftiani ani* f mo fnmus , fmperatoris fraude circumven- ^ti fumua. Non dooa accepimus Imperator* ,»fed morte damnati fumus : ChriHo nos ,,ma£ta , cajus unius imperio fubjicimur. ,,TuQC Tero Imperator ira incenfus aperte „quidem iltos iaterficere Doloit, exilio ta- „men mulAavit
Ptr/taai» i6, ..Qnamquam vero Jnlianus vafritie
faiam ,^d multa uteretur, nequaquam tamea ad
'tnuKpit, ,,extremum ufquc fu» pravitatis arcaanm
„retioaiC| at enim edida ea pnetcrealn, qusi
tiadver*
A
^ \::^A\.Or«tiQ /zr. a«
i^p^raifiM^xdes. ftcnn tuijQ pubUce proponc- ' .Bbaatur, tiim privHtitn exp!ebaQtur, & vo- ^Torum dooorum & Sacrorum vaforum ex- i^ilationem. eccui Alexaodrlnorum crudeli- «taa igaota eft? qui tiuuc quoque irapieta- «,tibus fois cumuium addidilTe referuator» - '
iwut Sacrofanflum templum noftrum dnplici U|Cruore, hoc eft, viftiinarom & homiuuin Omplerent, idque Impentorii Phiiofophi Py- l^^odori dufiu & aufpiciis. Eccui Helio- 'MpoHtarum coiicurfio, Gazvorum audicia. „rHrethuIiorum furor incogaitus eft? Illi ^r.mi virgioes cadas vcftibus fpoliatas, „ideatibus commiuauis» poicis projecilTe fe- ii^utur.
17. ..]am vero illud eximii viri MarciMdrd MAretbuiii , certsmeo quis ignorat , hic ■^'■^'''w^ Mcum iQ0giii CoDftantio imperante do* "»'»•''*- ,.micUium quoddam dKmonum evertiiTet. '''.'*'"' ^c multos Cbriftianos a gentiii errore ad Hfalutem traduxi0et, jam pridem Arethufiis ,.odio erat. Poftquam autem motatis Chri- tJbanorum rebos gentilium res tumere cae- „peruot, ctim populum adverfum fe incita- tJmm ceroeret, tugae coniihQm ioiit : at Kpoftquam multos fua caufa abflraiii, & ob nperfequentium crudelitatem in animx pe- nTicuto verfari inteliexit, ex fuga redtit, „refeque ultro plebis arbitrio trsdidit. Du-
I' Hcebatur igitur fenex facerdos ab omnibns r^juslibet xtatis & conditionis per roediam ncivitatem: raptabatur per plateas , protru-- Uebatnr per cloacas : a puaris ad pueros
*3a S. Giegorii Nuzimiem
»,pendnlus remittebitar caltrit {>ennariis gc- ^nerofum Ulud corput excipientes, & hanc „tragxdism iuftar tudi iiHbentes. Tormeutu „etiam tibiae iliius «d ipfa ufque ofla com- f,primebantur , lineis lilis aures amputaban- „tur ipfo fporta iu altuin fublato : melle & «.jusculo undique perfufus apibiis St vespii ,.ardenti{rinao fole luceote pungebatur. in ,,quibus tormentls lepide dixifle fertur: Sig- „i]um tilud libi placere, quod fublimem m ^.perfpiceret , iilos autem Iiumi fitof. Nec- ,,dum illud adjeci , Marcum unum ex iis iifuilTe, qui fceleratum Juliaoumt cum ge- „Dus illius totum periclitaretur. fervarant. „furttmque fubduxerant, quo etiam folo ,,nomiae merito fortalfe haec patiebatur, „quod tantum malum orbi imprudens ferva- ,,rat. Ob id enim vero Hyparchus gentilis „ad Imperatorem libere dixiffe memoratar: „non nos pudeat Imperator usque adeoChri- tiftianis inferiores clfe , ut ne fenem quidem „unam fuperare potuerimis ? Atque Aretho- ,,fioram facinus ita fe habuit,
Oi/arim- i8- fAlia autem qnalia quaefo, qnam-
finm pir- f,q\ie gravia: tacebo Orontem fluvium ^
Jieutio, ^Dofturaos mortuos & occifos , quos ill«
..occultabat. Praetermittam femotiiflmas
„3ul% partes, qnaeque in lacnbus & pateis
„malis myfteriis fcatebant non modo dif-
„feftozDm puerorum & virginum ad anima-
,^m evocationem & dtvinationem , fed eo^
„rum etiam, qui pietatis caufa in periculuoi
f ,TDcabantnr. At quae in CielJtrienfes noftroa
,iadmi>
Oratio JII, .33
M jiiiHf eM db fortan»-- Mmplqiit lu^dio' " aiWMHyuuii etiiiii gsfitilis pnefeato itiMMM
figeilllles ■ «nioiMlvufteds «. Jaliano iHdUo
ajOiiilftatiis eft.
:i
• f m
19* ;,Porro ?ariii alMs modis Jolluiiis ranYi iJCbdBiBnfm yekabst; nain ab oibsibos OQS.iw^b^
tMys» adeo tribunalibus arcere coaftinidMU : ^^^^ ifMpB mHtu tim erat, quempiaBi his ^A^fl^H^ iMmd aru propofitas thus oon mAoIb^ i^at DeiiMlo er Jacris nqfiris Scrtptuna • lilCMfliAoos oppQ^oare nitebstur« hoc enim* jitgB noftra iandiri ajebat; ne injuriam ac* BBB nlcilaunur « nec litem intendamqia» iqiiddqipm poflSdeamus» aut proprimp kmus. Verutti Julianus in eadem S. yJSttlptnra etiam legent: malos male perdet; Jteem humaniora ftudta Cbriftianis Julianua nprohibebat: hoftri fuat fermones» inquit, Jk noftrum eft grxcari , utpote quorum fit; f4soB venerari, veftra autem eft infantia 6c tinifticitasy nec quidquam aliiid, quam credg^ i^frfentiae veftrae eft. Sed hoc non irrife- ffintf qui apud vos Pythagorae Philofo- i^ijim colunt, quibus illud : Jpfe dixit^ iidogmatum primum & maxiniQm eft: per iiBoftrum autem, £rede: hoo inielligimus» ,iDoq licere iis » quae ab honcinibus divino nsnmine afflatis difta funt, fidem abrogare. * nllliui autem quomodo probabis, fermones i^ to pertinere , nec nos eorum efle parti-
y^cipea^ Stknm Jlnalpfis Tom. XIS. C
I
34 S. Gregorii Naaianzmi
9,^ef? «nt eEAin ethpioe religionis ho ,,ene dices , aut gentis. Si ethnicse religio Miiii; ofteade quonam loco, 6e apod quo „facerdotes graecari lege praefcriptDin fit ,,quod0 dicas, liDguani veftram ad gentila „pertinere, fcifcitabor ex te, ab 'omniiu „Graecismo nos arcebls, an ab elegantior - fidnntaxat? Si a pofteriori , cor nonnulli Mverba folius lingnae liat. & non edam vi ,4ioni< JLitttr«- 30. MQuid ais? tuum eft graecari? Qoidl rum & „noDne Phoenicum funt litterae , vel ^gyp- artiiMiiii-„tiorum, vel Hebraeorum? calculis nd, nu- vtntora. ,,iiierare, menfurae & pondera, aciei in- ,,ftru£tio, & res militariscujus fuQt? noDDi „Eubaeorum ? fi igitur ^gyptii & Phoeni< „ces & Hebraei hae^ timqusm fua fibi vendi- ^earint , nonne nos his rebus privari aece^ „erit? Tua funt poemata? quid? anaoii „potius aaus illius , quae in humero coocufla, „concutientem convitiis Inceirens, impetui „vehementia carmen efludit'? Quodfi ob ar< ,,ma glorlaris , annon haec tibi a Cyclopibni „venerunt', a quibus ars ferraria nata eftl „Si autem magna res tibi pnrpura videtur, ,,annoD eam Tyriis abjicies . a quibus pafto> „ralis canis prodiit , qui exefo ' murice lii< „triisqne cruore perfufis paftori flore indica* „vit, ac per eos vobis Imperatoribus pan* ,,nnm illnm improbis luftuofum 6c fuperbuiv „porrexit? Jam vero quld difturi fumus, fi „a navium extru£lione Atfaenienfes nos ar- y.ceant? quin etiam hoc ipfum ioitiari & MUitiate & d«os colerci uude ad te proma- nsaritl
Omio III 85
ivit? noDne a Thracibiis? Stmfieute aa« m Botine a Chaldaeis? Jam Aftronomia mne Babylonioruro inventum eft? nonne eometria ^gyptioram ? nonne Magia Per- rum. PojTo in fomnis vifio nonne a Tei- effibns orta eft? Augurium a Pbrygibusi li piimi avium volatum curlofius obfer- irunt.
21. tfUlterius cum JuUat^s doftrinam ^'miii ^ftnim Yeterem* quantum ad iprxdl&io' EceUfiA 9S » dc novam ratione pofteri^ris Dei ad- ^'fcip^j' , nitns t ac miraculorum , magnam vero & ^ ^^ ifignem ob Ecclefiae formas nobis traditas ^ ^^^ ideret, in omnibus civitatibus & facraria ibfelliaque partim aitiora, partim huiiii« ora extruere parabat« profanorum etiam [>gmatum le6tiones & explicadones infti* lere ^ tam quae mores componerent , quam nae ia abftrufioram rerum traftatione v^r- urentnr: tum precationum aiternatim ca- endarum fermam , ac fupplicii in eos , qui eccarent, pro delifti modo conftituendi, litiationum item & perfeAionis « & omnia nse noftrae difciplinae funt: diverforia & iofpitales domos aedificare, monafteria tem & Virginum coenohia inftituebat, fi- nnlque benignitatem erga pauperes adjnn« ;ere. Atque haec quidem novus ifte dog« natiftes & Sophifta in animo habebat, |nod autem ejus conatus in opus non pro« lieritt conftituere nef]ueo; idne nobis uti- Itati deputandum fit, an contra ifiit qui \on ultra cogitationis fonmum proceiferit.
C z aa. ifPraf
36 S. Gregorii JVtn^imzem
■ as. -..Pneterei pnebere futs geDtilibo^ niflitriM»>,,coDftitiiit, diTinorani» ut dicere folebat« *"• „oraculoram interpretes , ac libros tam ,,Theologicoi , tum morales ; fed quosnain?^ ^cilicet Hefiodi Theogoniam , & bella illic „defcripta, Gigaotes, Titanes & iminanei „eorum foetus hydras . chimaeras: h»c fuat ,,egregia , quae auditoribus ex HeGodo pro> y,poneotur. Orpheus tuac prodibit , & JotI ,,infremet, ^hi volvii tefineora foetida eiram t,rcillcet ovium & equorucD. Adtuec Phaaet „accedet, qui omne-; deos devont, ac Mpoftea egerit , & deorum hominumque pa- ,,ter elTicitur, quibus rebus allegoricse intei^ Hpretationes excogitantur. Sicnti etiam Ho- »,ineri fabut» fruftra allegoricas ioterpreta- iitiones admittunt , & a propontis rebus ab- Merrat oratio. Etenim apud nos qgoque ab- „did quldam fermones funt ; verum ncc ex- jtteraa fpecies indecora eft , & qaod occulta- ,,tnrt admirandum eft. &iis, qtii in peoe- MtralJa inducantor, mirc fpleudidum.
A&raSs 33. t.Quid autem dixeris de ea ipforam
^BfiWKj t.difcipliua; parte, quse circa mores verfa-
^«^A^^t^tur? quibus rationibus ad virtutem fuoi
Jffr^^^iiafonnarepoterDnt? Verbigratia, optima
„res eft coacordia : quibus autem exemplii
„haoc illi docebunt, qui deorum bella aar<
„raat, diffidia & rehelliones? Secundo ho-
„Dor & reverentia erga parentes ipiis projpo-
„natur, & hoc ratio & Theologia perui»-
„deat. Quidui aatem hoc Satumus perfu-
,^at, aelo geaitalei partci ampatans, ne
- Oriih IIL ~ fy
iglMi fypntf & Japlter advtffiit^ SaWriiQiiip ^iPSiitr» (m exeoifdo ihfQi^^ «utfl^Aidad ^jfuentxm hmmeni ?olQmiiiibut eoAim cod-
^«liiieciir. Terdam.ipfis fit, pecaoiam ddljii« jyeero. Ouomodo Igitart L.iicriat ifNlia cwh i^HMebir« & faocolas proferetQr, iSe fHieefei ^pfioe »re QOQ vaticinans?, Qidd ptfet^frtaf i^odiddam docebanc? in propinqao; eft,
, t^qid ferfaadeaty Jupiter nimiramt ob foe* 9,iDiiianim amorem quamtls formam indo- . 9,eB9. Ifam Mars reprimat: temolditiam lyBacchns» hofpitum odium Diana.
ft4. 9»An vero h»Ci ad noftram religio* flMI^ tjmn & do(*hinam acceduntt apud quos ^^^^ iiamicitte qoisque ipfe eft, dc eadem prozi*^'^'^'^^ 9,mis velie » quae & (ibi ipfis ; crimeo autenQt t,a malo parum abfuifle « nimtrum cupiditate 9,quoqae ipfa poenam luente? Apud quos „tantum pudicitiae ftudium eft^ ut oculus t,quoque reprimatur; & manus fanguinaria tita longe arceatur; perjurium autem adeo ttnefarium cenfeatur, ut jusjuirandum quoque yynobis interdiftum fit Jam vero pecunise fimuitis ne umquam quidem uUae fueruntt & ^uUa multi hoc uno nomine libenter ha« i^uernnt, ut multa contemnerent • ventre 9,vero fobafto carnis peneexpertes viderentur. ,,Ac virtutis quidem h»c nobts iex eft, ne le* tfViffimia quidem vitiis fuccumbere: nnde ,»priiicipia etiam fceierum pleftimus, male» ifdicentes benedicimns, perfecutionem pa- t^enter patimur, & ita conftitutam habe» t^aa vitas noftrse rationem, at virtutea
C 3 „par-
38 S. Gregoru Nazianzmi
itpartini jan) exegaainurt partim in eas ia- „cumbamiu . partim cupide appetamus , quo nufque ad fiiiem ac deiftcatioiiem illain per- „veDerimai . ob quam creati fumos , & ad * ;^uam properamus, fi modo animo in al- „tum penetraate rumus , «tqne altqui^ mag- «iiiificentifl Dei dignum rperamus.
0 R A T I 0 IV.
Seeunda in ffuttamm ittveSiva,
VnrUt !• Mprimom fermonum meorum certamen
Dti pS- «jibfolatum eft; etenim JuUani im-
Md m M»- „probitatem abunde oftendi, tam per ea,
f""* f,qux adverfus nos perpetr-avit , quam quae
„facere parabat. Nuoc vero eas poeuas ad-
,jungamus, quibus improbitas compenfatur:
„ez quibus miraculum illad omnium ore
ncelebratum profequar. Furebat Julianu^
,(indie8 adverfus nos vetiementius , qui in
„feipfum primum infanierat, cumque omne
„tyranaidis genus in nos ut leve contem-
^iUtH aft'„fiiret, ad extremnm Judaeorum quoque na-
ad^do „tionem in nos immiiit, quibus in patriam
"^Sirf.Iir »•**'*''* ^ templnm inftaurare perfuaiit. Cam
fiOmtmr, ^^YCTo illi in id opus & manu multa, &
,,animi alacritate incumberent , £kvo turbine
,^c repeotino aeftuantis terrae tremore com-
,t1>ulfi, ad propinqnum quoddam templum
^perrexeruDt. Sed eos ne a templo quidem
,,admiftos , funt, qui commemorent , & cum
„ad apertas fores acceffiffent, repente eas-
,idem cUaOu peffoloque obdaftas offendi&e:
y,cum^
I,
Omio IV.^ 39
i^wmfliMF fiMiB» fi & oontJnitiont ingrefli jpfifai aperin conarentiirf ignif e tempio 00« y^oncrene inhiboit» eosqne peftini eznffil» 'j^ ablunipfitt peitim praedpoie.corpori^piir* ^bos tmoatos wo Viwn eolnnuMm 4M^ eomniinttiionii n^lqoit
a. «fQood antem lioc mincnlo ndtBM-i Orum im Jixm fiilt, Inx in oieb ftedt cmcem in or-^ ip/ Jbem deficribeos, «c nomcn illtid dc fignUt'^^ - ^nae in tem prias impiit contemptoi lae« ^jnt « in cmlo nunc omnibust ex «qno t^oAenditnrt Deoqne viftori» adveffus mi«! ^gkm troplneum efficitnr, Ac ternr quidMS ,^oe c»ii baec oftenta fuerunt ProferantJSimv^f- nannc quoque teftes fuas , qui novi miracoUi»^* i4peftatores 6c confcii {uerunt» illas inquam y^cnids notis tuoc inuftas & confignatas : fi-< yimul enim ac qoisquam five nofhorum five '
i,exteromm lisec narrabatt aut narrantes ^odiebat, ftatim hoc miraculum vel in fe- ,4pfo vel in vicino fuo perrpiciebat Hae res i,lpe£lfintium animos tanto ftupore afiecit« ^ut omnes ferme una voce Chriftianorum J}eum invocarent ; multi etiam eodem ipfo ntempore ad Sacerdotes noftros properanteSf - 4n Ecclefiam admiffi , ac fublimioribus my« i^riis imbuti fint» facro baptismate pnri- ^ i^cadt atque utilitatem ex tunore confe- 9iCntL _ ,
3« tjnlianns autem fnroris fenfim inginL» BiUmh i^vescentis oeftro percitus, ad calamitatum^^tm
lUiamm VOT^IM WUIUVUUI UCT^UM*) J^Aft^MMV ^
C 4 ,iomnem*^^
40 S. Gregorii Nazianztni
,^netn dlvlnationam , & pne(tiguuruiii ] ^c facrificioruin vaDitatem coUegerat. & ' Himpium votum voverat, univerfam Cbii- ^ftiaoorum gentem dKmonibas fabjicere. fi - f^iTQpofiti compos exifteret. Conatus ipfins ,,priQcipia Hrenua quidem fuerunt;-- nam „cum totam Afiae partcm , quam perluit M^Qphrates Perfidem prKterlabens & Ti- f,gridi commixtui , cvpltftt , & vailairet , «d tiCtefipliODtem caftra pofuit arcem manitilG-, ,,mam( quam arx altera Cochen appeHata ^jfiniiiorem reddit. Has cum nec repcotino t^mpetu expugnare, nec obfidione capere ftpolTet , eaqi a tergo reliquit Cnm vero a ,,quodftm iifto transfiiga Perfa deceptui eflet, ,,iD orbem hoHes inftabant, bellum ctrcum- „flaebat , progreifus non facilis . «fous aegre „parabilis : languebat exercitus , animisque ,,coDcidebat. imque Imperatorem profeque- nbatur. Nihil boDx fpei reliquum erat, fed „hxc una falutis ratio patere videbatnr, oi- f,mirum fcelcrato imperio & miiitari prxfec- Mtura defungi. ^Uumi 4* xAc quae hucosqae gefta funt , ita fe
merM, Hh*bent; qu« autem feqauntur, doo ano ,,modo ab omnibus exponuotar. NonnalU ,,enim a Perfis Julianum jaculo coofixani „iijunt, temere in hoftes excurfantem: alii „memorant , eum , cum in fublimi quodam ,,tamLilo copiofum fuuai exercitam vidiffet, ^dixifTe: quam grave & indignum fuerit, fi ,,hos omnes ad Romanorum terram reduxe> ,,rimus, quafi videHcet ipfis falutem invide» „rct: quibua verbis commotus luiles qid-
Oratk IV* .\ 41
i^Bfftmn qqqiidani birlMurQm hoc £i(iiiiii ttpeipearafle ferant; nec defunt, qut Sara* t^oeno cnidam c^oriam htne a&rihant Ut« f^OHiqae itUM habet» lethale certe orbiqoe «iBoiverib ialotare vulnoa >ccmitt ac per ji^cam incifiQnem mnltoram vimeram nude ^editomm poeoaa exfoliAL Sed ne hoc i^flnidem jpnein^eQndnm eft. {n flnminia ripa «ijjimbatgnviterezvttinere.mgrotans; cum ^fatci^ permoltoa eorumt qui ante eom lighNriam diyinitatia acceperant i artibua qu]« Jbnsdam ez oculia liominum fe fubdnxifle nfioeett hujua gioriae cuplditate captuift mor- liliique fiue modum erobeacenai in profluen-. iptaB corpoa fuum projicere conatnr, ad neamque rem nonDuUorum familiarium fuo- Mrum opara utebatur i cui conatui nifi qoia* npiam l£unuchoram obllitilTet , novoa ea ca- nlamttate Deus ftolidis hominibus extltiflet. iiAtque Julianus quidem fic vitam finivit.
5» ifStatim aotem.poft ipfius mortem m
Mjovinianus imperiuoQ excepiti vir uti aliisin^i/j^p,. lyrebus ita pietate clarus, quicuni nec ma*ra<of. hDUs cum Perfis conferere , nec progredi uUo „modo poflet , quod milites manibua & fpe lyfrafti eflent, caftra movere, copiasquere- , i,ducere fatagebat. Perte vero cooditioni- „bu5 turpibus Romanorumque potentia in- itdignis foedus pepigerunt, quaram nomine iJiquis Joviniaoum criminandum cenfeati i,perquam inlquus eft eoram , quas accideruoti iiSftimator; non enim ei incendium aflig-
C 5 iinan*
rcv/fi/s-
4^ ^* Gregorn Nazi(m%tni
i^nandam eft, qul ignem extinguere non po- , f»tuitt fed qul excitavie.
CoUaiia 6. f»Quid jam reliquum eratf nifi ut
funerum »»impii cadaver adRomanos refeirretur? Quo-
Cbn/fanCtf y^niam autem nos etiam exanlme corpus
^ ^i^ iiConftantii Imperatoris habemus, videamui^
y^qaantum difcriminis tnter utrumque fuerit.
lyConftantius pubiicis praeconiis ac ceiebri
yypoiiipa deduatur , fub nofiurnis cantionibui
Ckfii ip f f>c cereorum ignibus , quibus nos Chi^^iliani
finurilms. itpium e vita difceflum oroamus. Id quoque
f»in multorum auribus difleminatum eft «
,,quod cum corpus Taurum montem fupera*
9,ret, ut Conftantinopolim veheretnr, vox
9»e fummis locis tf nonnuliis exaudiebatur.
•fVeiut pfallentium Angeiicarum, opinoft
Confian- ifVirtutum* Nam etfi reftam fidem nonniliiL
Utu ixcu- filuxare vifus eft • hoc tamen crimen proce-
/atur. y^rum importunitati , atque pravitati tri«
ffbuendum eft, qui fimplicem parumque ia
f tpietate firmam animam , minimeque bara-
yitlira profpicientem nafti, fincerioris do^Vrinae
iipraetextu vitii zeium efTecerunt Juliano
,,contra tum turpis expeditio* tum turpior re«
9»ditus tontigit ; nam mimi & hiftriones eum
fiducebant • probrisque a fcena petitis ac la«
fidibriis inceflebanti eique fidei abjuratio-
f lUem , cladem i vit^eque finem exprobrabant
tiQihil non facientes & dicentes» quae ejus«
fimodi homineSf qui petulantiam pro arte
9iliabent| perpetrare confaeverunt , quoad
ffUsque eum tandem Tarfeofis civitas exce*
^pit Haud fcio quam ob caufam liac contu-
fimelia
Oraiio IV. 43
mdfa miilAata fit Hic illi tetnplQin infame, toinaliisqae imparas & execraodas , ae na poram quidem ocolis fpeftabliia ereAus eft.
7. ««Praeter memorata yero crimina aliis^|yf||iij etiam Jaliamis infamis erat ; nam provin- %rtu daram imperia cradeliflimis homioibus mandabaDtur, & ad dignitatem aliquam obtineiidam anom faffragium erat a fide defeftia. Qaid caufarum immatationes mnmemorem, quae pleramque interjefta dantaxat una nofte commutabantur. Prae- terea multps qnidem ex Afiaticis beneBciis im ornatorus accerfebat: at cum adeflent, itios hoc, hos alio modo eludens, quosdam letiam ad menlam accipiens, infeftis tandem lebus dimittebat incertos , iiludne fraudem magis an fuam levitatem accufarent Ira porro adeo exxftuabat • nt dum quid mo- leftiae iili accidiflet , auiam clamoribus , ac membrorum ftrepitu impleret: hoc autem eccui ignotum eft, quod multos etiam e rufticioribas, qui ad eum pubiice accedebant ^liquid petituri , ex ira muiftabat ? palam »pugno feriens^ calcibusque impetens, ut ipraeclare fecum aftum putarent , quod atro- idus aliquid minime paffi eflent.
8* „Haec autem omnia a me longe ante ^aw, iperfpefta quodammodo faerunt, ex quo ^'/««^i^^- yAthenis cnm eo congreflus fum. Duplicem tvero eo proficiscendi caufam habeT^at, unam ,honeftiorem , ut Graeciam ejusque fcholas iviferet ; altecam, ut regionis ipfius iacri-
,»ficu«
44 S^ Gtegorii JVazitnzeni
yyficulos & impoftores de rebus fois confuleret, 9,Tunc igitur me jam maium de lioc viro ,»coujeftorem fuifle novi : neque enim mibi tyboni quidquam fignificare videbantur cerviz t»minime firma » humeri , quos fubinde agi- 9»tabaty & attollebat; oculus vagus & ober* lyrans , ac furiofum quiddam intuens , pedes yiinftabiles & titubanteSt nafus contume* y^iam fpirans , vuitus lineamenta ridicula ,,idem figdificantia: rifus protervi & ex%ftu« t^antes, nutus & renutus omni ratione caren- ),tes, fermo limrens, fpirituque intercifus, ,,interrogationes praecipites & imperitse , re« 9>fponfiones his nibiio meUores, alise in alias y^nfultantes , non autem graves & conftan* ,,tes. Talem ego ante opera confpicatus I 9»fumt quaiem in operibus poftea cognovit
„& dixi: quale Romanorum regio maium f^alit
iS: S. 9- „Mihi vero rurfus ad triumphalem
Euch. Jc^ ,|Cantum fe referet oratio. Cecidit Bei , con-
€rifichm. ^,tritus eft Dagon. Non jam in facras no-
ffixK aedes pravos oculos gentiles conjicient;
fiuon jam aras a poriflimo & incruento facri»
iificio nomen habeDtes fcelefto fanguine con«
yitaminabunt : non jam Presbyterorum ca*
9,nitiem » Diaconorum fanftitatem , Virgt*
(jitffiij^t,nnm pudorem contnmelia perfundent Non
tiqw^^^ yyjam Sand:orum reliquias flammis abfnment»
*^- 9iUt eos debito honore privent
Relapj^ lo. f%Ego autem admonitione qnadam in viHa yyorationeffl eonciudam« Viri fimul & foe-
9,min»i
I -
Or^tio, IK T; 4S
ndliMef fn QHmM» qaos Poii4initt nti [mmt#i«* ^b ctroret itAjiiuic a genttom infultD Ube^ ^- nvk» auittte. Magnum qukleiii eft» ne /qinmnD qniikin peccafle* antr certe noii gnTiffiane; proximum autrai iUod eft, ut mmi admiflb aUquo peccato caftigati foeif- araa « ac poftea foluti t in dUcipUnie fenfii pennaneamua t ac fecunda poft, fecnndom pfraitnm lerbera fugiamuf. Ne ten^peftt* ts in tianquiUitate obUviacamur, nec mvr U in ianitatei,! fed tempus hoc prudenter Hl modefle conftituamus; ac primum qu|-' 4em feftum celebremus non veftitqa magnl» Acentiat non commeflationibna & ebrietap (dlmaf fed aninni puritate, & mentis hila* fitatet & in ditrinis contempUitionibua & cogitationibus, Menlam faabemus fpiritua^ .lem & divinamt quam Domious paravit nobis : flores habemus facerdotes & fuavi^ ,ter oleates paftores & msgiftros , & quid- ,quid in plebejo ordine purum eft , his redi- ,mamttr : hymoos pro ty mpanis affamamuVt ^Pfalmodiam pro fiedis modulationibus.
II. „Nec immodice & jlnfolenter tempo* /n7^»]« je utamur , nec nos iis , a quibus 1 aefi fu- ^onvindt^ rous, acerbos pr<ebearaus , ne qu» prius^* ^* ,reprehei3debamns , ea ipfi faciamus; fatis .enim magna poena cenferi debet, com U, tqui moleftiam intulerunt , metu coocotiun^ tur , meritasque poenas expeftant • pro« prispque confcientise cruciatu afficiuntur. Proiode ne iram metiri in animum induca* must & oftendamuat qnid iUos daemonea
,,do- -
I
46 S» Gregorii Nazianzmi
I
/
. «tdoceanty qcdd mrfas Chriftus nos eradiat ^Unom hoc Deo in grati animi fignificatio- 9,nem referamns, eos, a quibus tyrannide t,oppre(fi fumus , manfuetudine vincamns, ),ac maxime ad ignofcendum nos adducat 9,vis mandati divini , eamdem benignitatem yiuobis 9 in quibus ea opus habemus , reme* ,,tiens. Deo ac futuro tribunali eos , qul not „laeferunt, relinquamus: erit tempus^ com i,eos , a quibus contumeliis afieftus fimif „improbitatem fuam deplorantes videbo. i,Tunc nimirum cum omnis iniquitas exanii- i,nabitur» Julianus Imperator cuin aliis & y^quidem ante illos recenfebitur , & graviffi- t,mis fuppliciis afficietur , qui Bafilium & ^Gregorium poftremos ad periculum refefvi^ tfbat, ac fortafie tamquam triumpbaie quod- t,dam munus d^emonibus excogitabat, fi ib t,a Perfide redeuntem excepiflent , aut ad t,barathrum fuum abripere fperabat Sed „fruftra: non enim ignaviores erant illis, , tiqui eo imperante ftrenuum animum praeftr- tftenint, illudque planum & perfpicuum fe* ttcerunt, fidem unam ex omnibus rebus efl^ t>^u^ ^^^^ ^ expugnari queat
0 R A T I 0 V. ' Ai Patrem > ^ Bafilium magnum pofi
reditum ex fiiga.
Sfig^ I. ty^^ihil feneftute fortius, nihil amtcitis rhaama- ^^ „venerabilius : ab his ego ad voi ^>^„daaus fum vinftus in Chrifto. Equidea
. Oratio V, 47
i^e inihl «ntea invifto quodam ammi ro- nboie pollere videbar ^ ut ab omni negotio sfedatus tranqoille pbilofopbarer ; Helise i^carmelimi animo agitabaaQ « & Joannis de- i^iertam , ac mundo Tubiimiorem eorum » qni nhoc philofojphiae genus ptofiteotur, iiXTt ra« f^onem. Abje£tiorum fortalTe lloc conii- iiUam videtmrt verum tutius fibi profpicien« «tiam» nimirum aequo intervallo & a fumnKi H&ftigiOy dc a cafu diftare*
2. f»Quid autem nunc? amicitia me fub-Eawi rt- fjmt , patris canities me fubdidit : jam enim Unquita- ^ Jn^m abjicio, mauamque liaec, qu« mihij*?^^ ^*" „fim attuliti placido vuitu confpicio. At- ique ut inteiligas vir praeclare (Pater mi) nquam fincera fit haec noftra mutatioi non yjd duntaxat confecutns es » ut filentium i,noftrQm folveres , cujus nomine magnis i^me clamohbus exagitabast verum fermo* ^jies quoque ipfos defenfores haberes. Non ivpaflus es taientum in terra defoflum latere: 9,id ftuduifti, ut tibi Paulo Barnabas adjun- yygerttur, Silvano & Tinnotbeo tertius acce- t,deret Titos; nimirum ut eorum opera divi^ y^a gratia longius iatiusque a te propagetur.
3« Mldcirco me in medium producis , & EtEpi/co* iifuftugienti manum injicis, ac juxta te cohp^ ««a^ i^ocas , atque curarum fimul & coronarum ^^* i.focium adfcifcis. Idcirco me Pontificem un* i,gi5| ac podere cingis, capitique cidarim iiimponiS| atque holocaufti fpiritalis aitari 9,admoveS| manusque fpiritui coafecras, &
iifanda
4^ ^* Gregorii JVaziancs^
„fanfta raaftorDtn fpeftatum introdQcls * & f,veri tabernacuU miQiftrum efHcis: dignum ,,ne vero & Tobii , qui uDgitti , in qaem „tendit haec uoftio. perfpedum lioc iiibec ,,Pater verl Ulius Chrini, cui gloria in &k* mCuU &ecalonuii. Ameo.
0 R A T I 0 VL
jfd Gregorium /Spijcopum NiJJenum
Bafilii Magni Jratrm , eum pojlridie illhu
diei t quo Efifcopux creaiut fiitraty
venifftt.
Fitriami-i. MAmieo iidelt nulla eft comparatio.
ti laiu. " ^Quodft prudentia etiam St judicio
,,excellat, quanti hoc Faclendum ? quodfi ,,p[3eterea fumma omnis geoeris doftrioa »,ioftrottus f)t , quanto idud luculentias? >,Quodfi ad has dotes id accedat . uC homo (,Dei fit? id vero Dei jam donum eft , meri- Mtumque noftnim excedtt: quodfi iu fupet f,ab amico ad nos veniat, eoque nec virtute* , (tnec amore erga nos inferiori, hoc «dhuc fjucundius eft. Tales amlci mei Gregoriuf „NiHenus, & Pater meus: horum alter noi „unxit, ac latentes in medium produxit: »,aiter tianc caufam huc veniendi habuit, ut „nos confoletur , fpirituique manfuefaciat, ,iquem quidem etfi venine plurimt duco,' f.moleftum tamen mihi eft, quod ferius ao< tioeffetit , nt ei fa^ mei rattonem redderem.
^JI^ •* 2. „Verum longiorem orationem haec re« ftfifiiM t*?ofU)\att quam prsefentis temporis ratio ' ~ „pstiatur; eft enim feftivuf coeMt, in quo
panoB wmedpfoi Hirty^at, m XDS 9 cid Ipfi crsorif & Tsritlins ' coii> n ptirincra nioL Maqdninir sb oiD* p&oamento cvoif & fpiritua: certe^ ptopber «tUetn, ViDcaniDS prtuKer ' es, tefliiiiDidiiiii 4Bcuii|t mtatl er Martyres. Inm veiot beStum, un vrfnt ^adlm sciitain AifbeuRui^ rtateoa velfit igaean «xtbgunitts^ a»- ■oftiiejaaiui ip^oiumii» • .«cotti^n»' iaiidanos , taftum & ^fton cosrodK petulaDteoi rifiiaa irrideanus , ia om- ; fidei icDtw *Samuma^ 4t 'OiiisiA >U t^ e&giaiiias.
,^ ad husc modmB ccAaniB, Tererajirariyn* D hoDC diem, tttChrifto igratom eft,«M»o^ ramus , revera Martyres faraore »fl5 *T^*" i; fiaatttem -eo -c«iveaiKitti,"at toh^ Maptatibtts iadulgeaDius.. &ii»ctem- Temm gflresdarum & segotiBtioiram irbitremor, fiinnim, ^iiwm boc tem^ coovenist . uud agnofeo. 'Quid «nim e CDBi critit» ? tl«ade gefttt ^oidem ns aodadus aliqnid proferre, fad ^ilid 1 rerereotia coliibeor. CKteram 4e> operaiB, oe fiuiftaiD^iare, {piiitualia ne eelebremos. Feftos qnidem dies 1 Jttdms agitat, veram fecondmB lit- b: feftos item &es geottlis, veram ot ooibns plaeeat. At «wbis fpiriMislis cft Rim cdebraadoTom, aDimomaaqa^ob- DdoraiD Tstio; ison eii^ aiiimi rrlaxa- m ixaa^&Oam toIo, ftd petabutiam
AiharUh tia ad fi' dim &
im*
50 S. Gregprii JVazianzeni
,iCoerceb. Si nos ad hunc modum fefta celi ibremus , nos eadem praemia & hsereditatei icum fan£tisMartyribus percipiemus, atqc iin ejusdem Domini gaudium intrabimu «ciarinsque beatae Trioitatis lumine Goliu: itrabimur, quam coram Deo & hominibi yconfitemur.
«
4. y,Atque utinam etiam ad extremai lUsque vitae fpiritum cum magna libertai foonfiteamur , li niiiii aliud , hhic eerte pii itatem efferentes. Deus autem padSy U icharitatis parens, imo ipfa charitas^ q idedit & refte & honefte vim aiferre 9 < ,rede item proper metum cedere ^ ac vii ,perpeti, ipfe me copiofe confoletnr, & 1 »ea > qoae a fronte funt , ducat , grege ^meum pafcens, & confervans. Vos aute ^d omne bonum opus perficiat, vobisqi ,in animum inducatt ut Martymm M ^fphitttaii modo celebretis , & caeleftibi ,delitiis in gloria vos fatiet, qnae cerniti 4n D. N. Jefu Chn^o , cui gloria & potenti „& honor & adoratio in faecula faeculonii iiAmen»
0 R A T I 0 vir.
jlpologeticus ad Patremfuum Gregoriui frafmti Bafilio MagnOf cum Epifcoput Safimonm crealMi eft.
t. »,Durfam fuper me un£Ho & fpiritus, '^ nrurfum ego lugens & triftis inced< iiPt^ vero id vobis mirum videri debet Na
Oratio I^IL 51
pfe qoiMiiia Ifiiias, poftquam ▼orem fimc- nB aadmt t me miferum . inquit , qoia Mnpanftas fam. If. 6. Occurrunt etiam an« IqBos jodez Maoue vifa prseftantiori natura ieens : periimos « Deum vidimus ^wi. 1 3, i litnc Petrus columen Ecclefiae Ctirilti le iriloquio iodignum reputans. Lam:. 5. At m in £vangelio centurionem audio , prae- mtiam Ctirifti in te£to fuo deprecantemi miilitatis & triftitiae nomine mihi fuccen- sre neqaeo : nam qoemadmodum fol ocu« ffom imbedliitatem prodit , ita Oeus ani- ue morbum adventu fuo indicat . & aiiis IX , aliis ignis eft pro ratione fubjeft» ma- eriae. Sic Saui unftus eft , & fpiritum ercepit: quia vero fe totum fpiritui uten- om non prsebuit, moltas calamitates iu« orrit*
2. fiHsec font» qoae ego metoens maeftl- Q;mVf€%* a impletus fum ; fpintum enim fimul 6l ^^ PV^ mavi & extimoi, donec tandem fpiritus^^^* lane vinceret, meque ad famulatum fuum
c minifterium uteretur ad popuii hujus eftaurationem , ad utrumque dottrin^ ge- los tam quod in fermone , tam quod ia pere vitaeque exemplo confiftit, ad com« Qodam pafcendi gregis rationem a murido ibftrahentem« ad Deum adducenrem» cor« ips exhaurientem, fpiritum augentem t te« lebras fugientem » luce gaudentem • oviie oiligentem « praecipitia caventem « ad moo* es greges impeileotem.
3, y^Hanc regendi gregis artem mihi tra« lite amici ^ jam deinceps milu paftores &
D 4 fiCoUegae;
5^ S. Gngorii JV^aaiam&eni
r
^»colleg» ; tuque commanis Pater mi t i 9,mul^os paftores in tam longa aetate infti ^xifti. Et tu Banii charitat^ tuam ei ^^egem nos doce , ipduftriam fimul & fol yttiam f curam , animique attentionem , vi ^ylias, lenitate temperatam acrimooiam. I ytquae pafcua petenda, qui fontes adeuni 9,qui baculo regendi, qui fiftula: quo te ^,pore ad pafcua ducendus grex, quo re^ ^^candus. Quomodo bellum iupis infer< 9,dum: quomodo infirmum roborabo, h 9,fum erigam , oberrans in viam reduca t,Quod periit , conquiram , quod integris ^,ribus eft, confervabo. Dic« ut non, qv y,fcelerati paftoris eft , lac comedam, & li ^iiaduar , & pinguiflTima quaeque jugidem , 9,vendam : reliqua autem beftiis relinqoa 9,me ipfum pafoens non gregem. Haec ^yqusefo docete , & ficuti doftrina , ita prc 9»bus fervate, mihi quidem ad fecurirate 9,vobis autem ad gloriatiooem ia die advi ^tus Principis paftorum Jefu Chrifti , | 9,quem & cum quo gloria Patri omnipote ntcum fanfto & vivifico fpiritu 6c nunc 6c y^faecola fiecttlorum. Amen.
P R A T I O VIIL jtd Patrtm y cum ^ €uram Ecdefh
Nazimizm0vcommifijit.
1. »f(^s meum apeirui, & attraxi fpiritum,
^^ f>mea omnia fpiritui dona oflfen
ytorgantt» divi|ittm ipfe fiua ratiofie prae
fftU
'Oratio VIIL 53;
fjam f qnod a fpirita fanfto pulfatttf. Herl yyfilentiam operabatur ? filentio ftudebam: ;;hodie mentem pulfj^t? loqui ftudebo, quan* fido ita jubeor, partimque ad boDum hunc JPuftomn , partim ' ad vos greg^ facro« nfimftiim fermonem habebo , eaque dicam» ^os hodierno die & mihi didu & vobia 9Sh Jilo meiiora effe arbitror;,
%. •«Quid tibi accidil , ut collega opus (SnjmH i^beres ; a te edim initium ducam o cha- n^ntrm jaok 9 mihique veneraudum caput? Qoid^^^ t^aCe eft , quod cum multos adhuc fulcire \Jk, ducere queas« fpiritualibus tamen mu^ iviwnbus bacillum fubiicis ? An quia te mini- Mme fugit » cum Aarone Eleazarum & ltha« I timarum filios ejus facerdotii oleo fuifte de^ jiJibatos 9 & Moyfen jefum loco fui defi* li^oaflTe? At tibi quid fatifcit? corpusne?
Ii^t niliil cauf;e dico • quo minus illud ful- i^am» imo jam fulcivi. An fpiritus? quis ^ nTalentior "? hac pr^fertim aetate« qua carnis i^eftus fubfidit. Quin tuam quoque fim* i,pUcitatem animique generoiitatem demirari ipmihi fubiiti qui ne hoc quidem providen- ffdfxm tibi duxeris« ne fpiritus, quo moveris,, „pr;€textus e(fe exiftimetur & fucus. Haec iimiiu di6ta fuflficiant: fequitur jam ut bre- ^vem ad tuum» vel etiam meum hunc po- HpuluQi orationem habeam.
3. ^^Vis nobis allata eft fratres & amici : jtUonm yjim, inquamf nobis attulit tumPatris fenec- uUUtaU ntns^ tum amici benignitas. lUa fugam &>wVii. i^blitudinem fuadct ; hic contra ut in me*^-
D 3 „dium
54 *^' Gregorfi Naiamzeni
9»diam prodeaiHi hortatur, publicasqne Qt ,itati conYulanit & alios juvando nde ipf 9»juvetti t eximiumque populum ad Deum : ,»ducam. Ut enim corpus praeftantius ,,quam uoum membrum , ita prxftabilior 9»tota Ecciefia refte compofita uno liom 9»officio fuo probe fungente; nec oporl ^»fua quemque duntaxat commoda fpe6b i»fed & aliorum rationem liabere. Mitii 9»tnr optimum vifum eft , mediam quamd f»Yiam inter cupiditatem & timorem feq ftquod fiet » fi nec facrum munus omnino f»giam, ne gratiam rejiciam » nec rurl 9»grayiorem « quam vires ferant » farcic 9»humeri8 tollam. Proinde nunc cum p ^»claro parente curam hanc fufcipere i ffrecufo* poftea vero pennam meam fpiri »»quo voiet, & quoquo modo volet» ferend »»dabo. Nec quisquam erit, qui me coc »»aut aliorfum traducere poflit cum eo c f»fultantem : nam etfi patemis laboribus i ,»cedere dulce eft» & noto gregi praeeffe f »cundius » quam alieno » non tamen tut i»quam ut volentes volentibus prsefint » »»Chrifto Jefu, cui honor» gioria»i& imper f»in faecvda faeculorum. Amen.
• 0 R A T I 0 IX. Defm fetfmnibusy ^ ad ^ulicmu
tributorum executorem.
Grego^ I. 9»Quaenam haec tyrannis eft» qua riusEpis-' ' VC »,charitate affidue premimur? Q
nl^lmbit "^*"^ fiipientia noftra & fcientia , ob qi
,»f
L . -
OrMo IX. 55
cmttiibiis diebns oppagnamnr. Hlad * ibtm manme quidem , per omnem iitm haic mQDdo emori » vitamqne ia abfcoiiditam dacere. Quod fl mi* ^Diis 6onreqai poflfem t me certe ita contane- ^'^f' utifoblimes fedea iia» qoi €f|[nufi cajd» Ite ducerentury concederemy ipfe ?ero tisper inter paerds iSc difcipuloa cen^ » quoad duld doftnna faifam dmflem. iqae li%c mea fi?e Phitofopliise five ftoU-. ^ r prima caufa extitit
t/Utemm nuac audite. Quoniam muitorum loqoacitatem & fermouem ^ ^ lere non potui , quoad ea t quC: fpiri- ' font» fine fpiritu docenda praecipites fe* i,rantar. Propofito fiientii exemplo costeros nSd filentium erudire volui. At quid fa* i^m ? Alii fermonem rigide a me flagitant; nqmdam etiam fermonibus meis niagna prae- «inua promittuot. Videte, quid fiientium nuoftram efiecerit t majus in vobis fermo« i,num defiderium excita vit ; utinam quantum ^utiiitatis fileatium attulit , taotum fermo- „065 ipfi afferant. Ergo aliqutd ad vos di- ytcam fileotio melius , quo nimirum meiiores 9,efliciemioit a carae ad fpiritum translati» ani« yimisque in aitum fubvefti.
3* 9»Filii hominum usquequo gravi eot^RgsUm^ 9ide f ut quid diligitis vanitatem » & quaeritis na wt^ ^endacium? hanc fcilicet vitam» oelitias, ^»»'*- tfCloriolam, falfam profperitatem t quaeficut''; t^ramus dilabuntur. Non in c%lum fnfpide- Mmus? ubi dignitas mutationis experst &
D 4 tifiinem
^6 51 Gregorii JVazimzeni
Mftnem ii.efciens beatitudo ? non animAdver* »,temu$ fnoAos Martyres » qoorum feftani ^diem agitamus, quam ob cau&m vuhienii »t& ptagas 6c mortem denique prompto anima ^ffuftinuerunt ? Non ergo nos pari virtutA ,«certabimus , ut easdem coronas eonfequa« »,mur? audiflis fervatorem dicentem : fitrgiU^ ^abeanm hinc^ ^oan. 14. Quocirca bonum ^«Dominum fequamur» & terrenas capiditap f^tes fugiamus. Quid nosmetipfos fponte ^id^cimus» cumexceUi creati fimus? Unus- »,quisque, quod poterit, Deo offerat, hic pera- t^niaSf itle pauperlatemt & fic de caeteris: ^nihil enim eorum t quae Deo oSerantHl tttai^ parvum eft , quod non gratum habeat »»Qui Utteris operam datis, curate, ut doe- ititrina non mortis , fed juftitiae vobis inftni« ^entum fit: milites contenti eftis veftria ,,^ftipendiis. Qui a reipubltcae adminiftratione ytuomen ducitis » qu% Csefaris fut^t , Caelari ' ^jreddite ^ & qu;e Dei Deo , illi ve^igali y,huic timorem ; timorem autem cum dicos »%avaritiam prolkbeo.
Trihifm 4. >,Qutd vero» fortafle di^turi eftis, eji
kuman0 ^^a re magni lucrabimur? rem omnium ma-
^^**^***- ttximamt nimirum fpes fauftas, ac primas
^fupernae civitatis : illius primas tenere cu«
^.piamus. Tu vero defcriptor nofter fac nos
9,jufte defcribas» bknlU & humane» fi nihil
»«aiiud » aut certe tempus hoc reverentia
^«profecutus ; quandoquidem ipfe quoqu€
9,Satvatqr defcriptionis tempore narcitur,
^tCum Chrifto defcribis» cum Chrifto tribu-
iftuai
* ■ m ^
Ornia IX^ 57 *
«
im expeQdis« cuts e»pite cwfiiram fircif» • tm verbo ntipnem fubduds. Nonc ChfU' M tibi naTcitttr» &' Deui eftt & hona Edtor ^ & cum homlnlbiis cdQverlatQr» Imc cratio eos » quibus hujuemodi muoe- si coarpaiffii funt, admoQett Deum femper HDdnas.terom adminilfarationilMis interefle : MD titfenritQti Qoftrae folatiumafferat, noa Mido fuiy fed dc Petri nomi^e didraclima, endit. Simui autem noa docuit» ut nc& enignof /k fadles coufervis pnrbeamus,, (usdem Dd imsgines « eiusdem ntm haere- cs« &pr6 quibus Chriuus.ae^ue mortuus ft: Satis haec Ilberis homimbus moleftt. imt, nequid huic jugo ponderls addatur: orc nobis Itgnum illud invexit, 6c amarus fus & invidus ferpens. Hinc indlgentia nata ift, ex indigentia cuptdkas plus habendi, X cupiditatebella, ex beliis tributa, qulbos 0 divina condemnatione nlbil gravius. At os faltem ne muttitam augeamus , cum idem poeaae obooxii fimus , nec acerbe um aliis agamos; mutuam erga nos rpfos enignitatem Deus a nobis expofcit £rit iia quoque dercripcio , & defcriptor alius^ llic omnes defcripti fumus pro merito quis- |ue confefti vitae curriculi ; & quo modo iios defcripferimus. eodem ipfi defcribemur.
5. Hanc defcriptionem fi facilem & com- Tributit Dodam expertri cupis JuliaaCt fac te com- /aardaUt Dodum nobis & huaianum praebeas : ma- ^. ^c^* time autem tibi offero totum facetdotum ^*' "*^".. k PiiUoibphorum coetum » qui nullo vin- «'^*^^"^'*
D 5 ,iCulo
^
58 S. GregorH Na%im%eni
„cnlo hnnai tenentar , qai fola corpon , tc „neqdldem ea tota pofiident, qid caefari nl- „hil« Deo omnia habent, hymnos, preces» ^TJgilias , lachrymas , qui mundo mortul MfuDt, Chrifto vivrnnt, caraem confecerunt» „animam a corpore abftraxerimt ; hls parcens „& ipfis & tibi & nobis omnibas confulaeris. „Atque ita tandem io catlis bedgDam in illo ,,3evo defcriptlonem confecuti laudem Deo „miniftremus, unam & eaadem Patris & Filii „& Splritos Sanili divinitatii gloriam in.. i,tuentea, laudibnsqne celebrantes, cui glo- „ria, & houM-, & adoratio la fecula &kii-. „lonitn. Amen. '
OR ATI 0 X. an. 368.
Funehris in laudem Cafarii Jratris
fttperfiitibiu adhue parentibiu.
I. ^l^xifUmatis forte 0 amid me cnpide sd „dlcendum prodire , ut mortunm la- ,,chrymi8 profequar, «ut elegantem oratlo* „nem habeam. Verum mortnum non amt- „plius quam par eft lugebimns , nec in eo ^laudandomodumexcedemns; fedpofteaha- ,,maas naturae imbecUMtatem ofteodemuv, ,,& animae digaitatem vobis in mentem re- ^TOcabimus , & debitam iis , ^ui in <dolore ^Terfantnr , confolationem imponemus , & ^mcerorem a rebns caducis ad xtems trans- ^eremn.
«. «Cae-
Orttth X. 59
j« ^Csebricis Igitur parentes eos habnit, GrySNvf ,^os omnes noftis » quotumque virtutemP^^'* i^ocaiis & auribus ufurpantes mirificis laudi« - Jom in caelum eflertis* Pater quidem ex Moleaftro in fTutHferam olivam infitus ptn- i4;uedinis usque adeo particeps fa6tus eft, nUt aliorum quoque infitio ipu commifla & ^animarom cura mandata fit: excelfus ex- ^lfe huic populo praefidens» alter Aaron 9,& Moyfes vocem dirinam fubmioifirans, y^ves his rebus» quse oculis cemontif|« di« ^at iis, quae funt abfcooditas. Mater autem ^iab ipis proavis Deo confecrata pietatem, t,ad Uberos quoque deduxit. Igitur fub bo- 9,nis moribus inilituti « & in Iiujusce loci. ^difciplinis fatis excuiti^ cum jam peregri* ^«nationis tempus adefle videretur, aiter ab ,,altero diftrafti fumus; ego nimirum ob artis »pOratori» amorem in Palaeftin^e fcholis flo- t»rentibus moratns , Ule autem Aiexandriam »,profeftus omnis do£fainae ofiicinam ingref- 9,fus eft.
3* ^lbi optimorum virorum familiaritati CafarU ,,fefe adjunxit, & quodpam doftrinae ^fiomfindia. ^non peragravit? nani uti volucri ingcaio pras- t^ditos ftudio & diligentia , ita ftudiofos in« ttgenii celeritate fuperabat , vel ut rettius lo» yiquar » iogeniofos ingenio , & laboriofos ftu- ,,dio, & eos» qui utraque re pollebant, utra- ^que praeceliebat Atque ex Geometria qui- Geome' yydem & Aftronomia cum quidquid utile erat» ^^ & ^collegifiet, quod noxium erat eifugit. ^^\^l^^ y^numeris autemi & fupputarionibus , & ea
^^eximiae
6o S. Gregorti Nazimzeni
VU^wML «letioDi» trtis Baedicss parte « qu« fn nattiris »^& temperamentis t mufisque raorl>orum in« ««quirendis verfaturt ut fuccifis nidicibus t»rftmi fimui amputentur, primas nemiiii 9iC0ncedebat«
Tn aula 4« f»Cum sutem Caefarius in patrfam ruw Jmptraia-^fys navigaret» ut pulchras dodxia» fu» «■'^ P''^^ ,»merces aliis quoqu^ Impertiret, mater no» Mhho^ „ftra nos ambos fimul redeuntes videre opta*^ noribus ««bat.^Et ecce Dei impulfu, nec ex confilta omatur. tf^^o aut compafto , ilie Alexandria , ego eit 9,Gr9ecia eodem tempore in eamdem civita-^ „tem Byzantium appulimus , In qua tautam^ „brevi gloriam Caeiarius adeptus eft , ut pa- 9,blici honores^ nobileque matrimonium , ao 9,fenatoria dignitas ei oblata fuerit, commu-^ 9,nique decreto a magoo Imperatore per le* „gatos petitum fit , ut prLneipem urbem viro' y^eroditorum principe & cive & medlco or* „oari vellet Verum licet civitas eum ho-«* ^noribus retineret, negaretque, fe iUi ull»' ,»ratione poteftatem discedendi fafturami^ 9,1^0 tamen in contrarium nitens hoc fum ^,confecutus , ut itineris focium comitenoque^ ^ife mihi adjunxerit, cum me ad fupern» 9,vit» ftudium transferre conftitui» Dein vero^ 9,C3efarius , cum doArinae fuae primitias pa* yitrise confecrafiet , glori» cupiditate duftus»^ „ut urbi praefidio eflet, in aulam fe con« 9,tulit; non quidem rem gratam nobis fa«^ ,,ciens , nec tamen reprehenfione dignam. i,lbi primum ftatim inter medicos dignitatis »,gradum| obtinuit , ^ in amicorum nusrero
»,apud
I.
I
/ Cratio JL %t
> • , ■ _
wiipwi Impamoreia Imbitai' anpiffinig hi»> Maorilmr a&Aus eft. ^
- 5. MGtmi wen nuignii qootidla digirffeitt Cti/arii ^im onuiretiir« niimqmuii csofkmiifitt iit a*'**^^ Hglorui» sat ab iiit inter qiuui mfiiiHitnr» dt* ^**^ Mlitilt* «lin» fiuetnobiikni cormmperetar; ^uni potins nd digBitatai lioo prinmm ent^ ^^mod Cbdftiamts & oflett dr nbmintfetiir» ^JiJUgat nt alin omoia pnetcfmittBm t bvo* • »ppiaqiiornm afflittorom curam 6c prdcfidumH i^iihm cokileiQtnmt leqiiat^itatem inter ami» fiOoa t *dt certamina pro veritate fnfcedt » far* «wmoa adiBodiim pioi liabena. Forebattnnc /
Mbfiiiidus Imperator JulianiiSt qui i^im Caeia- ttrinm qooqne ad impietatem alHeiebat , i|H t,grediebator nt iile fortia Chrifti figno fep- fXn^ ad tiomiQem multum in armik» dc t^Bagnum ia dicendi facultate. Atque certa- tjninis pnefes hincquidem Cfariftus, iliincau- 9,tem gnins tyrannus erat« qui tum Terborum f^liecelyris atbietam mulcebat • tum poteotim t,mole territabat At Cae(arius • qui magna ii tvdarm voce fe & eife & femper fore pronuiH tttiavit ChriftisQum • ad nos rediit exul bea- tftust & ?iftor iQcmentust & ob iguomi- t>niam dariort quam ob fpiendorem dc figlorianiw
6. ttP<iftaaquam autem haec caligo dis- ju^ c^ y^cnfla oftt ac Tibratus gladius impium pro-/Arji. t^bravitt resqne ad Clirifliaaos redientntit t,CK(arius enm priori honore &, gloria in an- tilam rarfnm receptus eft. Poft iuec Aege^
6% S* Gregofii JVuzuinzim
t,b«t ij^ Bythinu» inQperiom ab Impentf ^^baud poftreintim adminiftrans; Qusflo 9/iquidem munere fbngebatur, ac thefaui 9,rum coram gerebat: hoc enim illi ma ,»rum veiut dignitatum prdeludiom efTe im] ^^rator voimt. Cum autem Niceae terrae n ,,tus maximus onmes pene invafiflet » fol ^iipfe ex illuftribua viris , aut certe cum 1 yimodum paucis e periculo (alyos evafit ^ i] 9,ruina proteftus, ac panras periculi noi ^referens ; monitus videiicet , at tinixpn timajoris faltttis magiftrum caperet , totu 9,que fefe fupernae patriae reiifta aula adjun] 9»ret. Quod quidem in animo liabebat, »,mihi per iitteras perfuadebat, cum Iia ^ad eum monendum occafionem arripuiflTe ,imolefte ferens illius indolis magnitudini ,iin deterioribus rebus ver fari « animamcj t,adeo philofophicam in publicis negotiis } ^Jutari. Verum terrae motu quidem fu] „rior fuitf morbo vero non item: hoi „enim erat ; ubi tamen confolatio calami „tem antevertit , ut ipfius morte concuffi i,admirandam falutis genus gloriemur. , fimirn nonne nobis magnus ille Caefarius ferval ixiqmm ,,eft« ex hymnis ad hymnos, ac Sacra & Ami- «^martyrum cum cereorom geftatione a { virfarta ^jentibus cum pompa deduftus. |Et h •''"^^ „tibi quidem perfolvimus, alia vero da y^DUS, anniverlarios honores & conamea ^iTationes offerentes, ii quidem certe, < 9ifaperftites enmt
7'wS
Oratio X» 63
So^reft jam ot fennonii ffledicinamri/^Afi* qui in dolore veKaoturt adhibeamus.ittf i;afii- im ad eos oratio nobis eft, quoram^^'* ia pudore fufTunderert fi noo ut alia-
ommom virtutum » fic etiam patientiae las ferrent. Nam etfi amore erga fiiios les fuperantt at etiam fapientia & ifti amore cunflos antecedunt» ac mi« ionem ex hac vita jam pridem & ipQ litati font, & liberos docueront ; vel, ut ius loquart totam vitam inititueruntt nihil aliud quam mortis meditatio fit. [kne qiiantum adhuc temporiB vivemus ? oe idem pulvis paulo poft erimus? oe ex paucls his diebus , qui reftant »
folum lucrifaciemus , ut piura mala im videamus , partim patiamur » partimi amus? Infonuiium fumus non confi- kS« pulvis, vapor» ros cito pertranfiens. nia vidi, ait Ecclefiaftest opes, delitias eiiqua; & quid poft haec? omnia vani« vanitatum & prdefumptio, feu inconfide- as impetus Spiricus.
«
1. nSed & alia nobis fuppetit confola* VitafuJtvk- lis ratio. Non imperabit Caefariiuj ? fed ^^ /^W»- ; fub aliorum imp^io erit. Non opes^^'* oolabit ? at nec invidiam metuet. Non oones oftentabit? at a fermonibus ad- 'atione aificietur. Non Hippocratis & ieni dogmata pertraAabit ? at nequs rbis vexabitur. Non Euclidis demon« tiones explicabit? at neque ob imperi* doiorem concipiet Non uxorem habe^
64 S. Gregorh NazimBiefn
^tlnr, Bon filios? At nec illos brphana$ Mgebit. Non opes iiBereditateiiocipiet? tihabebit iispredes pauperes, quos vo jimma f«An hvec ad confolationeni nondwn f JanWa ,,ciunt? n:ajiis pliarnr^cum adhibebo. fiafim poft ^.pientum verbis adducor, iit cr^am , J^Jj^ M^em pulcbram & Deo charam anim 4$nu *»»poftquam vincul«s corporis faluta hinc >,cefrertt, protinus bnnum eam manens i ,,templatnram , ntpote eo, quod tenebras Ytfundebst, vel purgato vel depofito^ Sed ttVerbo ea res appellanda fit nefdo , fun t»cum Mlaritate ad DoDninmn fuum tend ,,ac reconditam beatirndincm jam velut ^imaginem tecipere. Credo etiam , aliquai vicum cognatam carnem receperit, tunc ,,mum eam quoque ad gloriae caeleftis ha y^ditatem fecnm admifturnm, & iicut ob Mlurae conjundionom aerumnarum ipiius ip ^ticeps faerat, Gc etiam juounditates f 9,imm ipfa commonicatumm. Tunc yidi ,,Caerarinn9 , qni mthi jam faepe in fon 9,vifus eft , five voluntate mea , fiv€ }p£a 9»ritate hoc infonmmte.
t). „N]anc autem omiTBs Inftibns ^ 9 jnortnis , idoirco potius moerorem fufci): ^jnos, quod incolatus nofter prolooget ^qnod nt homines peccari morte moriam ;JIinc me tiifcor exagitat, hinc fiitura glpi ^^qnam appeto , hinc futorum tribuQal , qc ^^orreo : nec timeo , ne mibi corpus pr 9^fns extingnahnr, fed ne anima ignomi Y^lfUtur. Utinain inembra mea ^er t
Oratio XL t%
„raiii mortificein; magna enim fequnntar»
i^ fpes meritnm noflrum excedit. Quod*
iinam hoc novum circa me myfterium? par«
iivas fnm & magnus, hOmilis & exceifus,
i^nortalis & immortaiis , terrenus & c^eles-
iitis^ ilia cum inferiori hoc mundo, Iiaec
i^na Deo. Vldete, quo nos oratio evexerit:
i,param abeft» quin calamitati gratias ha«
„beam» quse mihi majus ex v|ta migrandi
iidefiderinm injecit. 0 omnium Dcnrjnet
»¥itse & mortis arbiter, nunc quidem C»- '
nfiitiiim difceiTus noftri primitias , quaefo fus-
i^dpe. Quodfi poftremum natu. primum, tuis
HndionibuSy quibus omnia reguntur, cedi-«
y^nns. Nos quoque poft quaefo opportuno
9,teinpore fufcipe tam diu in carne vitam no*
,,ftnim moderatus, quamdiu conducibilefue»
iirit ; & qnidem fufcipe ob inetum tuum pa-
i^ratos & non turbatos , fed prompte & ala-
ttCriter ad beatam illam & long^evam vit^m
fiproficiscentes , quae eft in Chrifto Jefu Do*
ijnino noftroi cui gioria in faecula faeculo*
tirum Amen»
0 R A T I 0 XL Funebris in taudem fororis fud
Gorgonia.
I- itCororem laudans domeftica pra^icabo . Oorgonta ^non tancen quia domeftica, IdfopariuM. iifalfa» fed quia vera, ideo laudabiliter: i,quocirca non vereori ne ultra veritatis ine-
•»tas
Sckram Analylis Tom. XIII. E
66 5. Gregorii Nazianzeni
,(tas profiliain , fed ne iDfra Ve^YeM JTutH ,,filhim, quandoquMem difiicile eft, tum ,^£Honem tum feitnonem iaudum ornametp» ,,tis adaequare. Igitur a Gregotio & Nonni „Gorgonia vitam & gloriam accepit , ab lili „pietatis femina; ab tiis, quod & houefli MVixit , & quod Iiilaric ac cum meliore ^ „abfceait.
Bjv «0- 2. ntn primis 'autem pucQdU» lau^, tnm»' „adeo excelluit, ut, cum in luec duo can-l **"^ i^is vita divifa iit, nempe in matrimoniuiii „& cxlibatum , atque liic qurdem fublimit^ „fit & divioior, verum laboriofior & peTioF' „1ofior, illud antem liumilius, fed tameii „tutius, vitatis utriusque moleniis, quid- ,,(^uid In utroque pulchemmum eiat. & ege- f,ntt & io unum copularit Non enim qaia „carni copulata erat, idcirco a fpiricu dis- ^junfta efl, fed cnm mundo & naturae pau- „lulum miniflrafTet, totam fe Oeo confecra- „vit t & maritum etiam ad fe pertraxit , aC f,Don importunum Domtnum , fed bonun ,,confervum afcivit. Nec id duntaxat; ve« i,mm corporis quoque fru£h]m, hoc eft 6- ,4ios & nepotes Spiritus fru^um effecit, Ac „fdpfam virtutis omnis exemplar liberis fois ^propofuit.
OorgMim 3- „Ut autem a perfefKs rebus fororem
m£fiia. „laadem , quaenam dignior fuit . ut videre-
„tur, & tamen minus vifa eft? QuaeDam
„oculos ita fraenavit? tam leniter fubrifit?
waaribas jaouu magis impofiUt? ordinem
»labU«
i)ratia . XI. ' 6j
)Jabus%qne pnrfcripflt? Non iXlan mnmi fjid eximiam puicluritudiaem «laboratut» or- iiiia?tt, non f1avaecom%, non crinium nodit iinon circumfluentis^efiis magniBcentia« non i^apidom fplendor» non piftorum artes di« nflnam fonnam meretricium procacibus oco- ,4iBidolumproponentes. Unus illi rubor pla- Mcebat» qnem pndor aifert, unus candor^ „aaeoi parit abftinentia: nam pignrcnta 6c Jmeom & iluxam formae venuftatem Xceuicii «relin^iiebat
4« „Pmden'tlam ^utem i^ok & pictatem £>t ^Vm ffntmo eft^ qni verbis alVcqui poilic^ nam^^^^^i^^ ^gento ejus qutd acutius ? utpote cujus YtCodilio vtcini omnes xitebantur. Quid il- yjias fermonibus folertius ? quid fiieotfo prn- ^dentius? quxnam res divinastum ex dtvi- 9,nis oraculis , tum ex propria fagacitate ma« y^gis cogDovit? Quaenam Turfus minus lo- y^ata eft multebribes pietatis iinibus fe coo- ,itinens? quaraam tot dan^riis, tum alia^ „tQm hoc templ^Tm wnavit? qaa^nam paii yyhonore facerdfotes complexa eft? Quvnam ^itranquilliorem in calamitatibus tnentem ^prxtulit? qu^pnam Uberaliorem egentibus „raanum porrexit?
5, t.Porro deliciis & eHhemttis Terttrw Frtf» ^voiuptatibus corpua non tradidit , rapqnsTii^y*^'**^ yjiberi^litati fuae confiders; t}uen:f>an^ooi?m „plerique facere folent, qm mi^^orijordia ,verga pauperes luxum redimunt. At pulve- nrem quidem jejuniis fubegit, 4ilii autem
£ a ^clift*
_w
68 S, Gregoth Nazianzmi
«(Cbaiiieuiiiie pharaucani reliqnit, fed foniDO, ,,moderatO( prudeati pfalmodise tono* g»^.; „auuiii inclioatione, ia lachrytnis ooftem atg „plarin)um iafomDem duxit Et ut quosi^;^ „dam ftiilfe demus , qui una aliqua virtut%j ,,cum ipfa coutenderent , at certe hoc nop'| ,,miBe omnes vicit, quod uoa viitutes oOBf^ „nes complexa flt \ ,
ilSrM». 6. «,Sed jam pQlchmm fuerit, |HetatiK Uf» ijta „quoque praemia dudc adjicere, quae julhw^^ fii*^' ,311e retributor ia hac vita ipfl repeodit : nar- ,,rabo autem partim omnibni nota, partim'| „plerisque ignota , quia nimirum hoc quoqa# „ipfa ftudio habtiit, de gratiarum doois m\t „nime fe ja^are. Mulas illas furore peret* „tas noftis , & vehiculi abreptionem ac m%s „las confraAioDes , atque hinc ortam inftder, „libus ofTenfioDem, ac celerem inHdelitatil „correfiionem ; quoniam illa ofiibus omai^r \ „bus & membris tam confpicuis, quam ab
„afpe£hi remotis contrita ne medicum qui« „dem alium praeter eum , qui eam tradide- „rat , ob modeftiam & verecundiam haber« „fuftiaait , quo etiam fsftom eft , ut a nuUo nalio quam ab eo per miraculum falutem ^confecuta fuerit. Alterum jam miraculum „proferam. Adverfa corporis valetudine „tenebatar, eratque prodigiofum morbi g^, . f,oas ; fubita nimirum totius corporii inflam> „matio, & velut ebulHtio quaedsm fanguj- „ais, ac deinde ejus concretio, torpor, pal> y,lor, & membromm diflblutio, malumqua f iliaud hamanum efle judicabator. Nec nw- Mdico-
1
Oraiio XV 69 ^
i^ficdram tum feparatim tum inter fe de ,pod)o confaltaatiam artes propulfando do- Jori pares effe poterant, nec parentum la« i^dirfmae * nec Dobiicae preces. Defperatia iiiptiur omnibus aliis auxiliis ad mortaiiutn i^niani medicum confugit , atque fn tem- i^fta no£le, cum morbus nonniliil remiriifet, lid altare com fide procumbit, eumque, quiiS?* ^- ^^ afuper ipfo Iionoratur, cum ingenti clamore*'^'''/*'* ^▼ocans, & quod ufpiam antytiporum cor*^^^^*' apciris & faogulois Ciirifti manus recondide- i^t, id lactirymis admiscens, ftatim fe y^Kirbo liberatam fenfit
7« tfAtque hujusmodi quidem ejus vitaf/ttf tffidtt complura vero, nemoduro oratio ex-ffi#ri. ncederet, prsetermifimus : piaeautem ipfms ninorti injuriam fecerimus, mfi ipfius quo- nqoe laudes commemoremus , cum praefer- iitim eam ita cuperet , & requireret. Nec nvero tam divino defiderio fraudabatur, nquodqne eo maius eft, per praenotionem y,ac longam vigiiiam bonum illud percepit: nhanc enim fomnus fuavidimus excepit, vi« nfioque prxftitnto tempore disceHum e vita ncompleclens , diemque iprura indicans, nt ,»parata & non turbata effet. Porro cum f,UDum'hoc ad omnia accedere cuperet, ut nmaritus quoque perficeretur ; ut fic toto cor- ncore confecraretor hoc quoque precibus a )^to impetravit. Cum autem prseftitutus ifdies jani immineret, ad virum, (ihos, & »,junicos de alteta vita praeclare difleruit , & nita demani obdormivit, plena non humano-
E 3 fitum
70 51 Gregorii Nazku^xni
Mrnm dierum» qaos ne ipfa quidem cxop »»bat ( fed dierum fecucdum Deum ita ple »^c fi multos aDBorum orbes DBmeraret. . ^lla folvituF, & iu verbis illis: la pace ^dipfum dormiam & zequjescam» eitroB «^Spirkam clauOt.
8. M^^iuidem non dubito , q»D i» » q ^oGuIis cetDontur^ multa prxlbotioia : „ea» quibus nimc frueris; nempe foruis e MlaDtium. angelorum choiea, cKteftii ot Mglorix coatemplatio , fupremae Trtatt: k,perfedior iJiuminatio» toto Divlaitatis „miDe animis noflris afTulgentii. Omn Minquam bis frueris, quorom etiun, d »,adhuc JB terra efTes, ob finceram ad »meatis erefHonem rivulos habebas. Qut r.quid eos quoque» qui tibi a nobis habeDl ythottores curas» atque hoc prsemii fao Hanimabus diviaitus contingit, ut ooftra j wtiaDt» noftram quoque orationem pro n Mtis ac prae multis fuuebribus donis accti »TeIim, quam Csefarto ante te, & tibi ; Milium peifolvimus , quandoquidena fratr ,,funeribus oratione profequendis fDmos Mfervati. Ad vero nos quoque poft vos ] „hoDore quispiam aBe^urus nt, dicere fai „qneo. Cjetcrum eo duntaxat hoaore , „Deogratus iit, afTiciainitr tum peregrin „^, tura habitantes, in Chrifto jefuDoir nnoftro, cui gioria & Fatri cum Spl tiSanfto in ^ecula fxculoium. AmeB,
06
Oratie XII. 71
O R A T I O XII.
IJe paQe prji reconciiiationern Monacbo^ nuB prima pcft filmtium prafenU Patn
habita an. 363.
^^ tfpiidtate deceptus profeffiorii Con- ^^[JTjJf" i^buitinopolitan» hxretics fubfcriprerat; nnnJ^^V^ ade pro^dales moiiacbi,^ dc pars popult JuLU'! exij^a ab ejns cpetu Sc confoitio fe j^bftraxenm^. Diflfenfio au^ fuiiret« nifi ^^orius filius e fua foUtudine fe Nazian« , Mimii contuliflet» diflidia compofuiflet » & Mfaoem reduxiffet Proinde in prima hac tjffacione de bac recohciliatione diflidentibus ffCODgnitalatur, &r pacis utilitatem & neceffi- ylatem evindt • & ait Cum divifionis ex- vpertem Cbrilti tunicam in multas partes «confdflam pravus ille fibi vendicaflet . tum iiVero labiis meis cuftodiam pofui , alioquin i^iec ad fermonem admodom promptis ; quod nfdlicet hoc fpiritalem rerum feriem poftu« nlare exiftimarem , ut per eam philofophiam» Mquae in adione pofita eft, tne primumipfe Mporgarem , atque ita demum perfeftam Dei ijapiehtiam apud perfe£los loquerer, Qb iitianc cauiam obmutui , dolorque meus die i,ac no6te renovabatur : omnia enim • qu% in itMonachis cernebam • fomites mihi quidem iterant diflidiique fraterni monimenta, vigiliae noempei jejunia, preceSt lachrymae, cal- nlofa genua • peftoris converberationes » fu- »fpiria 9 pernox ftatio « mentis ad Deunpi pe- nKgrinatio , pfallentes , legem Dei meditan-
E 4 »>test
7* ^- Gregorh Naz-ian^mi
„te&, fquallida cotDa> pedes nudi, moder:; „rata ttMiliirn , zodr palliLim qod DihiL reftrin-. ttgens, grefTus conftans, oculus minime va^: ,,gus, fubrifus-blaDdus. fermo a ratione ia--: „citatus. nicntium, laudatio fale conditai!; ,,objurgatin laudatioue optabilior, triftiti»; ' ' ,,& leljixarionis animi permixtib, opes iv?
(,paupertate, poffellio ia peregriDatione, glo-i ' (,rift Id contemtu, poteutia in iafifniitate»> ufoecunditas in coelibatu. '
Grttti»' 3. nPoHquam vero dilefti hl recalcitra- '
rw-ti a9fq ,,Terant, facHque fuot paftore Hberius, ne di* f ro pate ,,cam audacius ovile : jam nunc effugit dolor, "'^' ,,poftqu«m, qui unius fumns, UDUm effeBi ttUuaas., Qnare Deo fmDonem grati ani> f^i teitem offero . quaodo uno virtuti» ,,ao Spiritus concentu inter oos concor» ^des fumus. Ac gratiamm quidem a£Hd ttient hujusmodi, Quis loquetur poteatia» ,,DomiDi, quoniam fa^a lunt utraque uoum? „Quis laudem omnibus de cauGs debitzm in »omnium auribus deiiget '? quontam had'tN t)Qus nos aiLlixidt. ut per diifidium, quaa« „ttim bonum pacis elTet , inteiiigeremus, „Proptefea laudabit te poputos pauper ex Minope jam dives effeAas.
jfigKmi' $• ttMihl autem jaiq tempus eft * ut gra*
(fo ai p»' „tiarum a^oni admonitionem adjungam «
"**• (fhanc autem quam potero brevilTinie pei-
,,ftringam, quandoquidem maxiir>a jam ex
„parte vos opera ipfa monuerunt. P.rovideti-
„dnm quidem priroum nobis erat fratres , ae
„dmderemur, i;um noftri ovilis hoc n^axima
„pro»
Oratio XIL 73
piqifimu eflet» qaod ab omni fedidoQe ab- lofreret:. QoaicqQani auteoQ hoiniDes ^e iCpQpem fuiciis, & publicx calamitatis paitea ipli qaoque accepimus, nec con- cordis bmiiim ad extremum usque retinui* BLUs: non param tamen alios hic quoque fuperaTimos , quod in hanc fraudero ultimi proiapfi primi ere6ti fimos. Nam quod in morbom incideiimust humanae infirmitatis efc , quod aotem morbum depulimus , ra- donis munus eft & divinae gratiae; nec ut ^hoftes defugimus , fed ut fratres « fraterne ^ ,pro baereditate paterna contendentes ; & •vos impietatem nobis numquam objeciftis , ,iideritcs, Tiiuitatem apud nos firmam non ,miaus quam in fua natura manere.
4. «ylgitur jam «age votis & rationibus Neujfltas ipacis neceffitatem & utilitatem confirme- ^ •♦^^*^* flius. Et primo quidem Dei & Angelomm^^^^f^^' ,nihil tam proprium eft» quam diilidia ^^'Dgo^fs^ ifcire, imo ante alia nomina quibus Dens angglis. lappeilari gaudet, Pax & Charitas nomi- »natur Eph. 2. quo videiicet per ipfa quo- »que vocabuia nos admoneat, ut has virtu- .tes tamquam Deum coufequi ftudeamus, «Ex Angeiis autem is » qui feditionem con- lycitare aufus eft , cUgnas arrogantia fua poe* ifUas dedit t reliqui vero in fua dignitate per- uftant , quippe qui a San £^a Trinitate hoc ac- tceperint, ut unum fuit: nam & ita Deus ryUnus eftf non minus propter concordiam « i»quam propter eamdem ciTentiam. Itaque »,ainnes , qui p^cis bonum amplectuntur » ad ryDeum 6c diviaas mcntes accedunt.
E 5 5. t.Al-
74 S. Gregorii Nazianzm
Cantariia. s^ *,h\t(^nm motivum pads f^andx elh
r*ni^ „at coitdiurum rerum leges animadverfa-'
'■"'•^ „mus, quamadmodmn videlicet caeluDi &
"*"'^^ vterra, mare, & univerfus hic noundus
„qaaaidiu fecum pacstus eft, feque ^aturx
ufus finibus cootiQet. nec quidquam adver-
iffus altenim infurgit , tuundas vere ell &
„iiu:ompar.ibilis pulclihtudo; ac (imul atque
tipacatus elTe defiit » mundus quoque effe d^
fj[\xi\t. Qux cum ita fe habeapt, quid aliuct
„Qifi coucordiam procLamant , & niortaUbn^
vfervandam indicant^
MSito J/5- 6. „Atqne nt populos» & urbes, & im^ ^^"' ».peria praeteream, ut & coetus, exercJtus» ^Z/** wiamiiias, naves veftoribus plenas, coajiH „gia, fodalitia, quae om«ia uti pacc confer» ,tvantur, ita feditione funditus evertuntur, ,i,ad Ifraelitas orationem convertam , & pofti ),qiiam vobis eorum calamitates expofuero, iitam demum ex vobis earum caufam vobit „utique cogoitam fciscitabor, quo alionini „malis ad concordiam erudiamur. QuaiA itdiU igitur pacem inter fe, & cum Deo ha^ „bueruQt, ^gyptiaca tyranoide per com* ^munem afHifticnem coujitnfli, plebs fanfU „Vocab«ntur, & portio Domini: duclbus f,a Deo du6tis utebantur, & reliqua, quae „Kxocli 1 3. & /tquet^ibut narrantur. At poft-) „qulim ia feipfos mutuo furere , & ia multas „partes dividi coeperunt, tum&virgamferre- „am fibi a Prophetis deouotiatam fibi attraxe- utUDti uti Hieremias ia Threnis defcribit.
7. „Noo
I
' Orttio XIL ' 75
7; vmNoii vera ea h»o » me £cl ^ou^ iVbs o«- ejiftimot t qood pacena oouienx am« '■^ F^? MfleAetidim iiidicem ; fed eam tantumt qnapfg^* ftMOA eftt & bonl canfii ini^r» ae Deo ca>^^^* afriat^ Atqbe hsec nt teeri diftlo^one e^. aiiopQtaf • fic ftatno ; heo fegniorem qnenB*« ^famakdk debere« nec fenrentiorem, qiiam i^Mur fit» Ita nt ob levitatem ad oitanes fo ppi^gregetft fel ob temeritatem ^ infolen* ffBmm iab omnibns fe removeat< V^emm ubi ^
aiiiperte fe prodit impietaa ^ tunc oohis fin t^ctendnm eftt ot adverfua ignem> ferram» f^mncipeSf & omnia potiua ^ramuf » qnam i^ male afTeftis aflentiamurft de oeqnid ma« ftgpa qnam Denm metuamus« At cnni fnfpi*« ^/M fola animum ooftrum nule habet, ti« ^oique nuUis certis argumentis innixnSt ftttunc lenitatem potiust quam celeritatem» tt& indulgentem demiffionem potiuSt quam p,afrogantiam & contumaciam adhibere con- Hvenit, multoque melius eft» ut iu com- ,jnuni corpore manentes mutoo nos ipfos ftvtanquam atii aliorum membra corrigamus ^ corrigamur» quam.ut velut tyrahni & ftittoa fratres corretlionem imperemus«
S. • f iQu9e cum explorata habeamus fra- fforutia ttnSf compleflamur nos routoaf dc ex ofcuoa4fa^.. f,lemur« & nnum vere efticiamur: uoa men* „te collaboremus fidei Evangelii« folom Ulud ifbellum fcientes , quod adverfus pravum ge-. f jitor. Praeclarum depofttum , quod a Pa« f «tribus noftris accepimus , cuftodiamus » Pa« iitremt & Fiiium» dc Spiritum San^omt
fisdo*
76 S. Gregorii Nazianzeni
yyadorantest in Filio Patrem , in Filio Sfdri» ,,tpm cognofcentes , in quorum nomine Etepe^ ^»tismi aqua tin^ fumus , in quos credimiiit 9,quibus nomen dedimus , prius eos divideiH 9,tes, quam conjunxerimus, priusque coih „jungentest quam diftinxerimus ; nec trim ) y^tamquam unum accipientest & tria unoni } yyelfe credentes. Unum enim funt non Per« i yyfon» fed diyinitatis ratione , unitas in Tri- i y^nitate & Trinitas in unitatem coliefta ado« > ^iranda eft. Hsec fratres agamus , eosqQe, i 9,qui aliter fentiunt, ut veritatis corruptelam, i 9,quoad licebit , aflumamus, &curemus, UhJ tfCurabili antem morbo laborantes averfe- 9,mur : ac Deus pacis , quas intelieftum om* i ttuem cxfupcrat, nobiscum erit io Chrifta \ 9tjefu Domiuo noftro, cui gloria in faecnli^ i yyfaecolorutn. Amen.
0 R A T I 0 XIII. De pace: fecimda.
Contro* I. ,tQ^nno hic denuo de pacis commoda ^'^'^'"^ fftraftat dicens. Quandoquidem bo-
nacho^m ^^uum omne tempore & ratione confirmatum,
/cm* ^'99^^^^^ ^^ obtinet, ii«c quoque sinimis ^^noHtiM infixa charitas eft , cum qua veram ytcharitatem complexi fumus: non enim de ifdeitati diflenfimus , fed ordinis ac diC^ipli- ^tnae caufa certavimus. Nec de eo inter nos ^tContentio extitit t utra impietas potius eli« t^genda eiTett eane, quae Deum contratiitf ttan iiiat quae vei Spiritum Sanftum don-
' ^ f.taxatf
\.
Orah XTTL
77
*'
Jtiamtf vel Fnimn qnoqoe ipfiitn imi coni iJSf^ita M diviiu eflentia d istr abit ; lii enim JHQiisce tempeibtis inorbi funt Nofln «n- jA' non eft ^draa ntio: nam quod ad di- ifiaitntem ftttmet • notn minns quam ipfii fe* 0im divinitas inter nos confentimus. ^Ve- Hna aUis de rebns contentib inter nos fbit, ttato id foidem ; nec enim (fiabolo adytnm iiBan» necimprobis lingnis liiaiertatem daii MOTtoit Non tamen tanta erat» quanta iis fidetnr» qoi res noftras per calbmniam^in- leftantQr: .nam cnm fieri non poflet, quin jdqoid peccaremusy noifamm hoc erratum' ^BrfC» qmd nimio paftoris amore affetti (tat^ Attifl nec ex duobus bonis utrum migis ^cxpetendum eflett reperire potuimns , quo* ladnsque in hoc convenimus , ut utrumque ipari ih laude 6c admiratione poneremus. ,Hoc noftrnm crimen eft: hoc aomine, qui .volet , nos condemnet , vel abfolvat Hoc ^haereticorum praefidium eft , praeter hoc ni« ^ lubetis, etiamli maxime cupiatis.
2. tf Ac nos quidem diflidia noftra inter Pm tifli'^ pnos compofuimuSt ac componemus; necMs* ,enuaQ fieri poteft • ut parentes filiis inique . jns dicanty interveniente praefertim com^ jnani Trinitate» pro qua bello impetimurt Jk propter quam bellum haud geremus* JE%o pacis fponfor fum tantilius tant^e rei» iQuid vero ad vos hinc redit o h^eretici? ,non enim vos propterea pii eftis^ fiquid jios aliana in re vel parva vel magna peccc'' imos, fed nildiraDinos unpii eftisi» Atque
»1
ut ^
i
78 S. Gregorii, JVaziarnieni
Y,ut not oxcnibiis in rebus concoirdes tSe fNR^ ;
yyfpiciatiS) fcitotet quod mendada veftrp j
^rAifri & >»averfemur , dum non unam ac fimplicem ^
Saheruani ,«Deitatis naturam • fed aut tres inter fe 4m- '
'imfiUmi- jjunftafSf adeoque' defeftibus pugnantei in- ^
^^' >»ducitis , aut unam quidem , fed jejunam ^ !"
,»anguftam, i)uippe, quae hoc non habea^^
9»ut magnorum caafa fit. Perinde ac vei noa P
^ipotuerit» yel uoluerit, idque vel ob invi-^^
y/diam, ne quid %quale Inducaturt vel obti
yymetum^ tie tjuid inimicum. Verum quai^to;
^,Deus rebus creatis exceilf^ntior eft , (anto.|<
«^«primae caufae magniBcentius tft , divinitatiii t
^y^qnam rerum creatarum priocipiiun effe, mi
^^per interpofiram <leitatcm ad creatas teMi
^pervenire, quam ut enrum caufa deitis <
^tcondita fuerit , cui gloria iSc robur in ifiBCii- ;
.y^la faeculomm. Ao^n. i
0 R A T I 0 XIV. '
De pace: tertia^ '
Pach £c^ 1. >fP^ ainica non re dunta^t led nonoiiie ( ^tefatur^ ^ «^quoque jucunda, ^uam nunc po-M ^ata ma-^^pijXo dedi ac recepi; pax annca, qnaiB i ^ ^fDei. & cujus Deum« & quam Deum eft j
yiaudimus 2 Cor. 13. Ubinam uos tanto tem- i •^^poris ijpatio reliquifti? <2uando ad nos redi- ^^tura es. Gravia funt, quae nunc & cend* ^,mus & audimus , patriae funditus everfidi •^iioi^umerabiies copiae cadentes non oti de* ^ifeoforom ignaviam^ fed ob improbitatem Y^ftramy vigeat^que ^dvafus TriBitatem
„impi«.
.itliDpietaten). iBuot bfec fiioS gnirtti lei i^iliil perinde grave cft. ift pu fagabi,* & ^EcdcGa decore fuo fpoliatft. Qds ndflB t^Bodo fao» irentis pnefeatetn rerum ftituAi mHod depbrct? latroqes, ^uoi llceliu ihtef ^ devinxk, pcen] coloat, )ios «atAn tial« jo coDcordix vincolo coaftrkigit oec inih> i,qdam ia unum coire pilffiimaf. nec iiitio • i^vel orado ulla «ft> 'Qdfe Ikhc «iibrb6 W» ■
^ „lt qae 'hi^iis Yel cKiifi %ft) iloiiA- &iii!v^ ijlHiidi ttuor fbrtaOe , vel «pnin cu^ditUv^w^ jtitfdttnnr, Tdodiiimf vel fuperliia: . 'Cam j^iepceheinlin^ia', pii atque tirtlroduri Tn- fjKm, fiilfoqne ad veritJitem confdginraa, jJtaHqnam pre fide eoDtendenles. Qoid liaec Mcammittimus fratres^ & quitmdTQ com* ,,mittemaa? cur vicinis nofths opprobrlum »fiifti fnWust Kquidem vereor, ne praefeua Mrenun Ibtns ignls illius in expe^atione po- ^ti fittilns qdidam fit , lie his Antithriftus ,4aperveiiiat, ac nolhos lapfas in principa- ,jCiia fiii occafionem airipiat Nec enim cdm i^tate mdiutitt a^ettietur, fed regaom ia J^frfnm prius divldi opoit^ , fortem ligarij nnfa ^ripi, nobisqae illa accidere, quM i^uuc Clinfto accidere «onljpidmna.
3. KlHinibor autem, niJi tioetiae ledam de ^akWA ,fae expetautor, dam prodeSe copio: necFoiiVnif nTero nuhi moerorem afFerunt prav» ^Gas^nf'"*^ ,jnale loqaentes, quia beoe ioqui non cUdi- Ncc me vel laudatores vel vitupe- »»«to.
8<> S. Gregorii Nazimzeni
jiTitdres iiDinatabant ; qaod enim fam , h „maneo , five malediftis afficiar , five laui „bus in caeluoi ferar. Malediftis quippe U! Mcum Deo impetUDur , iidem enim & deii „tem rejiciant , & eum , qui dc Dco diflei „coiitumeliis afRciuat
Adkorxa- 4. ^Padfici ergo Cimfti inaDas hoc e (wa4«m-„pBcem revereamur, quam nobis hinc difc toriiam. ^,deas qoafi legatum reliquit. Unam h< ,,beUum agnofcjriEus, quod cum adverfari .„poteftatibus committitLir; eos quoqae, q ,,uobis inrcdi Tuut , frai:n>m nomine appell j,mus, fi tan.ea id sequo aniuio patiauK ,,Exiguuin quiddam coticedanr^us, ut qui ,,majus eft, recipiamns. uimirum cooco „diam: ceHaiuus, ut fupereraus. Atqi t^pfe quidem iiaec clamo : deficit enim aniD . Minea propter eos, qui trucidantur, qa< ,,quidem non gladius aut fames, fed glpri „& imperii auaor fauctavit. Vos aatem „fermonibus meis parueritis, melins utriRqi ,4d erit, fin autem atltctu rauotiem fap „raQte contemaeodos eos &c repudiandi „duxeritis , ipfe quidem & quautum 1 „Qeam , 6c quantum ad homines ofiic „meo ratisfeci, vos vero, quse deiude l „quentur^videritis, nec eoim afperins ftl ,,quid adjiciam, quandoquidem filiis pa „cere lex pateroa eft. Utinam autem ma| i,nnm illum judicem propitium & pacacui „nobis experiri contingat, & nunc. & I „die retributionis , in ipfo Ctuifto Domtiu M^ui gloria dc imperinm ia focala. Ament
* : Xkatio XV. %%
OR A Tia .XV. . 4
/ In plagam grmdinis. J
1. 99 A^cerba rcf eft teme fterUitast & fnc-nhtmsifi
^ tytimm pemicies )am fpe oble6faiv'« koc pMmn At faioireis apprcqpinqaantimp. Mife^^^^^Of ^yfmk ;&e&aciiliUii » terra contumeiia afTefta ^J^ ^'« 4mk f faoqae omata fpoiiata. Gravia J[^^ Ime, font ac plnsquam gravia , iii|iiBittdi0 praefiaitia fbla moleftiadi atfemnti iilHMt'jatirocioris plagse fenfus moerore ani» toi poUat. At hts adhuc graviora diTioae ^ diefiimri apud fe continentt quse nti- fft Tobis experiri minime contingat : nec ^teso /ccperieminif modo ad Dei mifericor- ^^ikm confugtatis » & per morum emenda* ^tiooem, quidquid ins deinceps fequitur, yyarertatis. Adhuc lenitas haec funt & blan« pda cafligatio puerilem «tatem coercens; i^dhoc irae fumusi tormentorum praeludium» ypDondom aotem ighis comburens. Mitto y,enim dicere futurae vitae tiibunalia , quibus nhQJusce vitae indulgentia Sc impunitas eos ^ jitraditt ita ut fatius fit, nanc caftigari & fgpurgari » quam ad craciatum illum transp nSiittit ubi non eft confeffio nec morum i^re6iio.
a. «,Sed jam calamitatis hujus caufam Caufaim- lilgnofcamQs; cur fegetes exaruerunt, hor-m;j^ ' ijiea confufa fant Proh trifte fpe^iaculum! grmdi^ ijn cnlmo fertiiitas nobis eft, & femeoiis**^* ^ parvis reliquiis agnofcituri ac vix pri-
^,mitias S€kramAnallfiiTiM.Jim. F
I >b
/
8S $* Gregorii Naamzeni
f »iDitias Domino meflis noftra edit , atqn^ tst yimenfibus potius quam ex manipalis perdt yipitor. Unde hsec tandem? & quse nobl tihujusce calamitatis caufa eft? ne expedt- 9imus I ut ab aiiis coarguamur » ipfimet fii ttuos inquiramus. Magna vitii medicina dl yiConfeflTio & peccati fuga : popnli ergo m^ ytinobedientiaD^ exponam » peccata iUiiis np 9imeis ducens : fic enim fortafle futurom S^ ,f\xt mirericordiam aliquam & aemmnae lef% fitionem confequar. Alius noftnun Paopf 9irem oppreffit, ac terrae partem ipfi almrai]| f ,maleque vel per fraudem , vel per vim^ttf fiminum transgreflus eft : alius nfuris & toi 9inoribus terram contaminavit , colligeoi^ iiubi non feminarat« ac metens, ubi aoi f ifparferat , non ex terrae cultu , fed ex paa 9,perum inopia commoda fua companutf 9, Alius areae & torcularis primitiis Deum, i f,omnia donaverat« fraudavit* fimulqoe 9,iogratum & dementem fe praebuit, ut 9,nec pro habitis gratias egerit , nec fal „per probi animi ofiicium iibi ipfi procQ] 9,AUus nec viduam nec orphanum mi 9,eft, nec panem, & exiguum alimenl 9,pauperi vel Clirifto potius impertiit Al 9,viam humilem declinavit , & juftum iojiig 9,tis rationibus transverfum egit: alius coi ytripientem in portis odio habuit, ac fandiui »,fermonem abominatus eft: aUus reti fi^ „multa coUigenti immolavit, ac paapen 9,praedam domi habens Dei memoriam d 9,animo ejecit. Ob h«c venit ira Dei in filio 9,difiidenti»^ ob haec vel dauditur caelum
r x*
•
' / Oraio Xr. '■ ^5
ilUriiHde aperitor ^ eoqiie vm^Mp fi neVieiw ttiffi qQidem red^camtts. Quicl ad flaec $lbmmf qoi fiirainentiim emimQS & ?eodlr liBJHi ^ Jic temporam diffieiiltatef oUer?a< fibm f nt . opea ^oobiai comparemiAt ? Qoid ^leemDa , qoi lapidmii Idtiia & fpleiidorei yiiftftamor» -tefteaqiie mollea, qoie a tt- Mriiimfiimimtiirf qm qb fervormn ^/j^ abapedmi gregea infolemimia? qni Ini cam» Mm de montibna dilatamnr? Qnui vero iUi» ||ii in fnblimibna tiuronia fedelit» nec Denm« mk fiiper bmnia eft, nec inacceffibile iUnd MtA i)q;ni fiiftigium coniiderant , nt fnbdida Jbfnqmiii amfervia imperentf qni jeadekn pMajiiftitteopna habent
; 3. ^fHxc nobiscnm philofophare Pateri^ffMito jbbI cbariflime, qui longo temporis fpatio^^^^ iluentem rehim nfum, ex quo fapientia ^''"* ivueitnr , collegifti , his populum tuum in«> jfbme: doce panem efurienti fraDgere, de lipaQperef tiefto carentea colligere, & nndi- ijateiii tegere » nec confanguiaeos defpieere» ' IPoft Iwc efto mibi hodierno die Moyfes & ^niinees; ib pro nobis , & placa^' & ceflet i^fluisfiitio, iiye per fpirituale facrificibmt ^Jm per orationem» &rationalem intercefiio« fj/Ma. Domini iracundiam interventu tno nlieprimey plagas deinceps fequentes com« iferce; pro prseterita improbitate ora , me- pbira impofterum de nobis pollicere. Ofler
4
Lpopulnm calamitate ac inetu ^purgatum ; ^eorpoream ahmoniam pete « angelicam yetimn ecaelo defcendiintem prius pete: hoc ^ Fa f,ft
84 S. Gtegorii JVuizianzeni
9»fi feceris \ Deum nobis cQnciliabii 9 ml 9,tinanr) , & ferotinam pluviam reddei. C y^minus dabit benignitatem , & terra nof yydabit fruAum fuum ; haec inquam iiifen< 9»quotidianum , camis autem noftrae ten 9,fempiternum , quem divinis horreis per 9,ac nos munera noftra ofTerentem impoi j,mu8, in Chrifto Jefu Domino noftro» i ,ifit gloria in faecula. Amen.
0 R A T I 0 XVL
De Pauperum amore^
MiM^ I. 9«pft quidem haud admodom promptl
eordia in ,»&^facile inter virtutes eam, q
foi^os ifCaeteras vincat, invenirej quantum tan
frmftnfir 9,ipfe alfequi poflum ita res diftinguenda <
ajima ,,Pulchra res eft fides » fpes ♦ Charitas. t
^^^^' „h«c; ac fidei quidem teftis, Abrahs
yijuftitiam ex fide confecutus: Spei En<
9,nomen Domini primus invocans; charita
,, Apoftolus 9 ac Deus ipfe ^ qui charitas 1
i,pellatur. Pulchra res hofpitalitas t cu;
,,teftis inter juftos Loth, inter peccatoi
9,Rahab. Pulchra res fraternus amor t eji
f,que rei Jefum teftem habemus : pulcbra i
obenevolentia erga homines , cujus idem
ttfus teftis eft. Pulchra res Longanimit
^tuti patet in Stephano« Pulchra res mi
ytfuetodo, cujus teftes funt Moyfes & Davi
itpulchra res zelust cujus teftis Phin<
,,Madianitidem cum Ifraelita gladio tri
,iciens: pulchra res corporis calUgati
I
XFL 85
Mkm S. Paaltts docet. Pulchra res oratio Jk figUia 9 cui Jefus incubait : pulclira res nVirginitas tefte Apoftolo : puichra res con« i^finentia in Davide ab aqua Bethlehemiti» ffik abftinente: pulchra res viftus tenuitas iJb Elia; pulchra humilitas voluntaria in nCtirifto Domino. Si tamen ex Pauli & ip- J^n Chrifti fenteatia charitatem ut legis & nPropheurum caput cenfendum eft» hujus nprxcipuam partem in eo fitam eflfe compe- i,no, ut pauperes amore & benevolentta i^mple£himur 9 & proximorum calamitati- nbos moveamur & doleamus. Neque enim tiiUus omnino cultus Deo perinde gratus eft, fjoA mifericordia ; cum aliud nihil fit» quod i,Deo magis conveniat , nec uih alii rei po- ntias quam benignitati benignitas ab eo re« i^datur.
2. vfPorro licet omnibus pauperibus, qua- Lifrofi i^nqoe de caufa aerumnis & incommodis '>t^<^ f,premantur, vifcera aperire, & cum ho-^^'**^ i,mines ipfi fimus , benignitatis flipem homi- ' nnibus cooferre debeamus , tum vero nos ii npnecipao quodam miferationis atfeftu per- nmovere debent, qui facro morbo correpti itfant, & ad carnes usque & ofia exefi & i^confumpti. Omnes enim unum in Domino i»fomus, atque unum omnium caput, ex i,qao omnia Chriftus ; quodque membra in* i,ter fe fnnt, hoc quisque alteri , atque om- Hoibns omnes: ac proinde minime commit- Htendum eft, ut eos^ qui prius in commu- noem infimiitatem inciderunt» contemna-
F 3 „iiius
mm
S6 S, Gregorn Nazidnzeni
9,mus & negligamas» Nec magls gandeiidi ,,nobis eft^ quod comoda valetudine udmi 9,quam lugendum » quod fratres mifera & ' f yflifta fint : quin potius exiftimare debemi i^carnium & animarum noftrarum falutem 9»hoc uno pofttam efle, ut eos humanifc 9»&. mifericordia profequamur, maxime fi iipaupertatem morbus accedat» & ita q f»aem, ut plerique eos nec adire^ nec 9,tueri fuftineant , fed fugiant , horreant , 9,averfentur. Id quad morbo ipfo acerb 9,eft, cum ob/calamitatem exofos etiam 9,efle fentiunt, & quidead apud ipfos fi 9,parentes, qui filii cames ut hoitiles & i ),micas pertimescunt
pMtpiTis 3* „Atque hsec quidem illi, noftri fea firatris 9,dum Deum firatres , qui eamdem nobisa ^fi^» 9,naturam nafti funt, qui imaginem dlvin; y,pennde ac nos acceperunt , meliusque f 9,tafle quam nos confervant, pro qiubus Cl 9,ftus seque mortem obiit Et quid de „cogitabimus? quid faciemus ? an eos o 9,temnemus, & praeteribimus ? nequaqu 9,fratres, aiienum eft hoc a nobis, qiii Ct 9,fti oves fumus, alienum item ab hunu 9,natura, quae commiferationem veluti 1 9,lege fimxit. Quid ? illine fub dio vexabi 9,tur, nos autem fplendidiflimas domus 9,colemus? Quid? illine in laceris pan yiobrigefcent , nos autem in mollibus vc ' 9,bus lafciviemus ? & fic de reliquis. Q yjiaec o amici & fratres? quid? nos q^ 9,que animorum morbo tenemur, mo:
madnXFL - 87
hiil^lpifiQfif -^iMB 4110 coipon pramiiK t alpote qvlt cuBi biiic mignuniisi iiq-
4»'' wNon tandem anqnaiidp fftfii^ce-ibriM ^v & indofeBtiain aii tt^adtatem aby»**^fl^' fekUMa? Don rea hjamanna confidetaMmmu r^JSJT Ir 1b aMoram maliir rebna noftrii confole- ^g^ pBitoT' llatnn qmiiM nihiieftin riAtialiiH lonia flimnm ac dinmnm: qno fapientio» itm ergo Imbendi fnnt % qni fiitnra fibi coa- Bafffant» & ob liomame profperitatia inqer- jltolingui benigoitatia nnmqnam coUapfum IMBam amplexantor, nt ex tribna liia com« hmodia Qaom faltem adipifcantor , nimlmm» ;ni nt iinmquam in malum incidantt vel »fidddam in feipGs apud Deum habeanti ' dnm in calamitate verfantur ; vel humani^ \ latem eam & beneficentiam » quam ia fe^ jcnndis rebua egentibua prius contulemnty , ab iia« quibus res profpere fluunt, fuo quo- dam jure repofcant
5. 9,Quocirca Verbum jam fequamur,Z7Wfir«0t ihnjus v\t» opes abjiciamus i & hoc folum^ btfiiftci§^ ^food in ipfis boui eft, liicremur; .nempe ut^'*'"»a- ^mas noftras in ehemofinis acquiramus,^^!^^^ fhcoltates noftras pauperibus impertiamus/ -'^^ pt caeleftibus ditemur. Animae quoque par-^ jtem da, Deo quoque partem da, imo ei ^oamia ^ qui omnia donavit. Numquaiii Dei Vonificentiam vinces ; nam hoc quoque ip- ^om acdpere eft , nempe Deo donari. Ag- ^ice'^ iinde lutl>es 9 quodfisi quodfpiresi
F 4 ^iquod
88 S. Gregorii Na-zimizem
.,quod ratiooe & meote utaris, quod Penni. „cogno5cas, caeloruin regnum fperes,* uode. „h£c & reliqua dbi omoia? noane a Deo?. „qui Dunc pro omaibus rebus benignitatem ,,a te vicinim pofcit. Aa vero noi non pade- ,,bit. ne hoc quidem unum ipli conterret. f.nimirum beaignitatem. & huaaanttatem? u ,^cum ille Deus pater noftei vocari oon erOf* ,,bescat , nos quoque cognatos noftros aboe* .,,gabimus? Minime fratres committamus» „ut res divioo munere oobis conceBas malt „adminilircmus : fupremam illam Dei legem „imiceiiiur. qui prima vitae fubfidia omoiboS nla^itus cft. Natur» pro viribus fuccum- V,mus; curemus, ut proximo noftro idcQ, ytpraetlautioies iimus, quia benigniores: ni> ,rhil enim tam divinum homo iiabet, quaoi ,,de aliis bene raereri. Et tu quidem G m»-. ,,iora quoque potes , quibiis aoima beneft-. ,fCio aflicitur, ne his quoque de iadigente ■ ,,beae mereii abfifte, imo primum ac potift* „fimam ei , qui hoc abs te petif, dona.
Mgrit 6. „Sin hxc larglri nequis , quK fnb fa-
j^mwii- „cu)tatem tuam cadnnt, aegrotis fubveni«
^M"» ,,cibura praebe, detritum pannum porrige,
„medicameatum adhibe, vulnus ailiga* de
,,calamitate aliqaid percunftare, de patieo-
„tia orationem habe. Bono animo efto , ac-
„cede , haud quaquam ex ea re deterior te-
„ipfo eris, baud quaqaam morbum contn-
' »,hes; etfi homiues molles & delicati hoc
»exiftiment inanibus rationibus decepti. Hoc
^tibi & rationes & medici perfuadeant, &
ffdome-
I
i
I
t
>
r OrfitioXFL 89. *
jiiooMftid, qid «giM ciinat» ex qtaibus ^ilH«i«D qUus ea de cftura b peiicalam io» (jttditt qMd ad eos aecefferit Atque ot i^i|eaiiia9 rem iuiac metu & faQiidone ooa i^eakeretf ne tamen propterea degeoerem» dc y^aavnm animam geraa » veroai fide fubni- Hifeiieordia timiditatmi \ Dei metua tiocatv ntionei eaa, quae caroi ^&mnt, pietai fuperet: ae fratrem defpi« i^dbuit aembrom tomn eft| tametfi calami* y^te cidrf ecur» Magoum calamitofo reme* fj&nm eft f yrte & iincere cmidolere. Homo ^^apod te jomeato ifilidr aoa eft » quod cum ^ foream iacidit, erigere tibi lex pnefcri- 9«bitt ot aos ati bamanitate» qiuuoi in rebus y^panns adhibemusy ad majorem benignita- ,^tem exerceat
7. ,,Sed impu & crudeles eo audaciae /f i> <S^ ^«pn^ediaatar» ut dicant: a Deo iliis eft'"'^'' ,*ffliaio, & quis fum ego, qui Dei decre-^**^^^ y,tam rescindam» & Deo benigniorem me **** ^pf^ebeam? .£grotenty affliftentur, in ca* ,,laa(iitate verfentur; ita Deo vifum eft, Ve« yirum quod ifti profperitatem fe a Deo tiabere ^miaime arbitreatur, perea, quae loquun- yptnr, aperte indicant; nam cuinam explora* i^tum eft f num ille ob vitium cracietor , hic i,yero ob virtutem exploretur? Ego fane veL yyhujus vitae cruciatum improbitati » vel rea ^Jxtas & fecuadas pietati omuiao afcribere j,vereor; quia non femper» nec omnino» ^veram hoc fiituri temporis At » ia quo alii lyvirtods pranuis » alii ficeleram poeaif affi«
F s iicieu^
90 5. Gregarii Nazianzeni
ytcientur Reniin autem hujus aevi aliflfomia ,»eft , aliaque gabernatio * nec res liujos vitia yipi^o{)terea temere gubernaotur, quia explo* ,^atas earuai rationes non habemus: ac 9,proinf^e nec fanitatem omnem admiremury 9,nec morbum omnem respuamus , nec fluen* y.tibus divitiis cor apponamus. Nec rurfus ,,paupertatem ut deteftabilem Deoque invi* 9,fam deteftemur, fed & infipientem fanita- 9,tem , cujus fruttus peccatum eft ; def{ucerey 9,& morbum fan6hun in pretio habere fda* 9,mus, eos, qui per dolorem viftoriam 9,adepti funt, venerantes, ne forte Job qidi* 9,piam ioter segrotantes lateat fanis multis 9,praeftantior & venerabiiior.
S.Scrip^ 8- „C9eterum omnium maxime divino
tura mifg^ „mandato & e xemplo moveamur. Hoc porro
. •''^^**^ „mandatum conftans & firmum eft; neque
S"*^ „enim hominibhs Spiritu fanao afflatis (at
„fuit, femei atque iterum de pauperibns fer»
" 9,monem habuiffe , nec quidam duntaxat de
„his rebus verba fecerant , verum & omnes
,f\n univerfum ad eam rem nos adhortantur»
^inunc admonentes, nunc comminantesi
yynunc exprobrantes : nonnumquam etiam
9,virtutis hujus ftudiofos laudibus efferentes ;
^nimirum ut per admonitionis afTiduitatem
^^eo nos adducant, ut hoc mandatum exe-
yyquamur. Propter miferiam inopum & ge-
„mitum pauperum nunc exurgam , dicit Do«
„minus. Quis exurgentem Dominum non
^extimescat? Verum dixerit forte aliquis:
9ihsec pro pauperibus illis difta font, qui in-
MJuria
v/^
*■
Ll. • ^ -
Orkio XP7, 91
' -i
ijialft «fiMOiitiir» . Sit jka fam: ▼Mrom ,4Mraiii». fi qold eb injariae inferaturt tan- lilA lytio taftbetur « iisdem certe beneficio af- ^ JeSdM obenor eft gratia; nam.fit qoi panpe» nfOflB dd^iidtt eunii a quo faftos eft. ad niraoi tfooci^t 9 non domom •qoin opincem tihoiioro ajffidat • qoi ipfioa opos complefti- iitor. * Qoid pneterea? qcd miferetur paope- ^jM^ ioqoitv^ Deo fbeoerator: & qoia no^ yjoamodi «debitotem recufeti debitom i%^ ^jbtiaaMn mm fine foenore redditorum? Et sjmrios per. mifericordiam & fidm peccatii WBiat; purgemor itaqoe per mifericor- officiai & fordes anim» polchm illa iJhetba^dteigamoSi & medicam Cluifli lma« ^im veneremur » dum hos Cluifti membro i»benignum praebemus. Beati enim mireri- y^rdesi quoniam ipfi mifericordiam confe- i,qoentor: . benedi£)ionem lianc arripiamus: iioe nox quidem mifericordiae officia nobis i4otenrumpat Ne dixerimus , rediens redi » ^& craffino. die tabo tibi ; una eft beneficen- 9itia I qoae moram oon a^ittit
9« „An tu benignitatem non neceffnximf Benifian^ f/ed tibl liberam ^^fle putas » ac non legem Ua pra- ..ed confilium? Hoc quoque ipfe vellei|ii^*P^'A iifed me finiftra illa manus terret 9 & hoedi 99& probra 9 quae ab eo . a quo illic coilocati ilfuot, conjiciuntur; quia Chriftum per pau- 99peres minime curarunt Quocirca fiquid 9,mihi aufcuitandum putatis fervi Chriili & 99(ratres & coliaeredes ; Cbriihim , quamdiu 9^cet9 YifiteaiuSi curemusi alamosi hidua-
fiinus.
t
I
9» S. Gregorii JVa^^ianT^eni
f»
,;tiius, colligamus» ut, cum hiuc exceflefi* y,mus • in sbterna tabernacula nos, panperes 9,accipiant ia ipfo Chrifto Pomino noftrot coi «igloria in faecula. Amen.
0 R A T I 0 xvn.
an. 372. jid cives Nazian%e7io5 gravi timore
percufos f & PrcefeSum irafcnUem.
Mimoria !• >»r>uidnam me facere par eft» & ad
l)ri /oia" V(C. ,,quem redaftus in ang|uftia;i fb*
tium aff ,,giam? refpondet mihi David: in projrin*.
f'^^^ f >qno eft conrolatio in ore tuo : memor fiii
y,Dei, & deleclatus fum. Quid memoria
yiparatius ? memor ergo efto & tu quoque»
yy& deleftaberis. Res humanae velut orba
yyquodam volvuntur fratres, ac Deus per
9,contraria nos erudit. Sicuti fapientia onH
^,nia velutvi.iculis aftrinxit, ita non minori
,,fopientla res mortalium regit & gubematt
' ytUcet permuita in ejus gubernatione hanc^
,,rationem habeant • ut a nobis nifi in obfca-
yyris aenigmatibus ac veluti fpeftris perfpici
9,nequeant: five hac ratione arrogantiam
^^noftram coercere velit , five per earnm, qu^
yyoculis cernuntur , & converfioni fubieftae
^yfnnty inconftadtiam ad fiabilia & aeterna.
iiTevocare.
/it D#0 2. 9,Quocirca fratres oculos in c»lum
ionfidiih ^ere£lo8 habeamus , & in omni tempore & ^^^* y^rerum eventu bonam fpem praeferamus; ne-
Mque
f
Oratio XFIL 93
,1^00 vel ia profperii rebitt timorem » neqiw ^ adTeriii fpem abjidaicitii Miemores fi« ^wxuL tam tempeftads in tranquillitate , tnm yygobematoria Ui tempeftate » nec 10 aiflrftio- i,nUHis frangamiir animia, nec improbos fer^» yyTos imitemnr 1 ^ui conflteotur , Domino » Hdnm eis benefapit f eidem Yero corripienti ^»noD pari ftndio adjnognntory cnm tattien ,,fubindo caftigatio venia melior fit, & prae» itftabillor.
3« «jSnbHDittamns ergo nos tnm Deo » M!>gr>lrs-' titom^altt aliiSf tum iis, qui imperinm io^^^^^ ijMn «rnnt: Deo quidein omntbus de cau*'^^ Jlk^ .aw autem aliis propter cliarjtatis foe« %ijlm\ pdmiipibus denique piropter ord|oem, ttporacKqiie difdplin» rationem « idqne taiH totif etiam magis , ^uimto illis beoignioribos^ nMinttf. Cum eoim lege Diirina nobis con- ^^itatnm fit, ut fervi heris fuis, & uxores lyfiris, & Ecclefia Cliriftoi & difcipuli ma« i^iftris ac paftoribus fuis obtemperent Efh. yfy. JRam 13. tunc etiam nobis praefdribitur» fiUt fuperioribus poteftatibus pareamus , non tofoium propter iram, fed etiam propter con^ Hfctentiam, ut qui pendendo tributo fimus )^Q^DOxii; nec conQmittamus • ut ob fcelera iiooftra vindicem gladium expe^temus, fed nper timorem purgati laudem a Poteftate nconfequamur. Sane fratres. dum iDagifira- iitns poteftatem iniquo animo ferimus , per* i4nde otiqne facimus, ac fiquis certaminia i,praefidem ut improbutn accufet, cum ipfe nm palaeftne leges peccet Atque luec mihl
I
94 S^ Gregorii Nazianzmi
9»ad fubditos partim monendi partim confiH yilandi gratia difta fint.
m
Impirium 4« >»Qnid autem vos principes & prxfec- Euiefid^ ,»ti? ad vos enim jam n«ftra fe convertit ^'^^ .. tyoratio. Quidjgitur dicitis? ant quid inter ^^^^Aa^ „nos convenit? an me libere loqueotem f rtfTwwi- ^^qy^^ animo feretis ? Vos quoque imperio
yimeo ac throno lex Chrifti fubjicit : impe- yyrinm enim nos quoque gerimus, addo etiani 9,praeftantius & perfedtius , niii vero aequum 9»eft fpiritum carni fafces fubmittere , & cae- / yjeftia terrenis cedere. Sed non dubito^ y^quin lianc dicendi libertatem in opiimanl ^tpartem accepturus fiSt utpote facri md ffgfcgis ovis, (acra beatae Trinitatis lumine 9»collnftrata.
Princifs ' 5- ftProinde brevis mihi ad te oratio erit Dei fr#- 9,Cum Chrifto imperium geris : ab illo f^ mgnitor ,,dii:\m accepifti , non tam nt eo utaris , quanr |m imitf- ^^iji minerist ac teneas : quare tibi videndiim ,,eft, ut illum tamquam donarium purimi 9»Deo ferves. Imago Dei es » verum imagk' y»nem quoque Dei regis* quae quidem Uv^ 9,certa difpenratione gubernatur , ad aliam 9»autem vitam migrat. Fleftat te natuTM 9,cognario» moveat te exemplar toum: ail i^Deum te adjunge» non ad mundi princi- yipem; ad benignum Dominum» non ad f,acerbum tyranum. Tibi in mentem veniati 9,quis te finxerit, quo voceris, quot norni* y,nibus illi obitiiftus fis : quo circa Dei hn- iimanitatem & mifericordiam aemulare; nihil
9»enim
OfMio XFIL 95
9«eniiiutam divinam homo habet^ qtum be« 9»D]goitatem 9 & beneficentiam. Licet tibi 9,fine kbore Deum fieri : noli divioitatis con« 9,iequeDdae occafionem abjicere; lenitatem yyterrori admifce 9 mmas fpe tempera. JMulta ^oque humanitate & benignitate perfid nuio 9 ut quae ad debitam gratiam referen- 9,dam pudore ipfo compellat, cum videli- ifCet ei« cui mifericordiam impertimur^ bene* i,v<dentia noftra pudorem incutimui.
6. 9«Veniam ergo alienis peccatis demus» Md^yira- ipyiit noftris impetremus 9 remittamus» ut vi-^tt' cli^ ^jaS&m nobis remitti poflulemns; conduci-^*^A 9,bilins eft, ut, priusquam in altero faeculo 99^tae rationes referamus, hujus vitae benig- 99nitatem impendamus. Quid ais Prxfefto* 9,rum optime, utinam addere liceat, cle- 99meDtiifime? Num tibi praeterea fupplicis 9ilibelli ioco canities haec oderenda eft, at- 9,que annorum numerus, diuturnumque ac ^Jabis expers facerdotium ipfis etiam ange- ,ilis venerandum? Num haec teperroovent? „an majus aliquid audendum erit? audacem i^antem me dolor facit. Chriftum tibi oifero ^ejusque paflionem, 'atque adeo menfam^^^^^m Hhaoc, ad quam commuznter accedimus /^^*^^* nfalutisque meae typos, quos eodem ore^^*""* 9,perago, quo hanc ad te deprecationem ^obeo, hoc inquam facrofanftum myfterium i,atque in caelum nos tollens. Quodii haec iJingula minus apud te valent , at univerfa i4ipud te valeant: da & nobis & tibi ipfi iibanc gratiam^ de domefticae Ecclefiae tuae:
9,hac
96 S. Gregqrii' JVaziaffzeni
y,hac una rei pulchre vincaris. nempe ut be- 9«nignitate nos fuperes* En tibi coram Deo ,»& Angeiis fupplices meos offero : fidein • 9»meam honora , quam mihi commiflam aliis ^ »,commifi l ita fiet » ut tua quoqoe in majo- ^ »,ribus rebus honoretur. Dbmtnum ipfe quo- ^ 9,que in caslo habes, hunc tibi talem erga ! y,te judicem experiri contingat, qualeoi te i^his, qui imperio tuo fubfunt, praeftiteria. yyUtinam autem nobis & in hac vita & be« | ,,nigna cunfta cootingant, &c in altero f%co- ^ '„lo leviora in Chrifto Jefu Domino noftro« ' fycm gloria & imperium, & honor & reg^ '• y^num cum Patre & Sanfto Spiritu, ficut ' y^erat, & erit, & nunc eft in faecula faecii» ^lorum. Amen.
0 R A T I 0 xvm.
an. 372. In laudem S. Cypriani Martyris.
jlanm 1. ,,Can6tus Cyprianus fere nos eftugit : o in^ marti^ ^ ^,geiis damnum! idqoe vos pafli eftig,
'^*' *^^ „qui cum maxiroe fufpicitis, annuisque hono» ^^^* 9,ribus feftisque celebratis; Cyprianus, iiip ,,auam, cujus meminiife neceflfe eft; fiquip »,dem optimi viri memoria colendi funt, qaod < 9,non modo pium, fed etiam fruftuofum efti } 9,Atque omnium quidem Martyrum mentKJ^ J^ „ria celebranda eil, omnibusque & linguXt ^ ^,& aures , & mentes prompte aperiendae , at l ,,de eorum laudibus iibenter aliquid dicti» H ,imus & audiamast oomiaque aiia eonuD
„ccr- '
■i
«1
mmaminibus inrfrfora elfe cenrdamnr. Nbat ■ -■' ^ ..tniDUS tamen ad viMm rette iaftteWnaliffi^' ^;. .'•^[^ ,,iitiUtatis nobis afTenint Martyreij-brtffcBt^J""^' ,Hi ratione praedita , veritatis precoai** lif^ * i^ expletio, erroris oppreliio. rltlt iofeiEbf ' ijdd, peccati diluviuin, inuodt loftratltf.-'"''^-'
3< ttPono ta tniiii Cypriacf!, .fic^fd fiA Qtt wOoTniiie cliarifilme fupra cKteroi m9.tt/j^tiiiP"^_ ncelebrandus occurris , atque & ^«AW tdt*'"*'** t (.nu^orem in tnoduin atficior, &' ttetaiibr^* LjKcreor; five me tibi doftrjna & elo^tfHlB"' -«■*'»< ^conciliet, qua tu reliquos inortilea Wtt^-^ - -' I ffeo^ aoteibas , quanto nos brutis- ludDtia&tf" ' tJbos );>rae(lamus. (ive id repentiiix intktatio--* „01 tw, qu3e vim oniQem oratioois exce- Jdt, aflrgntfi debeat Hic igitur Cypria- 1,1)08 Dfagnuin ' quondatD CartKaginennun)^* MBiBcautem totius orbis nomen, opibus con^ «f^dcWM', (Mentia illiiftris, geoere clanis» Htlo^iiae priacipatQS eft tiiixt philorophicx:, ^nm ci^ntvis aliaa gefteris difciplin»; ita khtjdloa multiplici rerQm «ognitione . alioi, n^ood fnnmm fcieatike ' gtiidijm attigifTet* i^Boa nCraqne latide,' qifioei antem omni- nbna fiomMbas fapetiirtit.^ ^i; eruditioaefla ^dem ipfl libri teMliftl^.-qaos ille cotia« s^DfH & IncoleDtds •ift'b"tH)bit confctipfitf ^ apoflesqaam Dei/ qul omriift f^cit, & in - hvolitia commatatt beni^nitate doflrfiiiin- ,/aani transtnlit, & ftoliifltatem railoKl Mfiibjedt. ■ '•'
9S ■ S. Grtgoru J\ifasMmzeni
S: eV- 3* •iPftftoi deinde creatur optiiDnf & prp*
prutau ^batillimus; oeque enim Cattbaginenfi taii«
fit Epiico- ^^txan EccleGXt nec Africae, ab eo, &ptop-
f"' jtter eum etlam nanc darae & celebri praefi*
»citur, vernm etiam ocdduis rauubus re*
^gionibus, ac prope etiani orieotali omni, itt-
nqae auftrali , & Septentriooali omni orx ,
„qaocuaque illtus fama [^rvagata eft. Nanc
nautem tot tantaqoe milii dicenda reftaati
- uUt modum orationis excedant , uode eam
„cootrabamf & nna cnm ipfins vitae fina
A txiti^ ndicendi finem fiidam. Furebat adTerfoi
^iH» mitH' ffios Dedns, omoiaque tonnentorum eenera
^*ii^' „conquirebat , ac gravisfima quaeque fappll-
pda partim jam inferebat, partim ioteotabati
„ut Chriftiaaos opprimeret, dc Cypriannm
i,ia fuam poteftatem redigeret, & doftrioam
Mfanam extingueret. Cum vero itle ut fco-
»pulus quidam incurfantes fludus, fic is im«
„petus omnes afTultusque magoo animo pro-
„puira0et , tandemque ab eo in exilium aftu
(.efTet; haudquam in privata falute fna Tit
>*egregiits acquiefcebat, Sfd quamvis corpora
,,sbefret, Spiritu tamen aderat, eodemque cum
»,hi&, qui pugnabaot, cerramine verrabatur;
»& quibus rmgna opitolari uoo poterat, iis-
»,dem per iltteras fuccorrebat, cohortatoriai
,,Qntiones coaferibens , pietatemque littera*
„Tam monumentis prodens. Plures pro*
„pemodum folus ipfe per epUlolas ad fab-
,,eaodnm martyriam iaduxit. quam cxteri
,,per fe omoes^ qui tuac dimicaatibus prae^
»,eraot.
4. „Ad.
Orano XFIIl 99
i . .
4« 9i AdmoBet emm t nepatiiam» genus, &ryp(fi yAcoltateSy lut aliud quidpiam eorum» quaeA^ fi^ „adoca fuat, veritati» pnemiisquae in caelo^'**^ ' firepofitis antepooant; unam enim magnis'*^ \ ipiiris patriam* efle , caeleftem nempe Hiern- : i^dem, unum item generis fplendorem in y^confiftere, ut Divinam imaginem confer-
nnam prindpatum in lioc pofitum lifefler Qt adrerfus improbum illum palmam y^bbtineamns. Nec in iis certaminibus pieta* yjds' caofii fnibeptis animos noftros expug* ijufi finamus» fed gladios etiam contem- yiaamiis, amicorum autem & propinquorum yjasbfjfmas & gemitus ut diaboli illecebram iiffaeqne ad Deum ferentis impedimenta yypnetereamns. Atque liarum rerum pro- yypinquum exemplum ipfe erat, qui hxc fcri« nbebat» & dicebat; utpote qui ouinia pro Jtaeore duxiflet , ut Ciiriftum lucraretur.
5. 91H0C animo praeditus Cyprianus , at- S. ryprt- y^ne liujusmodi fermonibus Chriftianos ad tf»umar- ncertamen armansi permultos ad mortem pro^l^^* iiChrifti nomine oppetendam impeilebat. HQnodnam autem hujus rei pnemium tulit? ».quam copiofum , quam prafufum ? poft eos uenim omnes , quos praemiferat ^ capitis ob- ntrQDcatione martyrii palmam adipifcitur. ifSic Chrifto oftertur, fic ad Chriftum mi- iigrat. Haec funtt quae dicenda habuinius, HUt debito iilo honoris oflicio defungeremur : itTcftrae jam partes funt , ea , quae reftant , a i^Tobismet adjungere , nt nonnullum quoque i4pfi Martyri munus ofleratis.
Qz *. „Qua-
«>1
100 S. Gregofii JVazianzeni
Qmd a ^* «iQualia vero eos oiferre par eft» qul
Martifri' ««euj» vore cohint? ccrporis fcilicet maoa-,
bui dit^ ,,ratioueiii , vitii fugain, virtuiis incremeiH*
undum. ,,tum: virgines caruis naaciem, uxores vir«*
^ttutis potius, quam corporis elegaotiam;|
yjuvenes in comprimendis animi perturbatio-]
^nibus fprtizudinem; proceres in conftitaen*]
,^di5 legibus 9equitarem ; rei militaris ducei'
lymanfuetudinem , dodibinK & eloquentiie'
pftudiofi rationi confentaneam oratiooem.p'
Jenes confilium & prudentiam» facerdotet'
^rernm facrarum diCciplinam , plebs obedien--
yitiam , moefti confolacionem « in florenti re^'
p,rum ftatu timorem, divices largitionemt
ifpauperes gratiarum aftionem, omoes deiii«
i^que dimicationem adverfus diabolum of»
,,ferant.
Oraiio ad ?• fiHabes vir divine & facrofanfte mcso*'^ S. Ct/pri- ^.rnm fermonum primitias; habes tum doo*'' anum. ,«trin% pr;emium, tum C(iitaminis non oli- ,,vam Olympicam, fed orationem, qua ni- i,liii eft, quod Verbi cuitoribus magis cnnve« «ihiat, quae fi certaminum tuorum dottrin»-' „que meritum aftecuta eft« verbo id accep«' ,,tum fero. At tu nos e caelo benignus afpi* ,cias, fermonesque noftros & vitam guber-^ lOes , facrumque hunc gregrm pafcentein " ,,adjuves; tum eum ad optima quHeque.diri- ' vgens , tum graves iupos fyllabarum & ver« ,,borum captatores amoliens, & fanfhe Tri« 9,nitatis cbriorem fplendorem nobis cond* «Jians, quam adoramus, cuique urinam poft 9,confeftam liujus vitae curriculum ab omni
tiofleih-
»fi
y^r^aih XIX rbk
^ofTeDdicDlo liberi aftemux, «tqdfl pevAiAi t^crfe^e truamur, in ipfo Cltifftb DbmlBO ^Dol^ro, cui omnjs gloria, hondr, SclnjJii- jffiam in faecuia raeculorum. Aip^ . : .
»0R ATl 0 XIX. '■ ^ *D- 373* .■•■-. "^.
P.rrthn fmebrii in laudetH. patfisfm
nartm , fartim con/olatoria ad niatrm.- Nemi'
%am: haHta rrce/tite Bafilio, ad fiifp
& principium orationit JptSht*
i. Can^us Gregorius S. Bnfiliniii pnefea-Xlw^M»' tcm ab iaitio liujiis rerinoni» ita «Uo-,* a^/iW. qnitur: ..Honno Dei & fideiis rervc.njyfte- ,,riociimDeidifpenrator, virdefideriornmSpi- i^tDSf Ecdefiae colnmaa ac finnamentimii , ^bnunarc in mando rerbum vit;3e fnftinens , i3ilei adminiculom, ac Spiritus domiciiium , rific ^oarfot qold largitorus ad noa venit? kTria olmirnm & omnia ex xqno tibi liac iMBiendl neceffitatem attnlerant , nos fdli- iiBeta & gtex, & paftor: & piimnm qai- Jem obtiaebii, fi patrem meam ob virta- ilnni atpar eft, laadaveris* & illiua vitae inti<Hwm tamquam pietatis formam propo- tBRS. Deiade & de nta 6c morte. de duo- iibns mondii paoca dilTerueris, nobisque per- hfoareris , nt alterius impolhiram contemDa- i,qms, ad alterum autem totos nos adiunga- i,mns. Ac .ooi qnidem ad hnac modum con- ^lftberis, qnoaam autem pa£to gregem? iPrimilsi fi cniam tuam & da£tam taum G 3 ,inon
10» S. Gregorii NazMnzmi
y,non defatnrum pDlUcearis : deinde fi imi
„eo adduxeris, nt a paftore iljo booo nd
„ne nuQC qaidem relidoi efie confidaniii^
,,qaio potiut eum nobii adefTe & pafcere ftt
SmS»- f.tiamas. Nec dabito, quin hoc nunc qpoqd
nmi»- ,,taDto magii deprccatione tua, quam priii
Uretffio. ^doArina pneftes, quanto nonc magis Dm
„appropinqaas.
Pfatr ^* >>Ac tn qddsm Bafili pro ea fermoal
' Qrigprii ,i8C fpiritus facnltate reftius i^fe per te, «
amtcv»- „ego tibi indicare poflim, pmlolo[^berif;
v«r/Mum,^e autem ob virtutum ilHus ignoratioiMa „oratio infra dignitatem longe fnbfidat, pm ,»Tes qaasdam encomii partes , ex iis , qidi „in defunfto agnovi, delineabo, ac tibi ^ ■,,tutis iUius pulchritndinem accuratius expo t^tendam dabo. Ule igitur ex radics ortoi „eft minime laudabili , fcilicet ex gentUi er ' „rore , 6c legaU vanitate conflata. Etenln },Ulins quidem idola & facrifina rejicienta • v^igoeiD & locem colunt * hujus autem Sab- Mbatnm, & jejunam quamdam a nonnnl; ,,lis dbis abftinentiam venerantes, circnm> ,,cifionem afpemantar; atque humiles & ab< »,jedi homines Hypfiftariorum nomen fiU jttribuunt, Bc foU omnipotenti venerationeni „adtiibent. Verum ab his lemis magna ce- (Jeritate ad veritatem accurrit, Ucet etiaiB ^m antea vita & moribns exceUeret
Sjia ton- 3. mAc pndicitift quidem lande adeo l»
jm^um. „fignis fuit , ut idem fimul 6c amabUiffimni
„& caftiflimus eflet: jaftitis autem Uluflriai
„argtt"
LmentQin aflferri noii poteft . qDtm Odctf
I magnis reipublicae muneribns verutiii
fjie teruocio quidem facultates fuat inunitt« ' „Pro his antem optimmn iUi coQJuflBili ^«IM ' nvenit; ita eoim virorum & mulifffoni [tfiBa t^arilBma ia unum coaflnxeruDt » Ht bd» Mmatriaioalum non minns virtutis qni^ tik» >,poruni nexus eSet: nam cum aliof VlnM* HTeot, tamen ob virtutis squalitateq imflv niitteTi viftoriam eripere poterat.
4. t.Noona qatppe viro fuo Hdel & |rfate-Jfaw« ffii Doagillram ^e prxbait , qui libfl^Vter etiJ^Sf"^ ' t^tAjait illa unam item nobilitateiB Id id6» iJHte fitam eHe ceofebat, opes fuai In paiK iMfB effundebit, rem domefiicam iod^ Jhia fna aagebat, oratloai folertef 1001111« HbebaL Sacerdotes reverebatur , jejaoiis & ' nvigiiiis carnem attennabat, diurnli ac noe- flfairDis Prabnodlis fe affigebat, fiIentlofiuie> nts hoaorabat ; veneraadae menOe te^ t^nmqoam obvertit, nec in divinom pavi'* (^Bentum expuit. Nullius geutilis fbembie hinanibus manam injecit , aut labra labris ■jnifcuit, nullis gentilibns narrationibni & ntiieatricis caatitenis interfuit Nee Inftuofk »vpx in adverfis ei empit; filios foos etiani ' i^Bte ortnm Deo confecravit , pro viri an> «ylinB -fidnte lUSdae orabat, qal tandem bap- i^zatoi & ad lacerdotiam pramotni cft.
5. y^Sacerdotinm intem ftifcepit non ea Paur ijiGKilitate ac confuQone, qoae nnnc Viget,^£['>* ilbd nomuiUe inteijefto temporii fpalio,'"»)" G 4 t,qao
194 S, GrtgqrH N^zianzm
Eptfco- nqoQ ,ad fui pargationem aliorum qnoq fiA$ Naz^ i^pargaQdorum peritiam adjungeret ; & cu «iSyivofam & agreftem Ecclefiam acceittflc ^brimom quidem feripof hominum moi y^naud magnp negotio mitigavit , tum pafl 9,ralis artis fermonibus, tum exemplo fi ^Deinde in facrarum litterarum meditatio »,fumma animi contentione verfatua , tanti f^eruditionem coUegit; ut nulii alteri in; y,rior enfet , & ortiiodoxae doflrinie magi(! 9,eBiceretar. Cum vero a ferventiori Ecciel ^tparte ob eam caufam feditio in nos ex yytata eft, quod fcripto quodam in pravi »,focietatem pertra6ti fuilfenius, folus i| y,il^3^(am mentem , minimeque cum at ^.mento infe6iam animam habere creditus i yttametiS per animi fimplicitatem abrepl 9,dolum minime cavifTet. Quin etiam pria: ^,eos, qui a nobis ob pietatis zelum diffic y,bant, 6c fibi & coeteris recondliavit u^via ecclefiarum tempeftas extinfta e(t
S Qngo^ 6. ,.Qui8 autem tot iliius virtutes i rii ;9a/rii ,,enumerando rec^nfeat, aut quid prset yiriut0s. ,,eundum fit, facile reperire queat? Q ,»enim iUo in publicis negotiis ftudiofiic i,quis in rebus domefticis fapientior? q ^.pauperibus condqlentior , & manu Irrgic „Quod autem maximum & puicherrimu ii } 9,ad animi magnitudinem glorias quoque cc ^ytemptus accedebat Quis item umquj ,,ma^s cum Deo vel honoines facrario obi „Ut« vel ob injurias ipfi fa^ta^ zelo exarf
iiKit facram menfam profaais hominil:
ifCl
yipim meta fepurgnvit? Cujus pMm oeiiU q^gts ad eos, qui in foliuria & cae^» „nt« Deo vivuQt terrenis rebux taaiiswptiiit njam <]ais magis aut faftam coeicnltt Ml ^liuniilttAtem amavit, eamque tiOD BSu «<« „ercuit? oon enini iu vefle, fsd In 111101 „con(lantia bumilitas ipfi fita enc« aon ia »,colli deprefliene, vocis dcicilfiap», fed « (Jaftu aeque ac fordibus abhorretnU; & cuin wveatris ioexplebilem aviditateDB nt fiqidl ,,alius domaret, ita tamen fe gerebati nt nboc miniine facere videretar, Sfld Intac i^omoia ejus ornamenta nihil aeqM polohnaB t.uU fioiplicitas, & mores doli ezpefteo, & „!-.iiiiriarum oblivio ; nam nullam 'tempolis „icoii^entum loter objurgationem 6c venim „i'uere patiebatur. Unde ils, a quibus cond« ntabatur. niliil lefeFvabati vir aUoquin ab ^racQDdix valueribus non prorfus immoDis* i^c pfaerertim in rebas fpiritualibns , io qni- „bus a zelo vincebatur; quin fuavis qnoqne ntiic illius animi rootus erat apis aculeofii nBulis.' Rotas & flagra faepe miaabatnr: p&< i^ulani autem vel io aurium compreffioi HDem, vel io geoaruni coatumeliam, vel ' H^a£"i ui malum impadiooem deOnebat. i ^«ftis 8c calceamenta detrahebantur, atqne -! Jbimii ftratus jacebat * qui fadnus aliquod \ MJterpetrarat : poflea iracundia nkm in enm, ^ quo lefua fuerat, fed in eom, qiu ilU yfobiervieiat , fe convertebat.
7. „Cum igittir talem fe pnebctfet, ^^Miratjm ^tA (kcerdotio prxfuiSet , quid minun , G^-J*^^ G 5 »iu>
io6 S. Grtgprii Nazmzm
ytdf etiam, (pabm Deos jAtltBlbm emdk^ nOiatf digQam habitniii fniue: qcianim tti^ 9>racalonmi boc ammi eft Morbo laboriK „bat, & aegro corpore erat, ac morbi tempaa ,,erat (anftam Pkfcha : boc tempere wm»^ »,mens & ardens febris intimas omnes corpa* ,»ris partes exarebat , ita ut nec mediamiai t>artes nec propinqaorom affida» precea mofr ' „bo depellendo {mr efle poterant; nos jen «,in templo e];amas myfbe fimul & fappHoHk ytMyfterii tempus aderat, & ille fiimiilini yiquemdam affiftentem, veftem porrigWt ,»manumqae fubjicere ]uhet^ & moz eoB, „populo vei arte pc^iun myfteria pMjlk: npoftea com Eudiariftue verba ^atus eflmt „ac populum benedixiflet, non multa poft ,»integre convalttit. Idem autem miricauna ^^ matre aliquanto poft contig^t.. '
j&ficr 8« »» Age jam fuperioribus haec adjongfti
JUU. ,,mus. Tulit noftra aetas Imperatorem, mL ,i& a Deo & a mente defecit t fcilicet JtimK „num, qui (agittarios cum fuo praefeao ba ^^Ecclefias noflons immifit , ut eas vel dedir* ,,tione acciperety vel armis fubigeret. Veram ,itantum abfuit, at quidquam eorum, qam „cv^ebat» perficeret» ut nifi patri meo pro- ,itinas ceififlet ^ caldbus etiam caefus diMefr ,,funis fuerit Ita in illum tempii zelo facer» ■ „dos aeftuabat : peftem autem ipfi conjunfiii , „fuis & totius populi predbus companvi& , ,iAlteram qusdem temporis fortitudinis 0^^ ,4ius probationem accipite. Caefareae dvci , ,ide i^diiepifcopi creatione inter fe conten* ,
„debant^
^ , ; ..,v.- -JDwi& XDCi. ^ SQ^
,,debant, iUe vero & Imperatqris {iiipetiuB ttcompreflit, & civttatem periwo Jibeniilt KRurias eadem civitas eamdein.ab i
I wfeditione laborabat , ejusque «iehi ft*fiH?« j „iii chronam illius KccleHae fafiUmilni A , I ,,Ejusdem porro zeli ea illius coBtentlD fidt» ttQtu Te baereticis tunc oppoibit» ciim ^ .. [ ytwnn. cum Imperatoris impietftte expedhk»- .. "S-. Hoetn admfus nos furcepenuit; oun hic - ' nquoqae con parvo nobis adjaneoto f^ „tam per fe ipfe* tum per nos etiUD fMtiai^
9. „Ent qaidem ille in onuilbiii irfaii^ifcj»^ «fortis; poftremo autem morbo hbonaie hoc *■«•*' (.admodum peculiare habutt, qnod» cnm'*''''* i,auiiiqaam non dolore premeretort ex ftda rJJturgia robur concipiebat, ac morbne tam- «mam ex edifto tt imperio fiigatni fe fab« HmKebat, Cnm antem centnm fenne annos yfixiflet, ex iisqae in facerdotio qninqne & iH|Badni{^nta ex^flet , iu demnm in boaa ijeiie£hite vitam claufit in orationis verbia ^ geffibns, oullo vitii refUgio, plorimii i^tirtatttm monimeatis reliftif. Haec ipfa i^ritm iidt , hlc Titae flols. Qnonuim antem itfMgnanimitatis i^na monimentnm pofte- i^ nlinqni oportebat , quidnam alind po« i^odM omveniebat, qaam hoc t»mplnm« ,^|nod Deo & nobis extruxit? opns fiue i^Bngidtiidloe fapra mnltai pnlchritndine an- jgtem pene fnpra omnia. Qnonlam autem itfiueidote etiun opus erat, hnnc quoqne ex i4ao lar^tar, templone dignnm, dicere haad qqaeo: lai0tar tamen. Qoandoquidem an-
io8 5. Gregorii Nas^zem
m - * • ■ -
^^teni viftitn» qaoqae reqairefmntar, &w ^ietiam adjaogitt neoipe fiUl calamitatHK ^fSi in adverfis patientiam , viftimftm fpiilttt» y^alem» quae legalis viftimae loco puldui • tyconfumatur,
Ofnfolth lo. ,,Reftat jam » nt cam fpiritaalT Stn tio matris 9>magai noftri patris Abrah^ conjage atqin /iMr. ,,ejusdem aetatis, qu% ad funus fpeftMkf 9,p4iilofopher. Non eft o mater eadem fuptt »,norum & terreftrium natura; apad IUm 9,enim conftans 6c immortale eft, tum ip- 9,fum elfe , tum quae ad illad pertinent : rei f yRutem noftr» fluunt , corrampuntur » di i,matantur. Vita quippe & mors altera iii 9,alterius locum fubit; ilia enim a corruptio* ,»ne, matre noftra, incipiens in corrapcio« t^nem tandem » hoc eft , in hujus vitas finem 9idefinit: haec autem • qu» praefentibus ma^ 9ilis liberat, h ad fupernam vitam traduciti •.haud fcio , an proprie mors appeliari queat^ ,,utpote nomine magis quam re formidabili& f ,Uiia vita eft ad vitam refpicere « una moii tipeccatum; eft enim animae interitus: alia yiautem, ob qnae nonnulii efferuntury faila^ ^ 9iCia animae fpeftra funt. Si hac mente fue^
9 irimus o mater , nec ob vitam animos attok i,lemus« nec ob mortem nimium angemafj fiAt disjunftio te angit? fpes te obleftet 9iAt gravis res eft vidnitas? fed quid ei gra« ,ye videri debet » quse paulo poft diiTolven- iida eft. Filiorum amifTionem adhuc floren- «,tium fortiffime 6c lapientiflime tuliftit fac uetiam feoilia eorporis depofitionem feraa
fjam
*' .f9
Oratio XX, 109
HJam vivendo defiitigati. At deeft , qiii tot ^^ainiin gerat? ubinaiD ergo hic tuus Ifaact nqiMnii tibi iUe omaiiim inftar reliquit? Par- «fi ilJbi ab eo pete ^ neiDi^ ut te manu du- Mat» tibiqoe ferviat 9 majora repende, boc ,^. maternam benediftionem & orationes*. ttMoneri te indignarit? id vero laudo; nam .jBidtoa ipfa monuifti , ninDiruna eos omnesv wfai tam longo temporis fpatio ad tuam «pnidentiam fe contulerunt Quare ad te f ijbeminam inprimis fapientem nihii h»c ora- klio pertinet» fit autem moerentibus com- WBiiuHa folatii medicina» ut horoines illud nWitfHigant f homines a fe prannitti,
«
O R.A T I 0 XX.
an. 381.
Funebris in landetn S. Bafilti magni
Oefarienis Archiepifcofu
l 99 A d landationem Bafilii accedendum no- 5. B^JiUi *^ „bis eft t cui ttiajorum utriusque ge- proavi ok nneris decus pietas fuit. Perfecutio etztM^^P^-' hmaxima fub Maximino Imperatore, in qua^^^^ hpatemis Bafilii proavis tempeftas illa e^i-^'^. iili:iam coronidem invexit Nam juxta legem hmartyrii, ut nec ultro ad certamen acce- ifdant, ad quamdam Ponticorum montium »,fylvam cum paucis admodura tam fugae co- i^piitibus, quam cibi miniiftds confugiunt, ^ubi in annum pene feptimum & aliquanto „amplius protra^um illis exilium fuit Ibi Jub dio agentes algoribus, caloribus^ plu«
ifViis,
iio S. Gregorii Nazianzem
9,vii$, divexabaatur, in deftituta andds» Iuh titDinibas & focietate folitudiae; caoiqiM nfuaviores quasdam epolas egregii viri exojj^ ,,tareat» utpote qui aeceflarionun dboniiik yifaftidium contraxifTent » & Dei nDiferico>>i ,»diam imploraflent t obfonium ultro oblatoilK ,ieft, convivium nullo labore inftroftumt cer«ti ^^e tnmulis repente apparentest ad ODdem ^iprompti, oradonis juftae vincolo aflbri^': ,J[pft praed» fuae arbitri erant, qnantiwn yyduntaxat voluntas ferebat, detentum eftji ^;quod fupererat ad Sylvas in fecandam ma^ yyuun relegatum. Coqui extemporaies , ematk ^yparata» convivae gratit prsefens minciKi 9,lum tamquam praeiudium rerum in fpe po^ ^itamm habentes , ex quo ad dunicationcai fialacriores reddebantun
k 2* t^Quanquam autem conjugii parenlittli^ rmus ff ,4pflus 9 quod non minus virtutis quam ^am vrifM/ii- porum erat, multa quoque alia iafis ^ Jnt, nimirum paupefum aiendorum' y^hofpitum excipiendorum ftadium, yipurgatio per continentiam i bonomm poi ,,Deo confecrata; mihi tamea maximum ,»clarifllmum efle videtur felicitas in iibi ^yEccui enim Bafilius hujus noftri pater iiH>£ 9,cogaitus eft » vir magni apud omnes nomi*'^ t,ais, coi cum reliquos omaes vurtute fape^ yytarity a foio filio primas obtioere proluD0«i|| yttur? Eccui Emmelia, qude id prius appd^^ y,Iata efty quod poftea ruit, coadooitadsS| ,inomen ferens? Prima igitur aetate Bafilios^ ftfiib inagno Patre vita fimn) & fermone an^i
f >^efce»i
^•OrM^ X^
m
geCcentibDS egregins
liberales aites docetur, atqnfl ail DticqilT D excolittir. ac per primM ac murilM ciplioas ad futuram pef&fljmieio aodtv. 1 vero fitis uberem dbftiimn <
Caelaream , at Sclirivqa ivMl t particeps, cotitendit. 'W .
k^. n]am quae fequuntor^- ^fnfmmvBt^pr^ fi, & fltun apad fe erudlcnirity & ftiiftnni ** c iplins eniditione cepetmiL RhaioK cnit r Rhetores etiam anta Sopfaiftiauu oh. Iram; Philofopbus iiAer PUlofi^bi». jetiam ante philofophiae dKrobit & qooA ,maximum eft, facerdos ChrUUunia ante lai- ,,tum lacerdotium. At vero feriaiB ae pnMi»- ,paiia fdna Aadiam Id eb v^batnr, ot iicfie pbuofophi» operain daret, fefeqne « Wuip cootagfone abnim[wret , Deoqqe - ■aijnasefet. Hinc Bizantium nrbem to- IIm onentis prineipemi ■abqoe inde Athe- mm littenmm fedem, mlttitiir. quae milii BJ^QHi plenfaia noacendum pnebuerunt: hnMNUit enim noa Atfaenie , ac me qtu- ' feai kUqtianlo ante habdiant , illum antem iHad mnlto poft. Tune igitur menn mag* anaiqve Raiiliom non ipfe fotom veoeiatio-- ^olieqnebar, fed aliis etiam, nt idem nnt, perfnadebamt Hoc nobis ami* I imeiadlam. Ut antem temporis pnn 'i «ariditatem noftram motno inter noa . ffi-famos» i^ Pbilofophiam id efle, fBQd a nobif ezpeteretar, tnnc vero jam Btarqiie alteri quiaTis eramas, ostabenia-
114 S. Gregorii Nuzianzem^
^les^ conviftoreSy concordes, luam ide 9>qae fpeftantes.
FamiHck' 4« ftCum igitur hoc inter nos anima el riias tum ,^mns » unum ntrique opus & ftudium virl Grrgono. ^.^erat , & uterque alteri norma eramoSt q y^eftum a pravo difeemitur : non eoim n yyfodalium noftrorum petulantiflimis , M i ^yftilfimis coiifuetudinim habehanms. - Dif ,,plinis porro non tam jucundiifimis qm Moptimis obleftabamur , nobisque res mag 9ierat chriftianos & efle & nominari ; & li< ^peftiferse , quod ad falucem aniaise attin ^thenae funt , nobis tamen nihil detrime „ab iis allatum eft, quin potius ad fidi y^confirmati fumus, illic daemones aonte yyuentes» ubi admiratione afficittntur.
ft • ■
Sa/lliuB 5* ^Sed jam faciendum ftobis eratf " in pa- 9»in patriam rediremus , perfsAwsque vi
triam rr- ^genus ordiremur, resque fpe conceptas ,,inter nos compa6hu5 arripercmus. Ade 9,difceflus dies : circnmftabant 1T09 fodalii 9t& nonnullorum magiftrorum chorus» &a tvgabant fe nobis abeundi poteftatero fafl 9fros. Sed Bafilius illis expofitis caufis a1 >ttus fui , aegre licet abeundi facultatem 1 9,cepit , ego autem Athenis amicorum pre ffbus emoUitus reliftus; fed non mul y,poft fodalem meum fecutus fum. Domi: yiautem reverft Bafilius a Caefariend civitat 9,ut alter confervator retinetur» ac dein fateceflarias quasdam peregrinationes iniv »»At me & pietas erga parent^s & fenilis c
iital
Oratio XX, 113
yjratio ab cjas confortio abftrafbmi Ceniie- i,ront f Huoc vero Dei benignitas in facriun „?rMbyceroruai ordinem adfcripfit, ac fpleo* wdldBin Ecclefiae facem propofuit, fic tameii ' ffit eam non fubito ad gradum fupremum i/iibveheret : proot fubinde fit, dum uno ffie ikDftos fingimus , epsque fapientes effe fjabemuf^ qui niiiil didicerunt, nec ad fa« j^oeidotimn quidquam prius contulerunt» «fiaeter velle« At non uc magnus BafiliuSf
^ i^ in his rebus 6c ordinis & difciplinse ex«
i ;i^pl|ur fe prsebuit
j| " 6. ^jCnm vero Euf^bius EpifcopM cum/fiA«* i; nBtfilio iinaultatem quamdam exerceret • iUe ^^ fi^t^^ ^ )iDoleii8 dimicare hac in re nobis confulto« jytribns, Dobiscum binc in Pontum profugiti Lic pietatis gymnafia* quae iliic erantf mo« iJenbatur, & cum Helia & Joanne folitu* tdtDem amplexus eft. Cum autem In hiit iJhidiis verfaremurt ingruit fubito nube< iil^adiiiis plena, quae ecciefias obtrivit^ sJmperator Valens aurl amantifiimus, it . fsiChrifti inimicifiimus, & perfecutor Chriftia* ItftOonim piifiimae parti Trinitatis cultrici : cui fnimpetum etiam cum eo fecit exercitus ipfo iiidigiius , improbi ecclefiarum gubematoreSi %Jk ipfius imperio fubje<^ orbis tetrarchae«
7« ffMagnum ergo certometi propoiitdm /i< j»dif /' it, fed infirma er^t acies perito defen- »« ^'^^«^ *e carens. Quid igitur generofa illa ani* ^*!*^^^- ? ne multis quidem fermooibttS ad hoc p^!^^^
tkknmJmtiu/U Tgm. XtH H
\
114 S. Gregorii Nazianzent
yiopns habuitt ut nobis fappetias ferret» nyCOQfeftim e Ponto nobiscam excedit, ac 9,periclitaate veritate 2elo afficitur, totu yique fe oiatri Ecclefiae tradit Proxim ,,aateni ei ftudium faitt Aadftitem E« 9,bium colere, & moteftiam, quam acce fftnXf tentationem doemoais tuifle cpnc yvdi» iavideatis, ac proiade tantum fe 1 ,,ad beaevoleutiam, quaatus prius ad iati ^citiam efle putabatur : ex quo lioc coi ,,quebatur » ut etiamfi catliedra eSet infeij 9,ecclefiae tamea imperiom obtiaeret; 11 fMo beaevoleutia authoritatem recipiel . , Jam vero ipfius erga ecclefiam corae mi ,»fuat iadicia, libertas ad praefides civim yicontroverfiarbm diremptiones» egeotimB ,,trociaia , moaafticarum inftitutioaes legi ^ipartim fcripto, partim voce traditse, preo ^defcriptioaes ; facraril coacinnitates : y,deaique omaia , quibas quispiam Dei h» ,,piebi prodeflet« quod vel ia atrociifi 9,fame civitatem depopulante miferiji folr yynieoclo ofteodit
Ba/itius 8* f»Ob hMe igttur & taota cum Ea
fti Efifio- yybius ex hac vita migrafiet , atque ii^ iptf F^ » p 9,maalbus aoimam Ubeoter exhalaflef , ad <
^^^ ^celfom Epifcopatos throoom evehitor ; i ^^V^^^ ^4d qQidem citra laborem & iovidiam & „micationem tom eorom , qui patri» pra 9,debaQt, tom perditiflimorom civium, i „ad eorom partes fe adjoaxeraot Sed ( „ritos faaftos aboode vidt: nam ad.^ 9iOagendum vkw pietate claros ab exte
I
Oratio XX. 115
ryregfonibus excitavit, in iiiqne parentem
iJ&eam « qui cum feae6hite & morbo frao-
If ^tes eflett iter tamen aggredi non dubita-
^Tit» ut calculo fno eleftionem juvareti qui
i/amen firmus ac valens rediit. Cum igitur
iiBafilius primariae fedis honore aflfeftas fuif-
^^% ^aantum alios priust tantum quotidie
itepfum vincebat; cumque magnam ilLam
MDei haereditatem a Deo in fexcentos erro-
iies diftra£hun vfderet, piam doftrinam lit-
iteris confignavit » adverfariitque prapiiis in-
iigentem haereticomm audaciam fregit , At
i^ma imperfefta res eft fermo ab af^ione re«
)»nibtns; afHonibus fubiidium fermoni adjun-
tjBhkt^ alios adiens, ad alios legationem
j^mitteos , alios accerfens , alios admouens »
itbmne falutis genus excogitans.
9. ,,Verum enim vero Chrifli hoftis Im- Ar/i#iifis ivperator Valens cum majore impietate f^V$kniiu - 9/erventiore acie iterum venit ; cam pri* ,jDa eJQS facinora fuerint» exilia» fugas» bo- Hoorum profcriptiones : alii ab ecclefiis ex« Htrudebanturt qui fidem orthodoxam profi'* i^tebantur » alii intrudebantur , qui peftiferam lydoflrinam tenebant, belitun ecclefiis infe« ^ntes , in altaribus faltitantes , & incrueopi ^ta facrificia hominum fanguine contamioan^ ^tes, ac virginum pudorem probro afficien* jttes. Cum verb peragratis omnibus oppidis jpSd Caefarienfem Ecciefiam venit , in talem yyEccIefiae Antiftitem incidit, ubi velut ia j4copalo fefe infregit ac difToivit; nam prae^ i^£ti IVIodefti & Imperatoris impios conatus jjelofit.
H a 10. 9,Sed
fl'
ii6 S. Gf<gorii Nazimzeni
Bfifiliksm 10. ,,Sed vincebant tanden) im{^ t,adverrus BafiliQtn exilium decernitur; lexilii decretum Deus refcidit, dum Ii ifatoris Blium morbi plaga afTecit Cun ,,malo buic medicinam ouiiam inveniret MBafiiii fidem coofugit » ille vero nihtl c yytatus adfuit , atque ad ejua adventum w ^tim levior fiebat morbus» & nifi & ^aquam dulci mircQiflTet» fimul videlicet d : 9,fum advocans, 6c haereticis credenSt fi^ tffiii^ fortaife recepiflet: idem aaten tiip^ prxfefto pauio poft acddifle nami
Di^iiwH 1 1. t«Non folnm cum Praefeftis Ba xiiifi £|);> y^dimicandum fuit« fed etiam cum Ep ^i^' 9,pis, & iiSt qui focios fe ipfis adjonxei ^ybellum exortum eft ; primo quia in pCum eo non confentiebant : fecundo q ^oldrem ex ejus eleftione conceptumt ,dom ex animis ejecerant: tertio qao< y,ioDge ab dus doftrina fuperari acerbifl ^ferrent. urta eft & alia fimultas ; i 9,cum patfia noftra in duas provindas & ,,tropoles divifii eflet« fubtrahebantur i yyVentns & proventus a novo Metropol ,,& ecclefia in partes fcindebatun Vei iifdiffidium hoc in Ecclefiae commodum «yfilius conv^ertit, patria pluribus Epifo ytcommunita: unde animarum cura m; 9,fufcepta eft, 6l quaehbet civitas pro^ 9«tus fuos babuit, & bellum hac rati ^.extindum eft^ cujus confilii vereor, y.quafi appendix quaedam ipfe fuerim S y^morum Eeclefiae prsefeftusi quod lav
ff< ff^
tJ ffi
Oratio XX. 117
\ oeqaeo , eoquod «mplius philofophari cfttferim»
la. tfPonro Bafilius nofter ita omnia viiv Bafiii&
tm officia peragravit, ut in eo gloriaeF^i*?^
Atetiam quaeilivifre natura videatnr. In*^*
«mqoispiam laudat? ilii vero quid um-
nm foit praeter corpus & neceffaria car-
sintegiimenta? divitiae autem illi erant,
Ul liabere. Item quis umquam tanta in- Tmf^
Bi fait? pene dixerim , qius tam car* rmtfs.
s expen? neceflariis enim tantum cibis
tam toierabat. Tunica illi una & pd-
n Qimm , & ftratus liumi leiiulus , &
aviffimt coena & obfonium panis & fal
* potio, quaro nobiis fontes profundunt.
ns porro magis quam ille virginitatem VirgLJiAm
pretio habuit, a\it carni leges impofuit?^^ •
JQS font Virginum coenobia ? cujus prae*
P^ illa litteris mandata, quibus omnes
ifQs coercebat» & virginitatem vere co-
re admonebat? Cumque folitaria vita, &CSmjtttifl3o
#00« focietate gaudet, plurimum interv^^^ /o(i-
tlilfiderentt proBclare eas inter fe conci-^^r'^.^'*'*
jit ac permifcuit , pietatis nempe gym-^^ '
ia ac monafteria extruens« prope ea con*
^ens ac dirimens, ut nec contemplatio
imunicationis expers effet» nec aftio
templatione careret.
|. ««Proeterea pulchra res eft pauperuro Studium dorum ftudium, & humanas inBrroitati'''/?^^^^ 0 ferre. Paululum extra civitatero pe-?'^'* ^ effer, ac novam civitatem confpice,'*''^*'^®**
H 3 t»com«
J
iig S. Gregorii Nazimzem
f «commone locupletum serarium t in qv yiUOQ modo fupetfluae bpes, fed i]t,eceflai ,,quoque facultates propter illius cohoi ^ytiones reconduntur : in quo morbus aec - > ^animo toleratur » & calamitas beata ceq ^Jtox » & mifericordia exploratuh Sic nii i,rum iUe nobis perfualit » ut , cum homii yyfimus, homines non contemnamus, j 99per noftram in ilios crudeiitatem Chrift yyignominia afficiamuij, fed Dei nobis mi ),ricordiam foeneremur. Quocirca nec la' yyquidem vir nobilis Bafilius aegrotis adn 9»vere gravabatur » non ut quispiam. forte < ^tiftimaverit inanem gloriam captans • yialiis praefcribenif 9 ut ad aegrorum curat 9»nem accedere non vererentur.
BaftUiito^ i4i. ,»Sed quid ifta funt pr» illius dic mtiniui&^^di faculute? (luis feipfum magis fpifj jmpia. y^purgavitt ut dignus ellet , qui oraculm •^vina expianaret? Quis majore fcientiae li ,»CQUuftratus eft , & in profnnda fpiritus p ,,fpexit? nec hoc mihi dioere verendum < ,,in fines orbis terrae vim Uiius verborum < 9 fWffe i una & per omnia & maxima obld 9,tio ilUus volumioa & lucubrationes : 1 9,tantum de eo dicam : Cum Hexameron ,»lius in manus fumo, atque in ore liab yycum Creatore conjungort ac creationis y^tiones cognofco. Cum libros eos, quil ^ y yybsereticorum fcripta refutat , lego, So< f^miticum ignem cerno, quo fceleratae 1 9,guae in cinerem rediguntur. Cum ea , q ^de Spiritu Sanfto fcripfit» evolvo, Deu
ftqu
Oratio XX. 119
RBB labco» luuiciscor: cam alias eias ■Bntiones pcri<^, qnss iis» qui hebe- iri fiiot ingeoiot explicst; eo adducor» ot a in eztamo litter» cortice pedem figam: m Hmtyrom eocomia lego , corpos con- nno« com iis TerfQr, & ad certamen ez« er, Com waGones eas» quas de mozi« 8 jic bene nvendi ratione fcripfit, in ma» ilwcipio , animo & corpore compungor.
15. «f Age jam eum illuftribus veteris & CbfNfsrs* ri teftunenti viris Bsfilium noftrum con*ti«raim nmos t & qualis fuerit agnofcamus.^'^^^' tam Dei mann» paradifo, & prima lege^ ^' * SaiB habitus eft , quam tamen non ferva- t: hic vero & illud accepit & fervavit. los primus Dominnm invocavit» hic am diis praedicavit. Enoch translatus i & vitae fequentis periculum efTugit: jns vita omois nihil aUud quam bansla* erat , quippe qui perfe£le in vita perfefta % ibatns erat. Noe arcam fidei Kxat com« flkm accepit, & fecundi mundi femina rerfus aquarum vim confervavit: hic im« itatis diluvium effugitt fuamque pivita- n (alutis arcam eifecit. Magnus Abra- m eomt quem ex promiilione acceperat» leficii Authori obtulitf hic vero feipfum 10 obtulit Ifaac, antequam in lucem ede- nr, promiflus eft, hic feipfum promifit, Rebeccam fen ecclefiam uxorem duxit. :obi fcalam per virtutes confceadit Cum epho frnmentum fpirituale diftribuit m Job tentatus fuperiolc difceffit Cum
H 4 ,iMoie
T90 S. Gregorii Naisianzeni
,,¥ofe & Aarone fireerdotis munia exfrfefl ,,Velut lofue dux ^at fideliuni: velQt Si t«mttel ao infantia Deo confecratus eOu Dl ,t^d rex nuinfuetiflimus, & Salomon fapia iititlimus; Bsiilius nec illi lenitatis, m ,,huic fapientiae laude quidquam concedii t,Eli% libertatem orationis contra tyraoM ' itf^^^tus eft. Mitto rore perfufos in flan ittnis adolefcentes ; in ventre ceti precanta tyfugitivum Propiietam; juftum illum lec ttuum furorem in lacu vincientem; fepta itMacchabaeoram dimicationem , & tranA i^ad novum Teftamentum. Bafi)ius Joanii ttPhilofophiam in deferto, Petri zeluffit P>kV ' tiAttinQi vigorem fanitatus eft, ac difcipulonii
yifrugalitatem, Sed ne fingula perfeqoart iU 9,bonarum rerum alias invenitt alias imiti t>tus eft, alias fuperavit; quin etiam mull f^ex parvis illius virtutibus atque adeo s ttcorporeis dcfe£tibus ab aliis ad nominis di tfritatem parandam excogitata funt. HuJB tygeneris funt pallor, barbat certus ina tidendi modus, tum etiam ad loquendin ttnon promptum, fed ut piurimum cogiti itbundum efle ; veftis etiam genus , & le£hi tifpecies, & cibi fumendi modust ^nMni t,nihii ille dedita opera fed fimpliciter l iifortiiito fa£titabat»
Bjlltii i6, t,Cum autem curfu confe£h> ae fid
mon if „farvata diifolutionis defiderio teneretni
fMm. t.tempusque coronarum inftaret, ipfe ad ai!
t,gelos eos, a quibus abdacebatur , poftremi
iiBis Vf^tbii babitis; in manus tuiMi commes
Ontio XX, 121
ifitmii meniii ^ anioDain betns exhala- Mm ante tamen» qaain lacrofan£bi MU qid aderant, inftnixiflet Eflereba- jtnr Tir ianftni fan6toruni viromm iQi ebtns: nnnsqnisqne autem ope- nbntt alins nt fimbriam 9 alins nt um« p alins nt leftulnm arriperett ant fal« ttingeret Plena erant fora » & mul« iniae ez vi compreffionis nna cum eo erant Tandem ecMrpns in parentnm iao cmiditur, ac nnnc quidem in cft, iaarifida pro nobis otterens« & Mpnlo preces fnndens ; neque enim ita uiqnitt nt proifns reliquimt: nam & anc quoque per noftumas Tifiones ad- Jif & caftigor, fi quando ab ofiicio sro. Adefte jam omnes ac me drcnm- Owfit^ & ejus encomium mecum conficite, ^nia quamque Tirtutem illius expo-/^**'- 8, & conquirentes ; qui tlironis infi- » legifilatorem , qui rempublicam ge* civitatis principem, plebeji modera* I, iitterarum ftudiofi praeceptorem » les pronubumt conjugatae pudiciti» fammt folitarii eum, qui vobis pen* ddebat, coenobiaci jndicemt fimpli** ineris dncem , fpeciUationis amantes logum« hiiares frmiumt calamitofi um, fenes baculum» jnvenes paeda^ otit pauperes largitorem» locupletes dif« torem t vidu» patronum t orpliani pa* } omnibus omnia faftumt ut omnes aceret» -
H 5 18. ffHa-
ff
ia,i S. GregorH Nazianzeni
Mocuti^ i8. 9«Hab6s h«c a noUs BafiU, t llflifMt« a4 5. JOa- y,tibi quondam faa?iflima honore & aelitii P^^^ H^equali ; qu% fl ad virtotis tnae neritnn „prope acceflerint • beneficium tuum eft: ttk 9,enim fretus hanc orationem inftitoL Sk^ t»autem infra iilius dignitatem fobftiterhitrf yiquid facerem homo & feneftntet 6c mwbo^ ^,& toi defiderio confeftna? To vero e caeliiv f»nos infpice, carnisqoe ftimulum aot praci^ 9ibus tuis fifte , aut forti animo perfen» peis t,fuade , atque omnem noftram vitam kd ld|| 9,quod maxime condudibile eft, dirige, namt ,,que, poftquam ex hac vita migraverimosh^ ,iillic quoque tabernaculis tuis exetpe» oti<, t,mul viveutes, &, fanftam Trinltatem pos 9,rius cementes defideriis noftris finem 8». „tuamus in Chrifto Tefu Domino noftro» col; y,gioria in faecula. Amen«
0 R ATIO XXL^ ' In laudem fnagni Athfmafii Archiefis^
copi Atexandrinin ^
VirtuUs I. „ A thanafium laudans virtutem laudabeji
omnii in ^ ^quoniam virtutes omnes in unomi
& ^thor ^^colleftas tenebat, vel potius tenet; virtQ>^
**^^^* ,,tem autem landans Deum laudabot aqqa
„virtus hombibus eft> qu% paucis tam do^
„ftrae aetatis quam prifcis hominibus corae &
,,ftodio fuit; inter omnes autem eos hoift
,,quoque, in cujus laudem haeo a nobis habe^
,,tur oratio. Ex his Athanafius alios ex«k
,,quavit , ab aliis paolum abfuit^ nonoidlos
»,etiam
Oratio XXI. isj
ifflini anteceffitt atque alioram eruditio- dMBt aUonun a£tioDeiii, aUorum manfue- Infiiieqi » aUorum 2;elum » aUorum multa » fDonm omnia imitaodo confecutus eft« pmmque ez omnibus virtutis fimulacrum fmmecis omnibos abfolutum edidit
a. ,.Athanafius igitur in divinis moribus S. Athc^ 9C difidpUnia ftatim educatus eft » cum libe- ^fi^ j^ faHbuM artibus per exiguum temporis tri- ^^^^ " (boiflett ne videlicet liujusmodi rerum rudis^ ' Mnnino videretur , eaqne nefcire , quae fibi isoBtemnenda ^uxerat^ Sed & veteris & ^i Teftamenti Ubros omnes ita praemedi- ^tatus 9 nt ne nnus quidem quispiam melius, »B0& modo contemplatione, fed etiam mo- jom fplendore ditatus eft, mirificeque otrumqne conne6lens , hanc rationem iniit» ut & vita dnce ad contemplationem utere« tnr» & contemplatione vitam obfignaret
3« 9,Sic porro educatus & inftitutusy nt jfthana- nnnc quoque eos' oporteret , qui magnumTItt^/^ (^tirifti corpus traftaturi funt , in magnum ^PU^^T^ ifiicerdotum ordinem cooptatur , cun6iisque * . /ecclefiafticorum graduum muneribus dein- (Ceps perfiinftus Alexandrino popuio praefi- /dtarf & totius populi fufTragiis, non au- item per vim aut caedem, ad Marci tbro- ittnm evehitur. Pofteaquam autem legiti- ,mo modo Praeful defignatus eft, ad hunc ^etiam modum imperium adminiftrat; quin 4n petulantiain proruperit. Hoc enim lindigoomm praefuium eft, qui difcipuU
iifimul
1*4 S. Gregorii JVazimzeui
,»fimul flDagiftriqne pietatTs creantiir » dioi^ i ,,qQe ante pur^tt qtiam ipfi pufgentiHrii) ,»heii facrilegii • hodie facerdotet ; heri pnH»;i ^ifani^ hodie faeronim antlftites^ qooraik^i ,inoQ moreig dignitati » fed dignitar moiibai^ ij tyfidem aftmit ^ i
Ejju vir^ 4- f tHorum mores fiigiena Atliimnafiai |
iuUs. tfVita quidem fublimis eraty yenun aniniig.i|
t^humilis » ea vero cmnitate , nt ad ejns cMnji
ttgrelfum facilis omhibus aditus patweliikjl
t^manfuetuSt ad miferationem j^penfnaiil
,ifermone jucnndus, moribus jucundior» fihi^
,icie angelicns^, animo magis angelicns ^ itc .j|
ttincrepando placidus » in laudando erudiendi/ ^
t,yim habens. Ad id yero , quod laudnm .
tftpfius caput efty convertenda eft oratiOi [
t^Fuit quondam tempus, cum res noftia^
tfflorerentt cum verborum lepore foctUUM.
titraftand» Theologbie ratio ad divina vibd\
tiSi<iitum quid^jim haberet; at poftquam conp^ ^.
t»tradicendi libidine incitata Ungua in eode- \
t fias noftras irrepfit, quis Hieremias coiifi»p«^
Wr/f & Mfionem noftram deplorabit ? Huic fninfEf j|
SabilUi ttArins quidem ille a furore nomen halieiil^Ji
hari/es. ^.mtintn dedit, qui etiam effraenatae lingg»»^
typoenas expendit in obfcoenis & impurils lo^x ^
t»cis extin6luSf & orationis viribus oppsef^i^
ttfnst & inftar Judae ob eamdem Verbi priHi ^
tf ditionem disruptus. Verum alii hunc inor- - ^
^tbum excipienteSf & divinitatem Ingenito
ttcircumfcribentes , non modo genitum t M \
t>etiam procedentem divinae naturae viribuS'^
ti^^tiurbarunt .
t
Otam XXl^ . , \%%
S« ^tJSlL non eodeni jODodo bottiw VHt^Afk^ ^hJMiMfias vere homo Dei ac magiut veri« *m^ jbmu tutw: «tqoe idcirco primom in fknfto^JT^^ jObocilio Nic«e habi^o at^oe iilo tre^to-^[f^^ jnmi & dqoderigiati le^Hlhmomm vhronim ^omeiro a Spirittt SaDAo' cokfto^ quantmd jax tofo foit» morbum compreffiti aondam ^qiiiaaD in Epifcopontm nameram allefttts » ifrini'tamen kter eos^ qui fimoi cnm ipfit ga» jpemnrantf ordiois. Com vero lioe j—WM maioxem orbis partem invaderett ^fDoMsAek illi ot ftrenuo fidei defenfori bel- Jnm^ufertnr: nam Cappadoz qnoddam /s mpA^ i^BBOoftrom Gregorius ad communem Eccle^drgji. vjfai peraiciem Alexandriam invafit ad res yipeftnrbandas' appofitUTimus. Hfaic Atlui* yynafios folum vertit, ii^^t exilio praedarif- ipfime ftatuit; nam ad facra ^gypti mona-* y ^ifteria fe contulitt ubi cum folitariis & coe- itOobitis confuetudinem babens , folitariam nvitam cum coenobiaca io gratiam reduxitt iJUod oftendenst & Epifcopatum Philofo'» f^Uae minime expertem eife, & Phiiofo* upluam lacri Antinitis inftitutione opus ha- iibere. Sic enim & tranquillam a£Honem & ^aftnofam tranquillitatem confociawt • ut ,{perfuafum omnibus redderet, monafticae nvitse profeflSonem morum potius gravitate ^ ^ conftantiay quam corporis feceffione in« ,ifignhci.
6. ^lnterim Georgius i^gyptum incuriio- Grfofifisi „nibns vaftatf & impietatis robore Syriam^^9P* ^ipopttlatur; quin etiam imperatoris fimplici- ^ *^^
iiUtem'^
• ■ .«I
126 S. Gregorii Nazianzern '
,tatem fibiconciliat, qui zelum quidem ha^K ^,bebat , verom non fecundum fcientiam.: d^ « ,iiode ex proceribus eos fibi peconia coippaf^ ^,rat, qui auri amorem Chrifti amori prKfe^M ^irebant Tantum autem valuit ille dlaboilJii i,adminifl:er , ut Epifcopo quodam (Ciifebio)^ ^ioa tempeftate differtiflimo linguae vioe xtie^h iiretun Hujus potentiae opus Concilinm ib^ ,4ud fuit > quod Seieuci^e primom , ; deindiik ifin hac ampliflima civitate cdnftooD eftt itk itpiam ac veterem doftrinam ac Trinitadifte ,,patronam labefaftata confubftantialia vofltik ^yfuft/ilit. Verum tunc Georgio expolfoniHii ^ibiliii athleta Athanafius in drbem fedHtii ^^maximo plaufu exceptus. - i
t jtthana^ 7. ^«Reverfos igitur mox templum (acri» j fi^f^^ ^ilegis nnndinatoribus » qui Chrifto ad qaae*|i Mmfri-^^^^^^^^^^^^^^^^ repurgavit, deindeeos»]' giu - *#>fl^^ ^ *"*^^ ^^ * ^^^ ip^ fimultates geie».!"
tibanty in coocordiam reduxit: adliaec iiHi ,i|uria affeftcs tyrannide liberavit, prolapfaii^ y.infuper fidei doftrinam erexit; unde libe^ yirurfus Trinitas praedicatur , fplendido m&\ iidivioitatis lumine animas dmnes colli 9iftrans. Leges etiam mrfas orbi terrannlN yipraefcripfit , & omnium mentes ad fe coa^Y tivertit , aliis epiftolas mittens , aiios accOi^.? t^fenSt & eos erudiens. Sed fieri non pop'|| iiteratt ut invidia haeeferreti & Eccleiiant^ tipriftinae gloriae fuae reftitutam videre fufti-^ tineret *
l.»*Af
^ , {
■^^- Ormh XXI »^7
JAcfnloAg ImpenitoreiD (Juliantim)^IM^ niit eiUD . exdtat 9 & perleciitioDem^**^ mm tstenimam excogitmty quatenu^."^ m^ bbmditiaf tyraniiidi adjiiogenf> tudiiiis laodga|J[a dnbium rerocabat. ttiagaum & ^fllofum fore exiftimaoa^ ihartitnm i^uaqQo in Chriftiaoa AoStjA^ tei foperareti ne perfooam quidem fism raftiaiutt fed e dvitate pr«eipi« ntoriiafit» Sed non multum temporii leeffit» cum impium illum in Peifia via Hh^ nltrix interfeftum reduxit. Pro*' -wiexit alter Imperator (Jovinianua)^^/-, ; imtate pneditns » qui mox tum alios^^ ^^ ^ Epifcopoa» tum praecipue Athatia»*^^^^^* ^ab exilio revocavit; quin edam fidei » veritatem a multia laceratam fibi ipoftulavit
•U^tque hic potiflimum Athanafiua pn^Symhom m fuae » fideique ia Chriftum conftantie ^^ S. imen edidit» & cum admodum paucis'^^'^' aitem apertis verbis promulgare non tavit» unam trium PerfoDarum divini* n, & elTentiam fcripto confeifus. Et I a multis illis Patribus curca Fiiium con- m prius fuerat » idem ipfe poftea in «nda Spiritus Sanfti divinitate fupemo to confecutus eft. Imperatori donum regium obtulit , fcriptam nimimm fidei *effionem adverfus novum dogma nus- n in Scriptura expreflum • nt fic & Im- « itorem Imperator » & doftrinaoa doAri* Sc libellom Ubellus opprimeret
10, 9,Cam
■^
taS 5. Gregorii Naziohzeid ^
Mbrt lo. ^^Cum a&tem Athanaiiiit euiii
iUius^ yycarfum tenaiflet , ut & vita ipfios voM '. „que ratio Epifcopatus norma eflTet» & i\ 9,dogmata pro fidei orttiodoxae lege habe 9»tur f in bona feneftute ntam claufit 9 9,tribu8que fuis, Patnarchis, Propbedt» / 9,ilolis & Martyribus adjunftus eft.. fii 9,ut Epitaphium quoddam paucis compM 99excelientiori honore in difceflu afiectiia 9,quam quo in civitatis iDgreflibua omi 9,foerat4 Tu autem o facrum caput nos 9,nam benigous defuper afpicias, & t 9,populum gnbernes» perfeftum perfe£be 9»nitatis9 quae in Patris & Filii & Spii 9,Sanfti contemplatione intelligitur & coli 9,adoratorem , meque in vita teneas, | 9,gemque mecum pafcas, tecnmque oe 9,ces in Cbrifto^ Domino nofiro 9 cui on 9igloria in fsecala. Amen.
0 R A T I 0 XXIL In MacbabaoYulH laudem*
MaA$h t* „/^uid,autim Machabxi? hortim ei baarum ^^ ,«nomine diem hunc feftum ag
fefbtm u- 9,mus , qui quamvis apud multos non hc ^^^ 9,rentur, qnia non poft Chriftum decertari 9,digni tamen funt , qui ab omnibus hoii 9,amciantut; quoniam pro legibus pai ^,fortetn animum praeftiterunt. Qui pc 9,ante Chrifti pafiiones niartyrium fubief 1 9,quid tandem fachiri erant , fi ejus mon 99ad imitandum propofitam habuiirent?
fifii
Qratio XXIL 129
0httvl myfticiis faie fermo eftt isihi qnidem IR^ne omnibus Dei amore praditis adnoo- Hkota prpbabiiis • neniiQem eorum • qui anto IBhrim adventam numeros omnes virtutis ijtaqpletrerant» id citra Cbrifti fidem elTo inpifecutmn • aim Verbum puris animit InilB jam tnnc innotuerit
4-.
^ft. •yQnham antem Machabki fherititt per-flMSi* ^|icae liber ille declarabit db imperatricemt» jfH^Mf qui fationem animi pertnrbationi« ^ ^HAtf imperare docet : mibi vero h»c tan« j^tbni' diofere fnffidt. Hic Elesi:«rus primi<» Bftm mmmi qni ante Chriftum paifi funti ffllk Sacerdosy & natu grandis • tum capil« i3*9 tom prudentia canus, ptius quidem ^.|iro populo facrificia & prece^ adhibeos» i^imic autem feipfum quoque Deo <^erenS ^perfeftiflimam hoftiam» feptemque lofapef nfilios oiTerens inftitutionis fiiae fru6lumf «ihoftiam viventem omni legali lacirificio cla« i^rem obtulit.
3. ^M fortes & ttagfianimi filii nbhiWii &plim i^atris nobiies foboles^ alacfes veritati8/rs<r#i« ijM^les, Antiochi t^mporibus fupetidreSf iJiDCeri Mofaicse iegis dlfcipuli » nuoAero fep« ijtemi unrim rpirantes^ Unum fpeftantesi iJMam ftd vitam ite^, hoeeft. mottcmprd 1^6 Dei oppetitam dgnbfc^enfes^ non mi^ j^nS animis , quam corpof ibus friitfeij 4 tiior-»
ntis caufa inter fe ftemuli , tormenta non fe* ux» ac thefauros praejripienteft $ adoibtA
J
Matris
Mackh
haorum
130 S. Gregorii Nazimum
9,0011 magis foriDidantes , qaam qose fap „rant, reqairenteSt anaoi hoc metuen ^ne feflua tyrannas finem craciandi fiio y,ficqae oonnalli ex ipfis coronae expi ^iabfcederent.
4« t Jllic fortis & ftrenna mater , fitio 9,fimal & Dei amans, atqae ita afTefta 9tmaterna ipfias vifcera praeter naturae »^em diftorqaerentar : non enim filionm 9»ceai dolebat, fed follicito animo er^ti 9,non illis fapplidum inferrettur, Nec < 9,qai exceflerant, magis defiderabatt qi 9,reliqaos illis adjangi optabat, ac de hi 9,majori cara erat, qaam de illis; ho t.enim dabiam certamen erat 9 illorum 1< 9,ras vitae exitas«
lUJpwh 5* „iPr»terea in filiorum ad tyrannum Jwm Mch ,»fponfis tantum Japientiae animique ma ckabao' ,,tudinis inerat , ut & ononium aliorum [ „clara facinora pr» eorum cooftantia ^a „igua videri necefle fit : & alii quidem „fermonis genere utebantur , prout queip „vel tyrapni verba, vel periculorum g „vel animi alacritas armabat, caeterum „formala quadam eos compleftar, b „erant : Nobis o Antioche rez nnus i,Deus , a quo creati fumus , & ad quem „vertemur; unus legislator Moyfes, qc 9,contumelia non afiiciemus. Unum pn „dium, ne lex infringatur, una gloria, „pro tantis rebus gloriam omnem conti i,ngmtts I fote opes bena ea , quie in '
„ha
rum ad
skum.
^dmi^XXll
iatf.oec qiddqniiiin iAnd ftoUrfin» llto 0ft, qDAin neqtiid nmeis qnun
liKniideintii. Jncondiu qnidieni nnm- H patrima folam, aiBici, cofnati ^ jn« fed «liin iiobii fubllniior eft, pi* qitirniHfenifiilem, untci PatilircliiF, ^•t» . «qoale» , qnl DoUMOiif bo- t«oloriDna perfenndif cotttempoMnel E3eazafl dUfdpaH faiuni, cajn* to iBHnitnAiiein tnimo parfpeftuii ha- inma ^dem imnRiis, Ternm nd ' fMMtiiamns, aut nova tonnentoram k«KC0gita , aat iaee, qas in [tfomptti tt notuii contetaDni pro ctirto fiabe.
^Jain Tero qaic ioter fe cohortaodiMAMc»- dicebant? ampleftebaotur fe mutuo^rtatw linna laetis animis . quBm fi jam lA''*'"'''' ninum fiDem rentum efTet: eBmm ricula fratrea, clamabant; qnid enim? loc tempore non moriamnr, an oon • go moriemnr? Quod commune eft, inm efBciamas» morte vitam ema- coetemm tioc nebii fixum lit, at s fine ulla exceptlone coronam adUpl»* r. Eleazare rufcipe , mater feqnere; iblem mortnos magnlRra fepultnra : res noftras contnnemora , poftadi i rentris fepnlchretum oftende,
^Porro ftrenua eomm mater omiAhtuMatriM mabat: Euge filii mei, firenui icei **/"■■ «r, panluluRi adhuc, & Ticifflua, ^«nu», Btcr mimeres beata» dr tos inter adcH 1 3 „Iei-
i^a S. GregQiii Nivzianzmi
„lescciites beati. Kequaquam vos deferai „Portquam vero oiunes naartyrio perfun „efre vidit, ingcDti cum gaudio hxc v\ ,,bsbuit : Gratias tibi a^o pater faudei „tibi magiflra lex , tibique parens uc „[illeazare; quia mater otnnium matrum „cratilli(na effe^ta fum. Nihil mundo rel ffOmuia Deo tradidi, thefaurum meumi (.ineM feneftutis altrices : mihi vero cl „Gmi Filii haud qnam mortui , fed Deo „)ati eftis. Vere vicem meam deplorafTem, ntormentis frafU fuiffetis , li quem vefl „perfecutores fuperafrent, ficut ipfi fupi „runt. Quid jam fupereli ? adjunge ^quaefo iiliis o tyranne. Valete matres, olet & filii, Itc a vobis prognatos edu< ,/ic ipfi edncemioi. Hac oratione habi „filiis fe ipfam adjecit, ita ut ad rogum i><4'^ i,fecus «tqae ad nupdalem thalam um ci
um ont^^m
urKtt|^
LMttMth Z. f.Hanc (acerdotii frufluii] cepit I tkabao- ,^n»: hunc juventutis florem tuterunt { *'"'** „voluptatlbu8 • noD infervientes : hoc c „f£odi ex multiplici fobole cepit mater. ^facinat Jephte facrificio cxutius & mag „centins a hbera voluntate profeAum: j^Danielis certaminibus haudquaquam ii „riiis : hoc juvenum in Afiyria captivon „Iu^atioaibu8 haudqaaquam cedit; hoc i „nlqae vi£Hmis illis, qu» poftea pro Chriif ^oefo funt , nequaquam miDprem gloriall^ _ ■] f^promeretur. Hos igitur & facerdotes , "^ „matres, & fiiii aemulemur; Atliletas eni fiqoovit temporc ac ino<l» ex omDi geoi
srialL^ 1
Oratio XXni. 133
ctite, five aperto bello laceflantar , (ive
Itis infidiifl appetantur, habere cnpio»
mm prifcia, tnm recentioribus hiftoriig
t ot per vetas & novnm Teftamen*
Deos in nobis celebretur , qui in Filio
le fanfto gloriflcatur , & cogno-
f & a fnis cognofcitur » & conflten-
fe oonfitetur, & glorifli^ntes glorificat
IpfoChfifto» eoi gloria in faecula. Amen*
«
O R A T I 0 XXUL Ir kmdim Hermis' Pbilojbphi jilexmdrini
clffidim in ixilium fnifjt^ ae fofi trien*
nium rexurfi.
, fp philofophum laudabo ; philofophiam ffgrams ,,enim etiam honore compledi opor- incomi' )et« ne alioqui a refto & honefto prorfusttei. szddamus. Adesdum igitur Philofopho* nm & veritatis Martyrum optime , adul« erinae fapienti» confutator. Adesdum, co« Eonii noftris te devindam, ac clara voce RmmDeo & Angelis, & univerfo Ecclefi» Boeta viftorem proclamabo , cu]us breve & Botnna pneconium hoc efl Hic eft verita« ds athleta veriffimus , & Trinitatis ad fan« gmnem usque propugnator , & eorum , qui ^fum perfequebantur , per patiendt alacri- iUtem perfecutor.
3. mSI vero latins Heronis pr^econium ^^omi (N>ftalatis , tale erit. Hic ex optimis opti-y^''rf/wi:i ^us , ex nobilibus nobiliiTimus , nobilitate , ^^''^/^- ^nam ptetas & mores indicant ; non enim T^'^^^*
I 3 „mar.
I
134 ^^ Gregorii N^.%ianzem
,»inartyr duotaxat ipfe eft , fed etiam ^ityribua* AlexaDdria orti» eft;* ou 9,ita, ut eum decebat» educatus ioftit 9ique fttiiTet » majus quiddam • quam vi t,foleat, animo agitare coepit; luxom „& delitias, & opes» ac poteutiam «fpi ,«batur. Philofopliiam autem boi^ iUaii ^,temam, & profanam fequebatur,. fed ivmilem Ulam iu fpeciem quidem abje£ yyiu occulto vero fubiimem ad Deum di Mtem. Cum autem vitam folitariam fignam quidem & prseclaram efle vid f tfed tameh intm eos folum ; qui ea fi f »rentur , defixam » fimulque Grascorum „lofophorum faftum reprimere operae 9,tium efle cenferet; medius quodami 9,inter illorum vanitatem & noftram fa yytiam inceflit, ac proinde Peripiitetia 9»Scbolas . & Academias , & Stoam , & ^ycuri cafum una cum atomis & vplu ^ongiiGme ablegavit Cynicae autem i 9,impietatem & Numinis confenfum ex 9,tus, frugalitatem laudibus profecutua »,Et licet externam & profanam Philofop „obiter & velut per ludum attingeret t i „illis » qui fe illam tenere profitentur » j ,i& exagitari poflet; primarium tamen l i,tiquiflunum ejus fliudium hoc erat, pro ,,& aequo cum praefidibus expoftulare , t ,»ritatem popularis turbae , ferocientium i,cerum licentiam, indoftorum ruflicita 9,doftorum arrogantiamt & reUqua t,comprimere« Haec vero nonne fyllogi „& lineis multum anteponet » qnisquis n
^ Oratio XXIIL 135
Jutk fbcrit? iUad lacnin repatani» qaod fi i^ fyUc^raaomai conclufioDem , vel td i^GMmetmun aut Aftronomlam oipoes fto- lliam foom oontolerintt nihU ea res vitae iJhBDanm profatara fit • qaln potias omnia i^iiflbi vi , & labefiiftari necefle erit » fi di£b i^ifficia fiiUata foeiint
3« 9fSed nnnc «d virtntes Heronis con- Arii km* nvcrtatar oratio. Non maltum temporis rf/b & ifoft perfecationes altera tempeftas ad verfus |m/#mfto. ^cdffiam excitata fuit : Arius enim cum ^ Alezandrina civitate initium duxiflfett Jffieque peftiferum dogma didiciflet, tan« j^eni a Patribus nolfais, qui tunc Nica^am fe i^tulerQnt • certisque finibus ac verbis di« yiisitatis doArinam circumfcripferunt , op- „pieflas & extinftus eft. Rurfus malum im- ^periamt & rurfas malum revirifdt: ar- Ipumtar fiicerdotes adverfus facerdoteSt iplebs adverfus plebem. Imperator ipfe im- ^ecati autborit^tem praebet, & adverfus ^rdiodoxam doAJnam leges inftituit; eu« ppochi praeterea , quorum magna apud eam jpac potentia. Quis vero temporis Ulius ^mla pro dignitate deplorare queat? Sed ^on ita pridem perfecutio finem accepit» je£leque Perfia caufam noflram difceptavit» gsxdnfto impio iUo Juliano.
4. „Nunc aotem turpis & indecora per- FaUmUM Jmitio fub Vaiente Imperatore coorta eR^p^M^^
£it QmfHanorum patrocinium ad defen- ^^^ ^^ nem impietat» fuae praetexens ▼^ksV^^^ ^Qtfiftianofi aggreditur, lioc nomine fupe-
1 4 ,iriore
$as ditrir fiarum
TfrfofKh
f»
f»
136 S. GregQrii Na^f^zeni
9»rl6re pQrfecutione acerbior • quod cmciRl
yjaiude careat, faltem apud iniquoa jodioi
I Jn hac perfecutione praeter multoa alioa
»,Hero uti pro verbo beilum geria, ita ab ia
pietate bellum tibi infertur; ac praeteroB^
ta alia certaminn comprehenfua virgia laa
raris , & e patriae finibus exterminaria , i
i,que OaHs inhumana illa (oUtqdo ad ei
i,Un4uQi tibi decernitur.
5. ^Sed age ]»m, quando reditaa t ,bona impertiifti, fac auxilii quoque tui boi nobia impertias; fac in ejusdem vitdpjA diia, 61 eadem oris libertate perfeven Gentilium fuperftitiones confuta; infurge tium baer^fum impetua frange, fic noal ftituens, ut Deum unum iogenitum agpi fcamus , hoc eft Patrem , unum item ga tum Dominum , Filium videlicet , qui Dc
S|uidem appellatur, cum de eo feparati ermo habetur, Dominus autemf quao cum Patre nominatur , illud propter nat ram, boc propter unicum divinitatis pii cipatum; unum denique Spiritum fanAi a Patre procedentem Deum , quoque ipfa lUud item praefcribe, ut nec Patri ptiii
!dum tribuamus, nec Filium & Spiriti JEiaftum principii expertes eflfe aflruami ne Pacri id, quod ipfi proprium eft, adin ,mus, illi quippe & principio minime « rent , 6c quodammodo carent ; non 90
Juautum ad caufam principio carent» ieo enim funt, fed quaotum ad tempi
^ iipnnc:ipil foot expertc«« PAtrem autem 1
'f
e Pitrem ae maUo verios quam noftnt . pitrei diciaius , tum quia proprio & ruga- i modo Pater ed. aoo autein Hcuc cor« Tum quia folus , non eaim ex conr )De : tum quia rolius , nempe unige- : tum quis fDlum» nec enim ipfe priui- Bnn Pater eSet . Filius fuit. Tum qo^ \ totum & todus Paterj tum quia ab )ni« oec emm poflerius Pater elTe ccepit, a TereFilium dicimua, quod & foLus fiti ac fingulari modo, & folmii;. ,aoD enim Pater fimul eft, & la totum Fi* iiui, Actottas, & a principio, baoc fcili* cet ratioDem babens , ut numquam FiLiai efie ccEperit. Item Spiritum Oui^m vere (ao^m dicimus, neque eaim alius talii eft, Dec eodem modo. Neque ex acceHio- ■a,fiMBfiitatem faabet , fed eft iplkmet fanc- ' 4las« nec ma^ & miaus , nec qnoatl Mipiii orii^em umquam habuit. Nec
tm hibitmni efi ; boc enim Patri & Fi- Al S^tai fan6tQ cammaae eft, qa64 e oreati fint, uti & ipfa divioitas; faoc DFilio&Spiritui fan4o, quod aterqoe iHiin ex Patie eft. At vero Patris pro^ piacu luec eft, qaod iDgenitas fit Filiii fHodgcmtniSpiritasEanfli, qnod procedat.
6. MNe vcropalBones metuai. dum t;^ Sohmam. Kxmtioaem confiteris ; Deiis emm ab omni o^eSU^ ', pdSone aliaaus eft , etiamfi gennit . noD«". ■* MUB bamano f*d divino modo genoit. Sed iUad metae * ne tempui illi tribaas, framyw cteatum conteodai. Item procef. I 5 «fio*
ijS S. Gfegorn ^a-zianzm .
wfionem ne metou, fed ne Stdritam fk ^,tum Deum . efle negei. Cive etiam , i^nnius imp«ium mala honore complef)»! „divtnitRtem coQtnih«o8 aut circQmddei j,hoc unom nos timere doce, ne in argn' „fidem folvamus » noaque una tecum ] ^virili noftra phitofophabimur, &triumph t*c^fmen cantabimas & amic & io pofteri (tin lefu Domino noftro , cai gloria in bt* mU nBculonuQ. Am«n,
0 R A T I O XXIV,
In Aegyptiorum adventtmh *
^ltxan- I. 1^08 , qnl ex vEgypta Coaftantinopol
dritflriun M~t ^.yeneruot» falutabo atque 'aiioqoi
J^""' „a vobi» enim fermo ad omnet homii
„dimanaTit, tnm fincerecreditus, tum pi
»,dicatus maxime a Sanfto Athanafio &c e
^fuccelTore Petro. Qaorum alter vita fw
,,tus cselitus res noHras infpicit, ac virtu
„caufa laboranHbui manum porrigit ; al
* „c(£litibus quidcm jam propinquus eft, c
„terum hafteuus a(Uinc in terra verfatur ,
„iidei do^nse opem ferat. Horum vos alu
p,ni efHs , quos nec quidquam aut abfentlQ
,,aut praefentium, aut in expeftatione pc
„torum extuUt. aut addncere potuit, ut
uTrinitate idiqnid prodercnt.
Vua/am' .3* t>Atqae ut tos haud fraftra ad ii
axT diff- „accurrifle , neque ut ad externos & alieni
ttntia, „fedad veftros portosappuiifle, prseclarai
4,qae Hinetii veitri ducem Spiritom fanftt
f •
I
I-'' •
Omi iomiiiai lii iki r ^ns 8f 4UbnDliu nperio» domimtlMani pii^iii>A fctyiuiteui t ¥dir ut nmpeiidio«
Htf^^sOflQflf tt> OQUIIIII UtBM flMMI tMIIDIIS "
ij^iatliM-teiipori fabdt VMUiQr tittm fcfiiJwi DoQSt tainetft iii triboa muU rfft oaiijBftaK^ in caufii; in op^Boo > & Far* ^ lAaBtv^lKieiftinPatra. de FUio & Spiri^ "* a-ftmfto^ -sit taaM» nea ita inter ib di« !mftl flntil 4it natora fciiidaiitQr i oec ita 1, uffamir sadaMt vt in ainam pevfonam ■ahidaMair: illQd eaim ^fiiroria Arianit n» SaiNAiaBK impietatia. Haec vero al» ipiiwbiacinw eftt ac creatora Qoprinator. |na cmn ita fe faidieaQtt fiqnia coir ad I>o« Biiidm l9lieatt nobiscom JQQgatnrt atqiia In triboa perfonia Deitatem adoremQa«
3« t»Ac Patri quidem uno confenfn om« 7V#f mtw ea parcnnt ; quamqoam etiam primaa/HMr s. S(. pOKiminise tolit, Qtpote primua inbonQm^'^^, t afffimn a prifds novatoribus difleftus. * )e Filio autem & Spiritu faafto dicimust PKkI qnidqQid Pater habet , idem t excepta aofat filiieft: quidquid item Filias habett iem quoque Spiritus fanfti eftt fi fiiieta- em & hnmanam carnem pro nobia aflonli* tam exceperis. Caput igitur fermonis hoc ^ Com Seraphinis diviaam gloriam prae« lai t ttes ilEmftitates in Qoam dominationem ImtrahenribQa : cum Joaone intona verr aimt qnod in priocipio eratt & ^^ud >eiim etatt & D*^ ^t: cum Pauio de
'/
140 S. GregorU Nas^dneaH
ytdivitfis rebuf diflere t qvd nomiiaiiqnain t uPetfonu conDumeratt idqne viifle, nec i i,niinum ordine fervatOy nempe nt nati] t,aequalitatem oftendat Non numqnam etl ^trium, interdum duomm aut nniiif m ,«tionem facitt tamquam reliqu» perfonae 9,mul fequantur ; atque etiam . aliqnol ,»Dei operationem Spiritui tribnit, nt m ,tin re diverfo : aliquotiea antem rurfum ,tSpiritu Chriftum infert, & qutdem c „gerfonas diftioguit, liis verbia utitnr. U „Deua, ex quo omnia, & noa in ipfum, „unus Dominus Jefus Ctiriftus , per" qii ,,omnia & nos per Ipfum. Cum antem uii ,ideitatem coiligit» ita loquitur : qnia ex i] „& per ipfum , Sc in Ipfum omnia nimii „per Spiritum San6inm , ut mnltis Scrii „r» locis demonftratur. Ipfi gloria in £k „ia i«colorumt Amen,
0 R A T I 0 XXV.
M Arianosy ^ de feipfi.
Ariano^ !• >»Durfus indignaris nova fides? pan rum cru- ^ ,,per minas comprime, ut loqi „Non injuriam inferemus, fed coarguem ,iimo veso ad te , qui contumeliis in me i „ris , orationem ipfe habebo. Tnani in „manitatem multi libri & linguae drcni] ^runt; meam vero ipfe oratione compld ,,Quem populum in te immifi ? quos pi „bus opieram dantes obfidione cinxi? c i,rum myfticnm Sanguinem cum morti
«nnifcai? qax vara facra kiqiaanm itt* ibiu dedidi T O Cathedra pnecUni * qmi*
rn ethoicus concionator.U eoaSemiitf rirgiauni pudor ! qutswtn ex aoftfli H^e ettani ad eas corporit putef, qiMM orpicere aefas erat , probro VM inen'9 ^
Juorum Epifcoporuin fentlM cvtiMrfeffait ' iDgulis laceratx fuot? Qaosnam Pn^^^ ■•os fimal cQm ea navi, In qiu e.portu PlTerant, combuni fuat? iUqn^ at cnli' pdora commemorei£us. qkiibaiauD ipuii* ; las praeciGs falfum crimen ijm£tis iatnU«. dt fidem oppugnarem ? Qnibnnulm f<perUl inuoifi* & quidem viris cUnepena m ' [anguioe carentibus?
|b ifSed flge jam, imquitfttei (faoqae dngwi» ntliM tmhi narta» nt vel tnalasefle defi-^iToftf nmt vcl enibeicamt Parva dbi dTltati'^^ rft« iiiquiif:& iridus locui. Sed boc fi In nilii habendnm fit* pador potias, quam hdoj & fiqnidem ioTito aDimo* mifer fum, i veto libenti , Piiilofophi lauden obtiueo. &t nobist inqnii, &moeaiafaaFi & no- Ullam nrornm prasclarum concilium. Ve- tnm an ei^o hec injuha ooflra eft , . quod fw fplendidl eftis , qoi autem parvi ? nom ■npterea morte mulAaodi fumuS, quod ulmutidjim ciyitatem noo extrQximas? Ad' K« n plicet dc alii crimina* qai dicis, vcnm e^ irgeatam 6t aurum , Del vocei Hbrpini: nM nec dividas ja^mui, nec unnos ph)ventns numeramus, nec ventris kw>riniW glf^ianw. An mibi qnoque ve- t.ftui
1^2 •$'. Gtegprn Nazim-zem
„ft)s «rperitatem objicis, TOltafqae fitai^ „haud iatii elegaatem? Quid9 caputne ipw ,»fum intaftvitn rclioqueni, necusdem cavnli ,,lis ineeires, quibus Elifsum olim pQetiV „(hraeterea ruIHcitatem meam & aUa accofiHl ,(bi8. Veram me Samuelis Ramata ^»*^ i,magDi illliu Prophetae patria folatnr, qn# (,ilU dedeeori mlidme fuit. lllud aatem Ml ,,Saale aQdiebam, quod parris alioas qoiNl „reas reguum iDveDilfet ; & ipfe David ao? ,,oviara gregibus ad pkfcendum Ifraelem »Si^ tffumitur. Similia videmus io Amos , JofeMi ' Kpbo , Abraham , Moyfe , Eiia , Elifno . Jom^ t,anae Baptifta : uec alterius progredi dubW' i,tabo, D^um ruHicitatis mese bafhis patro- »Dum. Com Bethleem coliocabor, cam „praefepi vilipeDdar : prodacam etiam pifca- fitores ETiDgelizaates, At peregrinnm , S^ nCXteTum prxcooem habemus , dicet fortaflft'' ,,quispiam : fed ooane Apoftoli peregriid^ »fueruDt? Sit faoe Petri judxa , quid Paalo ),cum gentibus commane , Lucx cum Acha-': ttja , Andreae cam Epiro , Joaaai cum Ephe- t,fo, Thomae cam India, Marco cum Italitaf t,quid caeterii com iit, ad quos profe£tt ttfuot? Quare aut ilioi etiam objurga; aitt' t,mihi quoque ignofce.
>..
Ftrtt iko- 3. „Quoniam latem de his rebos hamiU-
mims „ter ha£tenas dilTerui; age fubiimius jam.
^V"^' „difpUtabo. Magnii omnibus viris patria
""' „una eft fuperna illa Hierufalem; omnlboa
,,genas qoum, fi inferiora fpedes, pnlvis,
hU faperiora, f[nraciilum illud, com quo ad
tttrl-
tODnl fifti mihi necefle eft, ilt ^vinitte. itx oobititatis & iDiag;iauni'tl«icinnd-^ |L Quisqois ergo fpiraculiim hoe ccm- I^Terit, huicdemum